Türkiye’ nin Faiz Giderleri Ne Kadar, Verginin Ne Kadarı Faize Gidiyor
Son yıllarda faiz giderleri
yükselmeye başlayan Türkiye 2022 yılının ilk iki ayında 57,9 milyar lira faiz
ödedi. bu miktar 2017 yılının tamamında ödenenden daha fazla. 2017 yılında faiz
giderlerinin bütçedeki payı yüzde 8,4’e kadar düşmesine rağmen bu oran 2021
yılında yüzde 11,3’e çıktı. 2003-2021 yılları arasında Türkiye’nin faize
ödediği toplam miktar ise 515,7 milyar dolar. bu dönemde Türkiye’nin yıllık
faiz harcaması ortalama 27,1 milyar dolar dolar oldu. aynı dönemde vergi
gelirlerinin yüzde 18’i faiz ödemelerine gitti.Türkiye’nin faiz harcamaları ne
kadar? Türkiye Ak Parti döneminde ne kadar faiz ödedi? Faiz ödemelerinin bütçe
giderlerindeki payı kaç? Türkiye’nin topladığı verginin ne kadarını faize
gidiyor?
2000 yılından itibaren Türkiye’nin
ayrıntılı faiz karnesini inceledik.
Türkiye’de resmi verilere göre
yıllık enflasyon yüzde 54’ü aştı. Cumhurbaşkanı ve ak Parti Genel başkanı Recep
Tayyip Erdoğan “Faiz sebep, enflasyon sonuç” tezini savunuyor. merkez bankası
başkan ve yönetimleri de son dönemde sıkça değişti. Erdoğan’ın ısrarlı
çıkışlarından sonra merkez bankası politika faizini yüzde 14’e kadar düşürdü.
bu karar sonrası Türk lirası başta Dolar ve euro olmak üzere yabancı para
birimleri karşısında değer kaybederken enflasyon da tırmanışa geçti. Türkiye’nin
faiz yükü de artış eğiliminde.
2022’de ilk 2 aydaki faiz
ödemesi 2017’nin tamamını geçti
Hazine ve maliye bakanlığı
verilerine göre, bu yılın ilk iki ayında Türkiye’nin toplam faiz harcaması 57,9
milyar tl oldu. bu miktar 2017 yılının tamamında yapılan 56,7 milyar lira faiz
ödemesinden daha fazla. 2017 sonrasında tl bazında faiz harcamalarının
tırmanmaya başlaması dikkat çekiyor. 2018’de 74 milyar dolar lira olan faiz
giderleri 2019’da 99,9 milyara, 2020’de 134 milyar ve 2021’de 180,9 milyar
liraya kadar çıktı. buna göre 2021 yılı itibariyle son 1 yılda faiz giderleri
yüzde 35, son 2 yılda ise yüzde 81 artış gösterdi. 2001 yılında Türkiye’nin
faiz gideri 41,1 milyar tl idi. ak Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında ise
faiz harcamaları 51,9 milyar lira olmuştu. 2003’te 58,6 milyar lira olan faiz
ödemesi 2018 yılına kadar hep bu seviyenin altında seyretti.
Türkiye'nin Dolar bazında faiz
giderleri kadar?
Türkiye’nin faiz giderlerine Amerikan
Doları bazında da bakmak mümkün. Faiz giderleri ay ay açıklanıyor. Dolayısıyla
faiz harcamalarını dolara çevirirken aylık ortalama kur hesabı üzerinden
hesaplama yapmak daha doğru sonuç veriyor. Ancak merkez bankası elektronik Veri
Dağıtım sistemi (EVDS) ve bakanlık verileri 2006’dan sonra aylık verileri
yansıttığından 2006 öncesindeki hesaplamaları yıllık ortalama kur üzerinden
yaptık. 2006 ve sonrasını ise her ay yapılan faiz harcamasını ve o ayki
ortalama kur üzerinden hesapladık.
buna göre Türkiye’nin 2021
yılında faiz gideri 21,3 milyar dolar oldu. 2000 yılından itibaren bakıldığında
en az faiz harcaması 15,6 milyar dolar ile 2017’de gerçekleşmişti. 2017
sonrasında faiz giderleri dolar bazında da tırmanışa geçti. 2018’de 15,7 milyar
dolar olan faiz giderleri 2019’da 17,8 milyar dolara, 2020’de 19,4 milyar
dolara ve 2021’de 21,3 milyar dolara yükseldi. 2022’nin ilk iki ayındaki toplam
faiz gideri ise 4,3 milyar dolar oldu. 2002 yılındaki faiz gideri ise 34,3
milyar dolar idi. 2003’te 39,1 milyar dolara çıkan faiz gideri 2008'de 39,96
milyar dolara yükselerek son 20 yılın en yüksek miktarı oldu. 2011’de 25,5
milyar dolar seviyesine gerileyen faiz gideri 2015’te ise 20 milyar seviyesinin
altına inerek 19,8 milyar dolar oldu.
Bütçe giderlerinin ne kadarı
faize gitti?
Faiz harcamalarının bütçede ne
kadar yer tuttuğu da önemli bir konu. merkezi bütçede faiz giderlerinin bütçe
giderleri içindeki payı 2000’li yılların başında itibaren kademeli bir düşüşle
yüzde 51’den yüzde 8’e kadar geriledi. 2017’de yüzde 8,4 ile en düşük seviyeye
inen bu oran yavaş da olsa yükselmeye başladı ve 2021’de yüzde 11,3 oldu.
Faizin bütçe giderleri içindeki payı 2000 yılında yüzde 44 iken 2001 yılında
yüzde 51 ile son 20 yılın en yüksek seviyesini gördü. ak Parti’nin iktidara
gelmesinden sonra faizin bütçedeki payı ciddi düşüşe geçti. 2003’te yüzde 41,8
olan oran 2005’te yüzde 28,8’e; 2009’da ise yüzde 19,8’e kadar geriledi. Düşüş
2017’ye kadar devam etti.
Toplanan verginin ne kadarı
faize gidiyor?
Peki toplanan verginin ne kadarı
faize gidiyor? 2000 yılında yüzde 77,1 olan faiz giderlerinin vergi gelirlerine
oranı 2001’de yüzde 103,3’e kadar çıktı. bir başka ifadeyle faiz giderleri
vergi gelirlerinden fazla oldu. 2002’de yüzde 87 olan bu oran 2003’te yüzde
69,5’e geriledi. Daha sonra ise belirgin bir düşüş dikkat çekiyor.
2004’te yüzde 55,9 olan oran
2005’te yüzde 38,1; 2010’da yüzde 22,9’a ve 2015’te yüzde 13’e geriledi.
2017’de yüzde 10,6 ile son 20 yıldaki en düşük seviyeye inen faiz giderlerinin vergi
gelirlerine oranı daha sonra yavaş şekilde artmaya başladı. 2020’de yüzde 16,1
olan oran 2021’de yüzde 15,5 oldu. Dolar bazında bakıldığında 2003-2021 yılları
arasını kapsayan 19 yılda Türkiye'nin faiz gideri 515,7 milyar dolar oldu. buna
göre ortalama her sene 27,14 milyar doların faiz harcamasına gitti.
Toplanan verginin 5’te biri
faize gitti
2003-2021 yılları arasında
toplanan vergilerin yaklaşık 5’te biri faiz harcamasına gitti. bu 19 yılda
toplanan her 100 tl verginin 18 lirası faiz ödemesine gitti.Öte yandan Türkiye
politika faizinde dünyada en yüksek 10. ülke; avrupa'da ise ilk sırada
bulunuyor. Türkiye’nin aralık 2021’de devreye soktuğu kur korumalı mevduat
(kkm) sisteminin faiz giderlerini nasıl etkileyeceği ise merakla bekleniyor.
'Dövize Çevrilebilir tl mevduat Hesapları' (DÇM) ya da 'Dövize endeksli
mevduat' açıklamasından sonra dolar kuru düşüşe geçerken sonra haftalarda
yeniden tırmanışta.(euronews, 28.03.2022)
NISAN 2022 – Turque Diplomatique
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar