Çeviri
Ecyadın Ağladığına Kâbe Şahit Türk Siyaseti Umursamadı Bile
Okuyun...
Suudi Arabistan'dan Türkiye'ye yanıt: Ecyad Kalesi'nin kaldırılması egemenlik meselesidir
Tarih: 10 Ocak 2002
هل دمرت السعودية “آثار الإسلام” بينما رممت آثار ملوكها؟ (فيديو)
حسب تعريف اليونسكو للآثار الدينيّة والمواقع المقدسة فإن الآثار الدينية هي “أقدم المناطق الدينية التي لها قيمة حيوية في التنوع الثقافي والتي تستطيع أن تُبرز روح ديانة معينة. وأن المواقع المقدسة هي تلك التي تمثل قيمة روحية خاصة للشعوب والمجتمعات المحليّة مهما مرت عليها القرون”.[1]
وحسب تعريف قاموس كامبريدج للآثار فإن كلمة الأثر تعني: أي مبنى تاريخي أو مكان يُشكّل جُزءا مهما من تاريخ أي دولة أو بلد أو ديانة.[2] غير كامبريدج واليونسكو، يُعرّف عالم الآثار الإنجليزي كريستوفر تيلي الآثار بأنها “المعالم التي تساعدنا على تخيل الماضي واختباره”.[3] وهذا التعريف لا يقتصر على المباني التي شُيّدت لممارسة الشعائر الدينية فقط بل كل مبنى أو عمل معماري يستطيع تحقيق حالة من الجمال الروحاني. ففكرة القداسة في العمل المعماري تتجاوز المبنى الديني المُخصص للعبادة لتشمل كل مبنى كان بشكل طوباوي وسيلة في تحقيق صورة من صور الجنة على الأرض.[4]
وحيث إن المقدس ليس هو مكان ممارسة الشعائر فقط، فإن التأثير الروحاني لبعض المباني غير التعبدية قد يكون عاملا في نقل أهل الديانة لرحابة ما وراء المادي؛ لرحابة المطلق والمتجاوز. وإذا كان كل مقدس ينتمي للحالة الإنسانية بعمومها؛ فهو في الوقت نفسه له حالة من الخصوصية الثقافية المرتكزة على المؤمنين به.
لذلك وجب في أي عملية تخطيط عمراني لأي فراغ مُحيط بأثر/معلم/مبنى مقدس أن تراعي أمرين، الأول هو، التعامل مع الرصيد التراثي للأثر، فلا تضيف للبيئة ما لا يتناسب مع طابعها أو يتناقض معه. الأمر الآخر، أن تراعي عملية التخطيط العمراني، السياق الحضاري العالمي؛ فالتمايز القيمي/التراثي لا يجب أن يأتي مُتخلفًا عن سياق العمران العالمي؛ أي أن الحنين للماضي لا يجب أن يظهر في هيئة مبانٍ لا تلبي الاحتياجات الأساسية للإنسان.
“…وَإِنِّي لأَعْلَمُ أَنَّكِ أَحَبُّ بِلادِ اللَّهِ إِلَيَّ وَأَكْرَمُهُ عَلَى اللَّهِ…”
(حديث شريف للنبي عن مكة المكرمة)
إن الانحدار في الذوق الفني والديني، يُجرد مكة من قداستها الدينية ليحولها لمدينة سياحية ضخمة حتى صار برج الساعة، أحد أطول المباني في العالم (رويترز)
بالرغم من أن العديد من مباني ومعمار مكة القديم، خاصة الذي يعود لعهد النبوة، يعتبر آثارًا تاريخية اليوم حسب تعريف الآثار اصطلاحا، ووفقا لما أقرته اليونسكو لمعنى كلمة أثر، إلا أن وتيرة التشييد العمراني الذي تتبناه المملكة منذ السبعينيات يخالف ما أقرته اليونسكو من معايير “واجب” اتباعها في تطوير الأماكن الأثرية في مكة على وجه التحديد التي لم يتم مراعاة سياقها التاريخي أو خصوصيتها الدينية المقدسة؛ بالرغم من أن تلك المعايير تطبقها المملكة في مناطق أخرى بمنتهى الدقة!
وحسب ما أتى في كتاب “من مكة إلى لاس فيغاس -أطروحات نقدية في العمارة والقداسة”، للدكتور علي عبد الرؤوف؛ فإن هذا الانحدار في الذوق الفني والديني، يُجرد مكة من قداستها الدينية ليحولها لمدينة سياحية ضخمة حتى صار برج الساعة، أحد أطول المباني في العالم، والذي يطل على الكعبة كعملاق ضخم يكاد يلتهمها. والسؤال هنا، هل تتحول مكة من بلد الكعبة المشرفة إلى فنادق ضخمة مليئة بمراكز التسوق ومطاعم فاخرة وزوار فاحشي الثراء! هل صارت مكة دليلا على الانتصار الواضح لقيّم الرأسمالية الاستهلاكية! هل صارت انتصارا للتشيؤ والتسطيح والابتذال! وهل يُمكن اعتبار ذلك من باب الجهل والخطأ![5]
مكة.. ازدواجية الهوية
يجري في مكة منذ ما يقارب الخمسة عقود عملية تغيير ممنهج لهوية المدينة، التي كانت على مر قرون قيمة روحية للمسلمين، لتتحول إلى مدينة عالمية! لقد صارت مكة المكرمة في ثوبها الجديد مدينة مزدوجة الهوية، والأسوأ، أن تسارع وتيرة البناء تُهدد بحسم ذاك الصراع الهوياتي لصالح العالمية والعولمة.
