İsmail Hakkı Altuntaş

  Sehl b. Abdullah et-Tüsterî, tasavvuf yoluna girdiği ilk dönemde kalbinin secde ettiğini görmüş, secdeden kalkmasını beklemiş, fakat kalkmamış. Bu nedenle   Tüster’den Basra’ya oradan da Abâdân’a gitmesine vesile olan meselenin tam olarak ne olduğu İbnü'l-Arabî’ye (ö. 638/1240) kadarki klasik tasavvuf kaynaklarında geçmemektedir. İbnü'l-Arabî’ye göre Sehl b. Abdullah et-Tüsterî’nin cevabını aradığı soru “Kalp secdesi ne demektir?” sorusuydu. Fütûhât-ıMekkiye’de Tüsterî’nin Abâdân’a gidip kafasındaki soruyla ilgili cevap arayışı ve Ebû Habîb Hamza el-Abâdânî’yi buluşu birkaç yerde konu edilir. Bunlardan birinde İbnü'l-Arabî şöyle demektedir: Secde etmek, kalbe vaciptir. Kalp secde ettiğinde ise, yüz secdesinin aksine, secdeden asla kalkmaz. Sehl b. Abdullah et-Tüsterî, tasavvuf yoluna girdiği ilk dönemde kalbinin secde ettiğini görmüş, secdeden kalkmasını beklemiş, fakat kalkmamış. Bunun üzerine hayrette kalmış. Yaşadığı hadiseyi bu yolun pirlerine sormaya başlamış, bi

  "Hallac Divânı"ndan  فَما لِيَ بَعدَ بُعدِكَ بَعدَما تَيَقَّنتُ أَنَّ القُربَ وَالبُعدَ واحِدُ وَإِنّي وَإِن أُهجِرتُ فَالهَجرُ صاحِبي وَكَيفَ يَصِحُّ الهَجرُ وَالحُبُّ واحِدُ لَكَ الحَمدُ في التَوفيقِ في بَعضِ خالِصٍ لِعَبدٍ زَكِيٍّ ما لِغَيرِكَ ساجِدُ Farsça از دورى تو هيچ باكى ندارم پس از آنكه يقين يافتم كه دورى و نزديكى   يكى است من اگررانده شوم دورى، يار من است پس چگرنه راند، شرم در حالى كه عشق وجود دارد حمد و سياس خداى راكه در خلوص محض توفيفم داد بندهاى پاك هستم وغيرتربه كسى سجده   نمى كنم Türkçe Bana olan uzak mesafenden uzağım korkmuyorum Uzak mesafenin ve yakınlığın aynı olduğuna ikna oldum Ve eğer göçersem hicretim arkadaşım içindir Ayrılmak ve hicret nasıl doğru olur da… aşk tektir İhlaslı bir ruhta bunu başarana şükürler olsun Dindar kuluna da, Ve kimseye secde etmeyeceğim (Her secde ettiğimde sensin)  

  CEVABIN HATALI OLMASI SORUDANDIR İbn Arabi ekolünün önemli temsilcilerinden olan el-Cîlî’de Hallac’ın etkisi, tıpkı üstadı İbn Arabîde olduğu gibi, açıktır. Küçük bir örnek olarak, el-İnsan el-Kâmil ’in, İblis anlayışını dile getiren birkaç satır verelim: “İblis; İlahî huzura ilişkin edebi, soru sormayı, gerekli cevapları vermeyi en iyi bilenlerden biri idi. Ama Allah ona, secde etmesine engel olan şeyin sebebini (sebebu’l-mâni) sormadı. Eğer soru bu olsaydı şu şekilde ifade edilirdi: “İki elimle yarattığım varlığa secde etmekten niye çekindin?” Allah, ona, engel olan şeyin mahiyetinden sordu. İblis de emrin sırrına uygun bir cevapla: “Ben ondan hayırlıyım” dedi. Sh: 192 Kaynak: Prof. Dr. Yaşar Nuri ÖZTÜRK, Hak ve Aşk Şehidi Hallac-ı Mansur Ve Eseri, Yeni Boyut,1996, İstanbul ** Ayrılık ehlinin üstadı o İblis İkbal, üstadı Hallâc'a, düşüncelerinin omurga kavramlarından bazılarına vücut veren İblis'le ilgili de sorular soruyor. Bu sorulara verilen cevapl