İsmail Hakkı Altuntaş

… [1] Sultan II. Abdülhamid’in iç ve dış siyeseti, bulu­nan yerli ve yabancı arşiv vesikalarıyla yepyeni boyut­lar kazanmaktadır. Abdülhamid devri, maalesef çoğu kez hissi çalışmalara konu olmuş; o devrin gerçek veç­hesini ortaya koymaktan ziyade, ya çokça yerilmiş veya çokça övülmüştür. Özellikle bu tarih dilimi üzerinde yazılmış olan Batı kaynakları, sübjektif olmaktan da öteye gitmişlerdir. Ve bu kitaplar daha ziyade İmpara­torlukla kargaşa çıkaran Yahudi-Ermeni çevreleri, ve­ya bunların sempatizanları tarafından yazılmıştır. Bu­nun da tek sebebi, Abdülhamid’in Filistin’i almak iste­yen Yahudilerle, Doğu Anadolu’da müstakil bir devlet kurmak isteyen Ermenilere karşı çıkmasıydı. Ve yıllar­dır, Osmanlı tebaası olarak yaşayan bu iki gayrı müs­lim unsurun, böyle birden istiklal mücadelesine başla­maları 19. yüzyıl Batı emperyalizminin bir kışkırtma­sından başka bir şey değildir. Bir taraftan İmparatorluk’tan yeni topraklar ko­parılmağa çalışırken, diğer taraftan de sömürge halin