مكة التي كانت واديا قاحلا، تحولت إلى نطاق تجاري استثماري محوط بالفنادق وناطحات السحاب ومراكز التسوق (رويترز)
فقد شهدت مكة، في العقدين الأخيرين، هدم آخر ما تبقى من الرواق العثماني في الحرم المكي بحجة أعمال التوسعة على الحجاج. فيما تم هدم بيت السيدة خديجة، أم المؤمنين، واستبداله بمراحيض عامة. كما تم هدم بيت أبي بكر الصديق في سبيل إقامة فندق هيلتون أيضًا.[7]
إن المدن العالمية لها بصمة بصرية معينة وهي تلك التي تمثل مراكز سياسية واقتصادية وثقافية مثل نيويورك وشيكاغو وشنغهاي. وقد صارت تلك المدن في حد ذاتها إطارا مرجعيا لفكرة المدينة العالمية. وهذا التعريف لا يرتبط بالشكل فقط بل أيضًا بأن تصبح “وظيفة المدينة” الأساسية جذب المال والأعمال واستقطاب الجنسيات الأخرى للسياحة الترفيهية.[8] هذا هو النوع الجديد من العولمة، وبحسب وصف الدكتور عبد الرؤوف فإنها “ليست تدخلا ماديا أو احتلالا، بل انسيابا ناعما، خاصة في الجوانب اللاملموسة من الثقافة والمكان والإنسان، وتأثيراتها أصبحت غير قابلة للتغيير وتصعب مقاومتها.”[9] والسؤال الآن هل كانت تحتاج مكة لمظهر مدينة لندن بساعتها العملاقة لتصير مدينة عالمية؟ وهل كانت سياسة المملكة في مكة اعتباطا أو عن غير قصد؟
تاريخ من لا تاريخ له
في الواقع، إن الصراع الهوياتي الذي تشهده مكة يُقابله على الناحية الأخرى حالة من الدقة المتناهية في تطوير الدرعية وهي المدينة التي تقع في إقليم عارض اليمامة بجنوب هضبة نجد وتتبع منطقة الرياض. ويراد لتلك المدينة أن تصير معلما وطنيا يحكي قصة نشأة المملكة بحس قومي ديني. وتطوير المدينة هو أحد أهم مشاريع الملك سلمان الداخلية الآن. وتهدف عملية التطوير لخلق شبكات طرق وصرف صحي وإنارة ومراكز خدمية وتراثية والأهم من ذلك كله تطوير “حي البجيري وحي الطريف.”[10]
الدرعية، والتي كانت عاصمة الدولة السعودية الأولى، سقطت عام 1818 على يد الجيش العثماني الذي أغار عليها بعدما ناصر محمد بن سعود الشيخ محمد بن عبد الوهاب في تحالف ديني سياسي هدفه توحيد الحكم في المملكة لصالح بن سعود الذي سيسمح لابن عبد الوهاب بتصحيح العقيدة ونشر الشريعة الإسلامية. والبجيري هو الحي الذي من المفترض له أن يستعرض تاريخ آل سعود الثقافي والسياسي! فبحسب المهندس عبد الله بن محمد الركبان،[11] المسئول عن تطوير الدرعية، في تصريح له، فإن “الخطة التنفيذية الشاملة لبرنامج تطوير الدرعية التاريخية تهدف إلى تحويل حي البجيري إلى بوابة ثقافية وخدمية للدرعية.”[12]
وعلى حد تعبير الركبان: “سيضم الحي مؤسسة الشيخ محمد بن عبد الوهاب الثقافية التي تُعنى بتقديم تراث الشيخ العلمي والفكري، والاهتمام بالدراسات العقدية والدعوية المتخصصة، وخدمة الباحثين في مجالها، وتعد من المؤسسات الثقافيّة الكبرى، وتأتي عرفانا بما قدمه الشيخ محمد بن عبد الوهاب في تاريخ الدولة السعودية”.[13]
الحي الثاني، الطريف، والذي أشار الركبان إليه كبوابة ثقافية وتاريخية هو الآخر، والذي سيتم تطويره وفقًا “لمقررات اليونسكو لتطوير الأماكن التراثية”. حيث أشار الركبان إلى: “أن حي الطريف التاريخي يُعد من أهم معالم الدرعية التاريخية؛ لاحتضانه المباني والقصور التاريخية، وضمّه معظم المباني الإدارية في عهد الدولة السعودية الأولى. وانطلاقًا من أهميته تلك، أعدت الهيئة العليا لتطوير مدينة الرياض منهجية تضع في الاعتبار تنفيذ محددات الحفاظ على التراث في مشاريع الترميم والتأهيل والاستخدام وبما يتماشى مع مقررات اليونسكو العالميّة لحماية مواقع التراث الثقافي.”[14]
آل سعود VS آل البيت
بالإضافة للالتزام بمقررات اليونسكو في تطوير الأماكن الأثرية والقصور التي كانت تخص رجال الدولة الأوائل في الدرعية، مع “مراعاة دقيقة وحساسة لبيئة الدرعية كواحة، والمحافظة على هوية الواحة بما يتوازن معها من مبانٍ صديقة”، ستبني المملكة متحف في “الدرعية” في حي الطريف، والذي -على حد قول الركبان أيضًا- سيكون هدفه تسليط الضوء على ظروف تأسيس الدولة الأولى و”تاريخ وإنجازات” رجالها الأوائل.[15]
على الجانب الآخر، نرى أن المملكة لا تتبع أيّا من معايير اليونسكو السالف ذكرها، رغم أنها طبقتها في الدرعية، فعندما بسط آل سعود يد السيطرة على مكة في معارك الدولة الثانية في عشرينيات القرن الماضي، بعد أن أسقط العثمانيون الدولة الأولى في أوائل القرن التاسع عشر، تم تدمير القبة التاريخية التي كانت تميّز بيت النبي، ومن ثم تحويل مكان البيت لسوق للماشية! الأمر الذي أثار حمية أهل مكة فتم تحويل الموقع لمكتبة![16]
غير بيت النبي، أصدرت المملكة كُتيب يبيح تسوية قبور النبي وأبي بكر وعمر بالأرض بحجة أنها لا تتطابق مع المفهوم الشرعي للمقابر في الإسلام. الكتيب، والذي استند على فتاوى المفتي الكبير عبد العزيز الشيخ حول محاربة البدع والشرك وعبادة القبور، كان بحق، المطرقة التي أتت على عدد من الآثار التاريخية المقدسة في مكة والمدينة حتى اليوم.[17]
حالة الاندثار التي تواجه الهوية المكيّة اليوم، في معركتها الضارية مع الهوية الرأسمالية الاستهلاكية، لم تتوقف عند هدم الآثار الهوياتية التاريخية، بل بالإقدام على إعطاء هذا المكان المقدس طابع المدن الخليجية العالمية. ذاك حين تم هدم قلعة أجياد التاريخية المطلة على الحرم، رغم بُعدها كل البعد عن شبهة التبرُّك بالقبور، لبناء برج الساعة مكانها.
قلعة أجياد قبل الهدم وهي تظهر خلف الكعبة عام 1889م (مواقع التواصل)
القلعة والتي كانت أثرا تاريخيا مهما بنيت في عهد الدولة العثمانية، 1780 ميلادية، كان الهدف منها “حماية الحرم من إغارة القبائل المتمردة التي كانت تنتمي للطائفة الوهابية ومحمد بن سعود!” هذا ليس كل شيء، حين صدر قرار بهدم القلعة ثارت ثائرة عدد من الدول الإسلامية حتى إن اليونسكو نفسها تدخلت لوقف قرار الهدم لكن بلا أدنى فائدة، هدمت القلعة وبنيّ البُرج.
“لا يملك أحد التدخل في كل ما يجيء تحت سيطرة الدولة، هذا المشروع هو لفائدة المسلمين في جميع أنحاء العالم”.[18]
(وزير المملكة العربية السعودية للشئون الإسلامية عن هدم قلعة أجياد)
شكلت تصريحات المسئول عن الشئون الإسلامية في المملكة صدمة كبيرة لأهل مكة الذين كانوا قد تلقوا وعودا مسبقة بعدم هدم القلعة. أضف لذلك، أن قرار الهدم هذا شكّل أزمة دبلوماسية بين تركيا وآل سعود، حيث رأت الأولى أن قرار الهدم طائفي وغير مبرر وعدونًا على هوية المدينة التاريخية.
“تماما كما دمرت طالبان تماثيل بوذا، السعوديون يسعون وراء إزالة كل أثر يذكرنا بتراثنا.”[19]
(استميهان تالاي، وزير الثقافة التركي، (يناير/كانون الثاني) 2002)
الموقف التركي نفسه تبناه مؤرخ الفن العثماني في جامعة تكساس، كاريل بيرترام، والذي علق على أعمال التوسعة التي أدت لهدم قلعة أجياد بأنها: “طريقة للمذهب الوهابي لإظهار أنه لا يوجد أي شكل من أشكال الإسلام على أرض الواقع، أو في الماضي أو في ذكريات الإنسان، غير رؤيتهم ومذهبهم وتفسيرهم”.[20] ومنذ أن أحكم آل سعود قبضتهم على بلاد الحجاز برعاية المذهب الوهابي وحتى اليوم؛ أتت المملكة على هدم عشرات المعالم التاريخية والأثرية الإسلامية، ومهما كان درجة الاحتجاج من اليونسكو أو الدول الإسلامية، لا شيء يفلت من مطرقة الهدم.
توسعة أم تشوه بصري؟
هل كانت مكة غير ذكية بما يكفي قبل أن تتحول لمدينة خليجية استثمارية مُعولَمة؟ هل كانت تحتاج لتغيير معالمها التاريخيّة لتكون “أذكى من الذكية”؟ ألم تكن قيمة مكة في قداستها وآثارها وتاريخها الروحي؟ ألم يكن من الأولى أن تُترك آثار مكة على حالها إن لم يكن من باب القداسة الدينية فمن باب القداسة التاريخية؟
التجاهل الشديد لأصول العمارة في مكة في سياقها التاريخي وخصوصيتها المحلية لا يجعلان لها صورة في الذهن إلا برج الساعة (رويترز)
إن المقارنة الأولية البسيطة بين سياسة آل سعود في تطوير الدرعية وسياستهم في تطوير مكة والمدينة، تجعل فكرة أن ما يحدث في مكة قد يكون خطئا غير مقصود محل شك! فسياسة التطوير العمراني، التي يغلفها ادعاء التوسعة لراحة زوار البيت تتهاوى أمام فكرة أن الفلسفة التي تحكم التخطيط العمراني في مكة هي اقتصادية رأسمالية وليست دينية.
الشاهد، أن خطط الاستثمار العقاري بتكاليف آلاف المليارات والتي تحقق فوائد اقتصادية ومادية تجعل فكرة التوسعة العمرانية لاستيعاب عدد أكبر من المعتمرين والحجاج غير منطقية مقارنة بكونها مشاريع استثماريّة ضخمة! خاصة أن التوسعة وترميم الآثار المتبقية من عهد النبوة وحتى الدولة العثمانية كان متاحا وقد أجرت المملكة بالفعل مشاريع تطوير عمرانية مشابهة في الدرعية أتت بما يتفق مع الهوية الثقافية والبيئية لفكرة الواحة ومتفق أيضًا مع ما اعتبرته المملكة “آثار رجال الدولة الأوائل”؛ بغض الطرف عن هل تعتبر تلك القصور فعلا آثار أم لا حسب تعريف الآثار السالف ذكرها في هذا المقال.
وعوضًا عن الحفاظ على الخصوصية الهوياتية الزمانية لمكة والحفاظ على آثار ديانة تأمر بالاعتدال وعدم الإسراف والمساواة بين الناس، نجد غرف شديدة الرفاهية لحجاج فاحشي الثراء؛ ولا مجال هنا لـ”لا فرق بين عربي وأعجمي إلا بالتقوى”. من يملك أكثر يدفع أكثر ويهنأ أكثر في أبراج البيت السبعة الشاهقة.
وبالطبع، فإن ذاك التجاهل الشديد لأصول العمارة في مكة في سياقها التاريخي وخصوصيتها المحلية لا يجعلان لمكة صورة في الذهن إلا برج الساعة، الذي يتحدى طول وضخامة ساعة لندن الشهيرة، والأبراج السبعة التي تطل على مبنى الكعبة الصغير كوحش كاسر. فيما تتراجع صورة الكعبة في الذهن وتتقزم أمام تلك الأبراج.
حالة من “السخف المعماري” والابتذال الفني والجشع المادي هي مُلخص حركة العمران في مكة منذ عقود. والسؤال الذي يفرض نفسه هنا: هل يتم التعامل مع الكعبة على أنها “سبوبة”؟! وسواء كان الأمر بدافع التعصب الديني أو بهدف التربح المالي، فإن حملات التدمير التي أتت على عدد ضخم من الآثار الإسلامية تُنذر بكارثة، فغير اندثار الآثار، عولمة مدينة مقدسة كمكة هي تقويض واضح لخصوصيتها الثقافية الإسلامية. هذا غير الفواصل النفسية والصراع الطبقي الناشئ بين زوار وحجاج متوسطي الحالة المادية من ناحية وزوار وحجاج فاحشي الثراء من ناحية أخرى!
Suudi Arabistan, krallarının eski eserlerini restore ederken “İslam'ın eski eserlerini” mi yok etti?
Anıtlar,
"kültürel çeşitlilik açısından hayati değere sahip olan ve belirli bir
dinin ruhunu vurgulayabilen en eski dini alanlardır." Kutsal mekânlar,
üzerinden kaç yüzyıl geçmiş olursa olsun, halklar ve yerel topluluklar için
özel bir manevi değeri temsil eden mekânlardır.”[1]
Cambridge Eski
Eserler Sözlüğü'nün tanımına göre, antikite kelimesi şu anlama gelir: herhangi
bir devletin, ülkenin veya dinin tarihinin önemli bir bölümünü oluşturan
herhangi bir tarihi bina veya yer.[2] Cambridge ve UNESCO dışında İngiliz
arkeolog Christopher Tilly de anıtları “geçmişi hayal etmemize ve
deneyimlememize yardımcı olan simge yapılar” olarak tanımlıyor.[3] Bu tanım
sadece dini ritüellerin gerçekleştirilmesi amacıyla inşa edilen binalarla
sınırlı olmayıp, manevi güzelliğe ulaşabilen her bina veya mimari eser için
geçerlidir. Mimari eserdeki kutsallık düşüncesi, ibadet için belirlenmiş dini
yapının ötesine geçer ve ütopik bir biçimde yeryüzünde cennet imajına ulaşmanın
bir aracı olan her yapıyı kapsar.[4]
Kutsal alan
yalnızca ritüellerin uygulandığı yer olmadığından, ibadet amaçlı olmayan bazı
binaların manevi etkisi, dindar insanlara maddiyatın ötesindeki enginliği
aktarmada bir faktör olabilir. Mutlak ve aşkın olanın enginliğine. Her kutsal
şey genel olarak insanlık durumuna aitse; Aynı zamanda inananlarına dayalı bir
kültürel özgüllük durumuna da sahiptir.
Bu nedenle,
kutsal bir anıtı/simgesel yapıyı/binayı çevreleyen herhangi bir alan için
herhangi bir kentsel planlama sürecinde iki şeyin dikkate alınması gerekir:
Birincisi, anıtın miras mirasıyla ilgilenerek çevreye herhangi bir şey
eklememek. karakteriyle tutarsızdır veya onunla çelişir. Diğer bir husus ise
kentsel planlama sürecinin küresel medeniyet bağlamını dikkate almasıdır.
Değer/miras farklılaşması küresel şehircilik bağlamından izole edilmemelidir.
Yani geçmişe duyulan nostalji, insanın temel ihtiyaçlarını karşılamayan binalar
şeklinde ortaya çıkmamalı.
“…Ve biliyorum
ki sen, Allah katında Allah katında en sevgili ve Allah katında en şerefli
olanısın…”
(Peygamberimizin
Mekke ile ilgili şerefli bir hadisi)
Sanat ve din
zevkindeki düşüş, Mekke'yi dinsel kutsallığından yoksun bırakarak büyük bir
turizm şehrine dönüştürdü, ta ki saat kulesi dünyanın en yüksek binalarından
biri haline gelene kadar (Reuters)
Her ne kadar
Mekke'nin pek çok eski binası ve mimarisi, özellikle de Hz. Peygamber dönemine
ait olanlar, geleneksel olarak eski eser tanımına göre ve UNESCO'nun antik çağ
kelimesinin anlamını onayladığı şekliyle bugün tarihi eser olarak kabul
ediliyorsa da, Krallığın 1970'lerden bu yana benimsediği kentsel inşaat hızı,
UNESCO tarafından onaylanan standartlarla çelişiyor.” Özellikle Mekke'deki,
tarihi bağlamı veya kutsal dini özellikleri dikkate alınmayan arkeolojik
alanların geliştirilmesinde takip edilmesi “bir görevdir”. dikkate alın. Gerçi
bu standartlar Krallık tarafından diğer bölgelerde de son derece titizlikle
uygulanıyor!
Dr. Ali Abdel
Raouf'un "Mekke'den Las Vegas'a - Mimarlık ve Kutsallık Üzerine Eleştirel
Tezler" kitabında belirttiğine göre; Sanat ve din zevkindeki bu düşüş,
Mekke'yi dinsel kutsallığından uzaklaştırmış, büyük bir turizm şehrine
dönüştürmüş, ta ki Kabe'ye adeta onu yutacak kadar büyük bir dev gibi tepeden
bakan, dünyanın en yüksek binalarından biri olan saat kulesine dönüşene kadar.
. Buradaki soru şudur: Mekke, Kâbe topraklarından, alışveriş merkezleri, lüks
restoranlar ve süper zengin ziyaretçilerle dolu dev otellere dönüşecek mi?
Mekke, tüketici kapitalizminin değerlerinin açık zaferinin kanıtı haline geldi
mi? Nesnelleştirmenin, düzlüğün ve bayağılığın zaferi mi oldu? Bu bir cehalet
ve yanılgı meselesi sayılabilir mi?[5]
Mekke.. ikili
kimlik
“Bir konut,
eğlence ve otel kompleksi olan Mekke'deki Kraliyet Saat Kulesi, iki milyar
dolarlık bir maliyetle yakın zamanda tamamlandı; İslam'ın en kutsal mekanı
Kabe'ye bakan dünyanın en büyük ve ikinci en yüksek binalarından biri.” [6]
(New York
makalesinden, Modern Mekke, Kutsal bir şehrin dönüşüm süreci / (Modern Mekke,
kutsal bir şehrin dönüşümü, Basharat Peer tarafından)
Yüzyıllardır
Müslümanlar için manevi bir değer olan şehrin kimliğini değiştirmeye yönelik
sistematik bir süreç, yaklaşık elli yıldır Mekke'yi küresel bir şehre
dönüştürmek için yaşanıyor! Yeni görünümüyle Mekke, ikili kimliğe sahip bir
şehir haline geldi ve daha da kötüsü, artan inşaat hızı, bu kimlik çatışmasını
enternasyonalizm ve küreselleşme lehine çözme tehdidi oluşturuyor.
Çorak bir vadi
olan Mekke, etrafı oteller, gökdelenler ve alışveriş merkezleriyle çevrili bir
ticaret ve yatırım bölgesine dönüştü (Reuters)
Son yirmi yılda
Mekke, hacılara yönelik genişletme çalışmaları bahanesiyle Mescid-i Haram'daki
Osmanlı revakının son kalıntılarının da yıkılmasına tanık oldu. Bu arada
Müminlerin Annesi Hatice Hanım'ın evi de yıkılarak yerine umumi tuvaletler
yapıldı. Hilton Oteli'nin inşası için Ebubekir Sıddık'ın evi de yıkıldı.[7]
Küresel
şehirlerin belirli bir görsel etkisi vardır ve bunlar New York, Chicago ve
Şangay gibi siyasi, ekonomik ve kültürel merkezleri temsil eden şehirlerdir. Bu
şehirler başlı başına küresel şehir fikri için bir referans çerçevesi haline
geldi. Bu tanım sadece biçimle değil, aynı zamanda şehrin temel “işlevinin”
para ve iş çekme ve diğer milletlerden rekreasyonel turizme çekme olma
özelliğiyle de ilgilidir.[8] Bu, küreselleşmenin yeni türüdür ve Dr. Abdel
Raouf'un tanımına göre, “Fiziksel bir müdahale ya da işgal değil, daha çok
kültür, yer ve insanların soyut yönlerinde düzgün bir akıştır ve etkileri
değiştirilemez ve direnilmesi zor hale gelir.”[9] Şimdi soru şu: Dev saatli
Londra şehrinin küresel bir şehir haline gelmesi için Mekke'ye ihtiyaç var
mıydı? Krallığın Mekke'deki politikası keyfi miydi yoksa kasıtsız mıydı?
"Mekke'nin
en yeni dönüm noktası, ortasında Suudi Arabistan Krallığı'nın amblemi ve üst
kenarında Arapça hat sanatıyla yazılmış 'Allahu Ekber' ifadesi bulunan altın
hilal ile süslenmiş bir saat olan İslami Big Ben'dir. Abraj Al-Bait Kuleleri ve
dev Fairmont Oteli. Bu, Mescid-i Haram ve Kabe'nin önce kentsel, sonra da
manevi sıkışıklığına katkı sağlayacak tüm fantazi imar projelerinin şahit
örneğidir. 800 milyon dolara mal olan bu saat, petrol kapitalizminin mükemmel
simgesidir. Hac ortamının güvenli ve konforlu olmasının yanı sıra, her şeyden
önce manevi ve kutsal bir deneyim olması gerekir. Ancak gözlemlenen kanıtlar,
bir zamanlar hacıların arındırıcı bir manevi yolculuğa çıktığı çorak bir vadi
olan Mekke'nin, lüks oteller, yüksek gökdelenler ve uluslararası alışveriş
merkezleriyle çevrili bir ticaret, yatırım ve tüketim bölgesine dönüştüğünü
gösteriyor.
- (Mekke'den
Las Vegas'a)
Geçmişi
olmayanların tarihi
Aslında
Mekke'de yaşanan kimlik çatışması, Necd Platosu'nun güneyinde Kurak el-Yamame
bölgesinde yer alan ve Necd Platosu'na ait olan Diriyah şehrinin gelişimindeki
son derece hassas bir gelişme ile örtüşmektedir. Riyad bölgesi. Bu şehrin,
Krallığın ortaya çıkış hikayesini dini milliyetçi bir anlayışla anlatan ulusal
bir simge haline gelmesi amaçlanıyor. Şehrin kalkınması şu anda Kral Selman'ın
en önemli iç projelerinden biri. Kalkınma süreci, yol ağları, sanitasyon,
aydınlatma, hizmet ve miras merkezleri oluşturmayı ve hepsinden önemlisi
"Al-Bujairi ve Al-Turaif mahallelerinin" geliştirilmesini
amaçlıyor.[10]
İlk Suudi
devletinin başkenti olan Diriyah, 1818'de Osmanlı ordusunun eline düştü;
Osmanlı ordusu, Nasır Muhammed bin Suud'un, krallıktaki yönetimi birleştirmeyi
amaçlayan dini-siyasi bir ittifakta Şeyh Muhammed bin Abdülvehhab'ı desteklemesinin
ardından buraya baskın düzenledi. İbn Abdul Vehhab'ın inancı düzeltmesine ve
şeriat yasasını yaymasına izin verecek olan Bin Suud'un lehine. Al-Bujairi,
Suud Hanedanı'nın kültürel ve politik tarihini sergilemesi gereken mahalle!
Diriyah'ın gelişiminden sorumlu Mühendis Abdullah bin Muhammed Al-Rukban'a
göre[11] yaptığı açıklamada, "Tarihi Diriyah kalkınma programına yönelik
kapsamlı yönetim planı, Al-Bujairi mahallesini kültür ve hizmet kapısına
dönüştürmeyi amaçlıyor. Diriyah.”[12]
Al-Rukban'ın
belirttiği gibi: "Mahalle, şeyhin bilimsel ve entelektüel mirasını
tanıtmakla ilgilenen, özel doktrin ve savunuculuk çalışmalarına önem veren ve
kendi alanında araştırmacılara hizmet veren Şeyh Muhammed bin Abdülvehhab
Kültür Vakfı'nı içerecek. önemli kültür kurumlarından biri olarak kabul
ediliyor ve Şeyh Muhammed bin Abdülvehhab'ın Suudi Devleti Tarihi kitabında
sağladığı bilgilerle tanınmaktadır.”[13]
Al-Rukban'ın
aynı zamanda kültürel ve tarihi bir kapı olarak nitelendirdiği ikinci mahalle
Al-Turaif, “UNESCO'nun miras yerlerinin geliştirilmesi kararları” doğrultusunda
geliştirilecek. Al-Rukban şunları kaydetti: “Tarihi Al-Turaif mahallesi,
Diriyah'ın en önemli tarihi simge yapılarından biri olarak kabul ediliyor.
Tarihi yapılar ve saraylar içermesi nedeniyle Birinci Suudi Devleti dönemindeki
idari binaların çoğunu bünyesinde barındırıyordu. Önemine dayanarak, Riyad
Şehri Kalkınma Yüksek Otoritesi, UNESCO'nun kültürel miras alanlarını korumaya
yönelik küresel kararları doğrultusunda, restorasyon, rehabilitasyon ve
kullanım projelerinde mirası koruma belirleyicilerinin uygulanmasını dikkate
alan bir metodoloji hazırlamıştır. ”[14]
El Suud VS El
Beyt
UNESCO'nun
Diriyah'daki ilk devlet adamlarına ait arkeolojik alanlar ve sarayların
geliştirilmesi yönündeki kararlarına bağlı kalmanın yanı sıra, “Diriyah'ın
çevresini bir vaha olarak dikkatli ve hassas bir şekilde gözeterek, dost
binaları ile vaha kimliğini dengede tutarak koruyarak "Krallık, Diriyah'ın
Turaif semtinde bir müze inşa edecek. Bu müze, Rukban'ın da söylediği gibi, ilk
devletin kuruluş şartlarına ve onun "tarihi ve başarılarına" ışık
tutmayı amaçlayacak. ilk insanlar.[15]
Öte yandan
Krallığın, Osmanlılar'ın ardından 1920'lerde İkinci Devlet savaşlarında Suud'un
Mekke'yi kontrol altına aldığı Diriye'de uygulamış olmasına rağmen yukarıda
sayılan UNESCO standartlarının hiçbirine uymadığını görüyoruz. 19. yüzyılın
başlarında Birinci Devlet devrildi, Peygamber Efendimiz'in evini ayıran tarihi
kubbe yıkıldı, ardından evin bulunduğu yer hayvan pazarına dönüştürüldü! Bu
durum Mekke halkı arasında heyecan yarattı ve bu nedenle site bir kütüphaneye
dönüştürüldü![16]
Krallık,
İslam'ın hukuki mezarlık anlayışına uymadığı gerekçesiyle Peygamber'in evi
dışında Peygamber, Ebu Bekir ve Ömer'in mezarlarının da düzleştirilmesine izin
veren bir kitapçık yayınladı. Başmüftü Abdülaziz eş-Şeyh'in sapkınlık, şirk ve
kabir ibadetiyle mücadele konusundaki fetvalarına dayanılarak hazırlanan
kitapçık, gerçekten de Mekke ve Medine'deki pek çok kutsal tarihi eseri bu güne
kadar yok eden bir çekiç oldu. gün.[17]
Bugün Mekke
kimliğinin karşı karşıya olduğu yok olma durumu, tüketici kapitalist kimliğiyle
verdiği amansız mücadelede, tarihi kimlik anıtlarını yok etmekle kalmadı,
aksine bu kutsal mekana küresel Körfez şehirleri karakteri kazandırmakla
yetindi. İşte o zaman, Mescid-i Haram'a bakan tarihi Ecyad Kalesi, kutsama
mezarlığı şüphesinden uzak olmasına rağmen yıkılarak yerine saat kulesi
yapıldı.
