Çeviri
PAPA EFTİM
Papa Eftim
Papa Eftim (Pavlos Karahisaridis daha sonra Zeki
Erenerol (Yunanca: Παύλος Καραχισαρίδης)
1884 yılında, Yozgat’ınAkdağmadeni kazasının
İstanbulluoğlu Mahallesi'nde doğdu. Babasının adı Karahisarlı Baraş’tır. İlk ve
orta öğrenimini Akdağmadeni’nde yaptı. Zekâsı ve çalışkanlığı sayesinde hocası
Şevki Efendi’nin dikkatini çekti. Arkadaşlarının Kur'an ezberlemelerine
imrenerek İncil’i ezberledi. 21 yaşında iken Ruhbanlık mesleğine girdi.
1908′de Ankara’ya gelerek babasının mesleği olan, manifaturacılığa başladı.
1912’de diyakos 1915’te seçimle papaz olarak 'Eftim' adını aldı ve
Akdağmadeni’ne döndü. 1918′de Keskin Metropolit Vekili iken Fener Rum
Patrikhanesi’ne karşı Müstakil Türk Ortodoks Patrikhanesi'ni kurdu
ve ölümüne kadar başında kaldı. “Ben Türk dostu değil, Türkoğlu Türk Eftim’im”
diyen Papa Eftim, Mart 1968′de, 84 yaşında iken vefat etti.
Keskin
ilçesinin metropolit vekîli olan Akdağmadenli Papa Eftim, derhal kendisine
bağlı cemaati toplayarak Fener Patrikhanesi’ni protesto etmiş ve milli
mücadeleye katılma kararı almıştır. Bu karar, hemen Ankara
Hükümeti’ne bildirilmiştir. 72 kilisenin vekili olan Eftim’in bu davranışı,
İstanbul Hükümeti’nce zararlı görüldüğünden derhal tutuklanması emredilmiş,
fakat bu emir, o sırada Keskin Kaymakamı bulunan Avni Bey tarafından yerine getirilmemişti. Bu sırada Fener Patrikhanesi’nin bütün dünya
milletlerine hitaben neşrettiği bir beyanname, derin yankılar uyandırmıştı. Bu
beyannamede şöyle deniliyordu: "Canavar, zalim Kemalistlerin zulmünden,
biz Hristiyanları kurtarmaya geliniz! Ankara’daki zehirli yuvalarını yıkmak
için acele ediniz!"
Türk
Bağımsızlık Mücadelesi'ni destekleyen Pavlos Karahisarithis tarafından 1921
yılında Kayseri'de kurulmuştur. Yozgat’ta kapı komşusu olan Çerkez
Ethemsayesinde Mustafa
Kemal’le tanıştı. 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin
açılış duasını okuyan din adamları arasında Papa Eftim de vardı. Kurtuluş
Savaşı’nda “Umum Anadolu Türk Ortodoksları Cemaatleri” olarak yer aldılar.
Fener Rum Patrikhanesi'nin 1. Dünya Savasi sonucu Yunanistan tarafini tutmasina
karşılik Türk Ortodoks Patrikhanesi kurulmuş ve Papa Eftim'in cemaatini bu
kilise çatisi altinda toplanması kararlastirilmistir. 1924 yılında
Karahisaridis ayinleri yönetmeye başlamış ve adını daha sonra Zeki Erenerol
olarak değiştirmiştir. Cemaat mübadeleyi tabi tutulmus, fakat Karahisaridis ile
aile fertleri Türk hükümeti tarafından nüfus mübadelelerinden muaf tutulmuştur.
Savaş
bittikten sonra Galata’daki Panagia Kilisesi’ne çekilerek dinî görevle meşgul
olan Papa Eftim, 1968 yılında yumduktan sonra yerine oğlu Dr. Turgut Erenerol
(2. Papa Eftim), ondan sonra da Selçuk Erenerol geçti (3. Papa Eftim).
Selçuk
Erenerol’un ölümünden sonraysa hala görevde bulunan Paşa Ümit Erenerol (4. Papa
Eftim), Türk Ortodoks Patrikhanesi'nin
başında bulunmaktadır.
1991
yılında Türk Ortodoks Patrikhanesi'nin basın sözcülüğüne getirilen ve hâlen bu
görevi yürüten torunu Sevgi
Erenerol, Ergenekon davasında yargılanmıştır.
Atatürk'ün Kendisine 'Baba Eftim' Diye Hitap Ettiği Milli Mücadele Yanlısı Türk Ortodoks Papaz: Papa Eftim
Zeki Erenerol nam-ı diğer Papa Eftim 1884 yılında Yozgat, Akdağmağdeni'nde doğar. İlk adı Pavli Karahisarlıoğlu'dur.
İlk eğitimini kilisede yapan Eftim sonrasında Rüştiye'ye girer. 1912 yılında Diyakos (papaz yardımcısı) 1915 yılında ise Papaz olur. 1918'de ise 34 yaşındayken Metropolit olur ve dedesinin ismini alır.
Kendisinin Milli Mücadele saflarına katılışı da bu dönemde olur. Bu arada Fener Rum Patrikhanesi, Osmanlı'nın aciz durumundan faydalanarak Anadolu'nun yeniden Rumlaşması için faaliyete başlar.
Patrikhane, Papa Eftim'e gönderdiği talimatta 'çeteciliğe önem vermesi, asayişin ihlali için çalışması ve daima İslamlar ve hükumet aleyhinde şikayette bulunmasını' ister. Amaç azınlığı koruma bahanesiyle Yunan askerini bölgeye sokmaktır.
Sonraları, 1922'de Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi'ni kuracak olan Eftim, Fener Patrikhanesi'nin bu talimatlarını sert şekilde reddeden bir beyanname yayımlar:
(...) mezhebimizi şerre alet ederek, Türk olduğumuz halde Helenizm propagandasıyla aldatılarak güya aslen Yunan imiş ve aslına geri dönermiş gibi azınlık hukuku iddiasıyla mezhebi millete karıştırarak bir taraftan bizi Yunan işlerine alıştırmak hilelerini kullanma ve diğer taraftan da umumî vekilimizmişçesine hakkımızı istiyoruz der gibi vaziyetler alarak Avrupa’ya karşı hükümetimizden şikâyetçi sıfat ve vaziyetiyle göstermeye kalkıştılar (...)
Anadolu'daki Hıristiyanların baskı altında olduklarını kesin bir dille reddeden Eftim'e göre Patrikhane din ile milliyeti birbirine karıştırmaktadır:
'İstanbul Patrikhanesi'nin bize Türklüğümüzü unutturmak ve dilimizi değiştirmek için aldığı bunca tedbirler hiç kar etti mi? İşte Türk tabiiyetimiz ve dilimiz olduğu gibi bakidir. Halis Türk ve Türk evlatları olduğumuzu adet, töre, kültür, ve her halimizle bunu ispat etmekteyiz.'
Böylece Türk Ortodokslar Papa Eftim önderliğinde milli mücadelenin yanında yer alırlar. Tabii ki Atatürk de bu denli bir vatanperverliğe kayıtsız kalmaz.
Kendisine 'Baba Eftim' diyen Atatürk, her fırsatta Eftim'e teveccüh gösterir ve şöyle der: 'O, milli mücadelede bize bir ordu kadar yardım etti.' Gazete haberinde de 1922'de Eftim'in meclis duvarından heyecanla halka seslenmesini görürüz, fotoğrafta olmasa da bu toplantıya Atatürk de katılır.
Milli mücadele sonrası Lozan ile birlikte şekillenen mübadele şartları gereği Anadolu'da Ortodoks kalmayınca Papa Eftim İstanbul'a yerleşir.
Bu arada Türkçe İncil çalışmaları yapan ve her fırsatta Fener Patrikhanesi'nin 'gericiliğiyle' mücadele ettiğini ifade eden Papa Eftim, kendisinden sonra da Türk Ortodoks Patrikhanesi'nin varlığını devam ettirmek için uygun ortamı hazırlar.
1968'de aramızdan ayrılan Papa Eftim'in bu gayreti sonuç bulur ve günümüzde de torunu Paşa Erenerol IV. Papa Eftim sıfatıyla Türk Ortodoks Patriği olarak görevine devam eder.
Bu arada Türk Ortodoks Patrikhanesi, Ergenekon operasyonları sırasında hedef gösterilir ve Papa Eftim'in bir diğer torunu, patrikhanenin basın danışmanı da olan Sevgi Erenerol müebbet hapse çarptırılır. 17-25 Aralık sonrası yeniden yargılanan Sevgi Hanım tahliye edilir.
Patrikhane'nin kurulduğu günden beri "Türkiye Cumhuriyeti düşmanlarıyla" mücadeleyi sürdürdüğünü belirten Erenerol, dedesine Atatürk'ün dahi "baba" diye hitap etmesini şöyle açıklar:
'Baba nedir? Hep verir… Hep verir… Dedem kimseden hiçbir şey istemezdi, ne varsa hep dağıtırdı. Cebinde kaç lirası varsa verirdi. Yüz lirasımı var, on kişiye paylaştırırdı. Biraz da bana kalsın demezdi. Bir kere çok sevecen birisiydi, çok sevgi doluydu ve her şeyin sevgiyle çözüleceğine inanan bir insandı.'
Sevgiyle her şeyi halledebilirsiniz derdi bize. Bana da zaten Sevgi ismini vermesinin nedeni oydu. İnsanı yaşatan sevgi, iman ve ümittir derdi hep.
'Bu üç şeyin var olması lazım derdi. Zaten bizim ailenin üç çocuğunun da ismi bu şekildedir. Ben Sevgi, kız kardeşim İman, o sonradan İnan oldu ve erkek kardeşim Ümit.”
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar