İsmail Hakkı Altuntaş

  Helâlinden kazanmaya ve kişinin kendi emeği ile geçinmesine çok önem veren İbrahim b. Edhem’in bu husustaki söz ve davranışları fıkhının kuvvetli olduğunu göstermektedir. Bu hususta nakledilenlerden bir kısmı şöyledir: Bir adam İbrahim b. Edhem’e sordu.  “Ben çarşı pazardan kazanan biriyim. Çalıştığım zaman cemaatle namazı kaçırıyorum. Sana cemaatle namaz mı yoksa helal kazanç için çalışmak mı daha sevimli geliyor?” İbrahim b. Edhem cevap verdi:  “Helâlinden kazanç için çalış, bunu yaptığında sen cemaatle namaz kılıyor gibisin.” [1] İbrahim b. Edhem, ihvanı ile birlikte Ramazan ayında ekin hasadı için çalışır ve ihvanına şöyle derdi:  “Gündüz düzgün çalışın ki yediğiniz helâl olsun. Gece namaza kalkmasanız da olur. Sizin için cemaatle namaz kılma sevabı ve gece namaza kalkanların ecri vardır.” [2]   “Yediklerin tıyb (temiz) olursa, senin gece namaza kalkmana, gündüz (nafile) oruç tutmana gerek yok.” [3] Ebû Yusuf el-Ğasûlî anlatıyor: “İbrahim b. Edhem’le Ramazan ayında hasat