MS 1889'da
Kabe'nin arkasında görünen Ajyad Kalesi'nin yıkılmadan önceki hali (İletişim
siteleri)
Osmanlı
İmparatorluğu döneminde (MS 1780) inşa edilen önemli bir tarihi eser olan kale,
"kutsal alanı Vehhabi mezhebine mensup asi kabilelerin ve Muhammed bin
Suud'un baskınlarından korumak" amacıyla inşa edilmişti. Hepsi bu kadar
değil.Kalenin yıkılması kararı çıkınca birçok İslam ülkesi ayaklandı, hatta
UNESCO'nun kendisi bile müdahale ederek yıkım kararını durdurdu ama sonuç alamadı.Kale
yıkılıp kule yapıldı.
"Devletin
kontrolüne giren her şeye kimsenin karışmaya hakkı yoktur. Bu proje tüm
dünyadaki Müslümanların yararınadır."[18]
(Suudi
Arabistan Krallığı İslam İşlerinden Sorumlu Bakanı Ajyad Kalesi'nin yıkılmasına
ilişkin)
Krallık'taki
İslami işlerden sorumlu kişinin açıklamaları, kalenin yıkılmayacağına dair
önceden söz alan Mekke halkı için büyük şok yarattı. Ayrıca bu yıkım kararı,
Türkiye ile Suud Hanedanı arasında diplomatik bir kriz oluşturdu; zira Türkiye,
yıkım kararını mezhepçi, haksız ve şehrin tarihi kimliğine saldırı olarak
görüyordu.
“Taliban'ın
Buda heykellerini yok ettiği gibi, Suudiler de bize mirasımızı hatırlatan her
izi ortadan kaldırmaya çalışıyor.”[19]
(İstmihan
Talay, Kültür Bakanı, (Ocak 2002)
Aynı Türk
tutumu, Teksas Üniversitesi'ndeki Osmanlı sanatı tarihçisi Caryl Bertram
tarafından da benimsendi; Bertram, Ecyad Kalesi'nin yıkılmasına yol açan
genişletme çalışmasını şu şekilde yorumladı: "Vahhabi doktrininin, hiçbir
şeyin olmadığını göstermenin bir yolu." İslam'ın yeryüzündeki, geçmişteki
veya insan hafızasındaki şekli." "Onların vizyonunu, doktrinini ve
yorumunu değiştirdi."[20] Suud Hanedanı bugüne kadar Vehhabi doktrininin
himayesi altında Hicaz ülkesindeki hakimiyetini sıkılaştırdığından; Krallık,
düzinelerce İslami tarihi ve arkeolojik eseri yıktı ve UNESCO veya İslam
ülkelerinin protesto derecesi ne olursa olsun, hiçbir şey yıkım çekicinden
kaçamaz.
Genişleme mi
yoksa optik bozulma mı?
“Mekke akıllı
bir şehirden daha akıllı bir şehre dönüşecek.”[21]
(Prens Halid El
Faysal, biz sadece mükemmelliği kabul ediyoruz ve amacımız Mekke'yi daha akıllı
bir şehir haline getirmek - Suudi Haber | Okaz Gazetesi)
Mekke,
küreselleşen bir Körfez yatırım şehrine dönüşmeden önce yeterince akıllı değil
miydi? “Akıllıdan daha akıllı” olmak için tarihsel özelliklerini değiştirmesi
mi gerekiyordu? Mekke'nin değeri kutsallığı, anıtları ve manevi tarihi değil
miydi? Mekke'nin eski eserlerini olduğu gibi bırakmak, dinsel kutsallık
açısından olmasa da, tarihi kutsallık açısından daha iyi olmaz mıydı?
Mekke'deki
mimarinin kökenlerinin tarihsel bağlamı ve yerel özgüllüğü açısından aşırı
derecede göz ardı edilmesi, mimarinin akılda saat kulesi dışında hiçbir imge
bırakmamasına neden oluyor (Reuters)
El Suud'un Diriye'yi
geliştirme politikası ile Mekke ve Medine'yi geliştirme politikası arasındaki
basit ilk karşılaştırma, Mekke'de olup bitenlerin kasıtsız bir hata olabileceği
fikrini sorgulanabilir hale getiriyor! Eve gelen ziyaretçilerin konforu için
genişleme iddiasıyla örtülen kentsel gelişim politikası, Mekke'de şehir
planlamasını yönlendiren felsefenin dini değil ekonomik, kapitalist olduğu
düşüncesi karşısında çöküyor.
“Suudi
yetkililer tarafından devam eden yıkım ve yenileme süreci için sürekli olarak
gösterilen gerekçe, giderek artan sayıda Hac ibadetini gerçekleştirmek
isteyenlere yer verme arzusudur. Kesin olan şey şu ki, bu gerekçe, kralın ve
tüm yetkilerinin İki Kutsal Cami'ye hizmet etmeye adadığı ve böylece tahkim
sürecini kolaylaştırdığı izlenimini veren, İki Kutsal Caminin Bekçisi olan kral
unvanıyla tutarlıdır. Müslümanların onlara gelme misyonu. Tüm bu operasyonların
ardındaki saikin tamamen finansal yatırım saiki olduğu söylenemez! Dünyanın en
değerli gayrimenkul yatırım alanından maksimum karı elde etme arzusudur.
İslam'a ve hacılara hizmet, Mescid-i Haram çevresindeki gayrimenkul alanlarının
finansal, karlılık ve yatırım döngüsünü maksimuma çıkaracak, aynı zamanda
onları her zaman duygu uyandıran, duyguları gıdıklayan bir örtüye saracak
şekilde yorumlanmıştır: Beyt'e gelen ziyaretçilere hizmet etmek. Tanrının.
- (Mekke'den
Las Vegas'a, Dr. Ali Abdel Raouf)
Bakın, binlerce
milyar dolara mal olan, ekonomik ve maddi fayda sağlayan gayrimenkul yatırım
planları, büyük yatırım projeleri olduğu gerçeğiyle kıyaslandığında, daha fazla
sayıda Umre ve hacıyı ağırlayacak kentsel genişleme fikrini mantıksız hale
getiriyor! Özellikle Peygamber döneminden Osmanlı İmparatorluğu'na kadar kalan
anıtların genişletilmesi ve restorasyonu mümkün olduğundan ve Krallık, Diriyah'da
fikrin kültürel ve çevresel kimliğiyle tutarlı benzer kentsel gelişim projeleri
yürütmüştü. vahadır ve aynı zamanda Krallığın “ilk devlet adamlarının anıtları”
olarak kabul ettiği yapılarla da tutarlıdır. Bu makalede yukarıda belirtilen
antik eser tanımına göre bu sarayların aslında antik eser olarak kabul edilip
edilmediğine bakılmaksızın.
Mekke'nin
dünyevi kimlik mahremiyetini korumak ve insanlar arasında ölçülü olmayı, israf
etmemeyi ve eşitliği emreden bir dinin izlerini korumak yerine, çok zengin
hacılar için çok lüks odalar buluyoruz. Burada “Arap ile Arap olmayan arasında
takva dışında fark yoktur” sözüne yer yoktur. Kim daha çok şeye sahipse, daha
çok öder ve El Beyt'in yedi yüksek kulesinde daha çok keyif alır.
"En tehlikelisi, Mekke'deki 'Las Vegas' operasyonunu
kolaylaştıran dini gerekçeler ve taraflı fetvalardır. Bazıları Mescid-i Haram'a
bakan odanızda tek başınıza kılacağınız namazın toplu namaz sayılabileceği
yönünde fetva yayınlamış, dolayısıyla siz de bu şekilde namaz kılıyorsunuz."
Mescid-i Haram'ın avlusuna inip Müslüman kalabalıklarla etkileşim kurmanın
zorluğuna katlanmak zorunda değilsiniz."
- (Mekke'den Las Vegas'a, Dr. Ali Abdel Raouf)
Elbette Mekke
mimarisinin kökenlerinin tarihsel bağlamı ve yerel özgüllüğü açısından bu denli
göz ardı edilmesi, Mekke'nin, ünlü Londra saatinin uzunluğuna ve büyüklüğüne
meydan okuyan saat kulesi ve onun üzerinde yer alan yedi kule dışında
zihinlerde hiçbir imgenin kalmamasına neden oluyor. Kabe'nin küçük binasına
ezici bir canavar gibi bakıyorlar. Kâbe'nin görüntüsü ise akıllarda silinip
gider, o kulelerin yanında gölgede kalır.
“Mimari
saçmalık”, sanatsal bayağılık ve maddi açgözlülük durumu onlarca yıldır
Mekke'deki kentsel hareketin özeti olmuştur. Burada kendini dayatan soru şu:
Kabe bir “sebep” olarak mı ele alınıyor?! İster dini fanatizmden kaynaklansın,
isterse mali çıkar amaçlı olsun, çok sayıda İslami eserin yok edilmesine yol
açan yıkım kampanyaları bir felaketin habercisidir. İslami kültürel
özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bu, bir yanda ortalama mali duruma sahip
ziyaretçiler ve hacılar ile diğer yanda son derece zengin ziyaretçiler ve
hacılar arasında ortaya çıkan psikolojik boşluklardan ve sınıf çatışmasından
bahsetmiyor bile!
إقرأ المزيد : https://al3omk.com/226355.html
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar