Çeviri
İSRAEL’İN TANRISI EL
İSRAİL (İSRAEL’)İN TANRISI EL İLE ALLAH İSMİNİN TARİHİN DERİNLİKLERİNE ETİMOLOJİK BİR SEYAHAT
İbranioğullarının bulunduğu Filistin
bölgesi ve geniş bir alanı kapsayan çevresinde Paganların en popüler baş
tanrısı El idi.
El, Sami dilinde bütün Tanrıların
babası olan en yüce Tanrıdır. El, güç anlamına gelir. Muhtemelen El’den Türeyen
ve İbranice Tanrı anlamına gelen Eloha güçlü olan demektir. El'den bir
çok Tanrı ve melek ismi türetilmiştir.
El ataerkil-patriyarkal emreden bir
Tanrıydı. Yunan baş tanrısı Zeus gibi, Tanrıların babasıydı. El tanrısı oldukça
enteresan bir bakış açısıyla doğadaki herhangi bir güç ile
özdeşleştirilmemişti. El bir nevi tek Tanrı inancına modellik etmiş bir tek
Tanrı protipi idi. Tanrılar divanın başında oturur bu divanın kararlarını
açıklardı. BaşTanrı İbranice El çoğulu Elim, Akadca da tlu”Ellil* çoğulu İlanu,
Kenan dilinde ‘İl’, İbranicede ‘El Elah’, Aramice ‘El -Elah/Alaha’ Arap
‘el-İlah’ İl-İlah Süryanice Aloho/Alaha/Elaha, Babil’de, Ba’al isimlerim
almıştı.
Azra-il, Cebra-il Mika-il, İsraf-il,
Bab-il, İsra-il, İsma-il gibi isimler İbranicedir İl/El eki alarak Tanrı
ile bir ilahilik ile işkilendirilmişlerdir. Arapça El, kökünden gelen buna
benzer isimleri el ekine il ekleyerek bazısısnın anlamını değişirerek aynen
kullanır. Bu kelimeler Arapçada ‘il’ eki İbranicede ‘el’ eki almıştır:
Mika-El,Cebra-El(cebri eloha=Tanrı nın gücü),
Cebra-il/el: (cebri eloha=Tanrı nın gücü)
Cabrael İbranice, Cebrail Arapçadır.
Aralarında fazla bir fark yoktur. Cebrail İslam’da Allahın gücünü bildiren
Allah’ın kelamını peygambere iletir. Diğer Tanrıyla bağlantılı bazı örnekler
şöyledir
İsra-il/el: (israelohi=Tanrıyı
yenen)Samu-El,Sama-il/el veya İsma-il/el(Sam-ı-Eloha=Sam’ınTanrısı), Dani-El
(Dan-ı-Eloha=Tanrı Hükmü) İsma-El kelimesi İsma-Elah şeklindedir. Araplar bunu
İsma-İl şeklinde okurlar.
Allah kelimesinin kökenleri üzerinde
bazı tartışmalar vardır. Bu tartışmaları netleştirmek için oldukça gerilere
gitmek gerekmektedir. Dilbilimciler, sözcüğün kökünün İlah’tan (el-ilah) ya da
el-laha’dan gelmiş olabileceğini söylerler. Allah sözcüğünün kökeni bazı
alimlere göre İlah’tır. Bazılarına göre ise Lah’tır. Bu kelimeye karşılık
Süryanice’de Laha vardır. Muhtemelen Lah Arapçaya Süryanice Laha’dan geçmiştir.
Lâh gizlenme ve yükselme mânâsına fiilinin masdarı olduğu gibi bundan “ilâh”
anlamında da bir isimdir ve lâh isminin başına “el” getirilerek “Allah”
denilmiş ve özel isim yapılmıştır. Diğer bir görüşe göre de İlah’ın başına
yüceltmek maksadıyla elif ile lam konmuş, el-ilah olmuş. Bu kelime genelde Sami
dillerinde En üst ilah anlamına gelir. Allah ismi arapça Elif (E/A), Lam (L),
ve He (H) harfleriyle yazılır. A dediğimiz Elif, L dediğimiz Lam ve H dediğimiz
He. El-ilah dile ağır geldiğinden ilah’taki (i) kaldırılmış, ve biraraya gelen
iki lam(L) birbirinin içine geçirilmiş (idğam), böylece “Allah” sözcüğü meydana
gelmiştir.
Arapça ile akraba olan dillerde de
ilah kelimesi benzer şekillerde seslendirilir; İbranice Tanrı anlamına gelen Eloah/
Elohim, Keldanice Alaha, Aramice Elaha, Süryanice Alaha, Aloho gibi...
Aslında çoğunluk isim ve kelimelerin
bir etimolojik kökeni vardır. Allah’ın etimolojik kökeninin tartışmalı olduğu
gibi Yahudilikte Tanrı yerine kullanılan Elohim’in etimolojik kökeni de
tartışmalıdır. İngiliz Arkeolojist, araştırmacı yazar, Godfrey Higgins
(1772-1833) klasik eseri Anacalypsis’de Yahudi’lerin Tanrı anlamına
kullandıklan Elohim kelimesinin etimolojik kökenlerini bulmaya çalışır.
Elohim’in daha önceki orijinal telafuzunun aracı, uzlaştıncı, korumaya aracı
olan anlamında Aleim (çoğulu Alim) olduğunu bunun İbrani dilinde sonradan
Elohim diye teleafuz edildiğini belirtir.
Elah Allah deyimine çok yakın bir
ifadedir. Aramicenin Süriye ve bölgesinde kullanılan Süryanice lehçesinda Tanrı
yerine kullanılan Alaha, Aloho Arapça Allah kelimesinin oluşumunda diğer
büyük etkisi olan kelime kökenlerinden biridir. Allah sözcük olarak aslı,
Süryanice “Aloho” dan geldiği öne sürülür. Süryanice’de şöyle bir deyim vardır:
Nhayloğ Aloho (Allah Güç versin). Büyük İslam tefsircisi Razi’ye göre de Allah
Arapça değildir. İbranice veya Süryanice’dir.
Bütün bu Tanrıyı çağrıştıran El,
İl, Lila, Lilu, Eli, Eloi, Ellil, Enlil, El-İlah, El-Lah, Ellah, Eloah vb.
gibi isimler çeşidi Mezopotomya dillerinde aşağı yukarı bir ilahi gücü
çağrıştırıyordu. Arapça Tanrı anlamına gelen İlah’ın Aramice kökeni Elah,
İbranice Eloah’tır. El’den türemiş birbirine benzer sayısız isim vardır.
Korkulan bir ataerkil Tanrı olan El ve bu isme yakın Tanrı adlan olan: Elohim,
Elyon, Al, Eloah, Elah gibi adlar genellikle Tanrı’nın güçlü, büyük, yüce,
korkulan niteliklerine odaklanır.
Tevrat’ta çoğunlukla İbranicede
Tanrı anlamına gelen Elohim kullanılır (2500 civan). El’de yine Tevrat’ta
Tanrı anlamında kullanılır. Elohim kelimesinin daha önce çoğul olarak
kullanılan Eloah’ın kelimesinin tekili olduğu öne sürülür. İbranicede genelde
‘im ’ ile biten kelimeler çoğul olarak kullanılır. Eloh-im kelimesi genelde
tekil değil çoğul anlamda kullanılır. Fakat İbrani-Yahudi tanrısını belirtirken
tekil anlam alır. Diğer Tanrıları belirtirken çoğul anlam alıyor diye
düşünmemiz gerekiyor.
Tevratta El, Elohim, Elyon,
Adonay (İbranice; din/dün), isimleri Tanrı’nın en yüce olma özelliğini
vurgular. Elyon kelimesi İbranice yukarıya gitmek anlamındaki Allah
kelimesinden gelir. El Arapçada İl olmuş El İlah, İlah muhtemelen Allah’a kadar
giden bir evrim geçirmişti.
Bizim Babil olarak adlandırdığımız
medeniyet aslında Bab-El’dir. Asurcada Bab kapı demektir El de Tanrı demek
olduğuma göre Babil (Babel) Tanrının kapısı anlamındadır. Bizim Osmanlıda
kullandığımız Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde Sadrazamlık binasına ve daha
geniş anlamıyla da Osmanlı hükümetine verilen isim olan Bab-ı Ali (Babıali)
binlerce yıllık süreç içinde Babil’in evrimleşerek dilimize girmesinin
sonucudur. Bab Arapça’ya da kapı olarak geçmiş Farsça yüce, ulu anlamına gelen
Ali ile birleşerek Bab-ı Ali olmuştur.
Ali ismi Allah’ın 99 isminden biri
olan ‘El-Aliyy’ isminden alınmıştır: “Gerçekten O, Aliyy’dir (Aliyyun-en
yücedir), Hakim’dir” (Kuran; Şura, 51).
Sonuç olarak konuyu özetlersek;
El-İl takısının kökenleri, evrimi üzerindeki tartışmalar günümüze kadar açık ve
net bir sonuca ulaşmadan gelmiştir. Eloah veya diğer söylenişiyle Elohim
kelimelerinin etimolojik kökeni tartışmalıdır. Bazı araştırmacılar Eloah
kelimesinin Arapça’da Allah kelimesine dönüştüğünü ileri sürerler. Allah
kelimesinin köken itibariyle Arapça Tanrı anlamına gelen ‘İlah’ dan türetilmiş
olduğu bunun Arapça, İbranice, Aramice ailesinin bulunduğu Sami dinlerin ortak
kullanımı olan El/İl den türetilmiş olduğu daha kabul edilebilir bir görüştür.
Pagan baş Tanrısı ölümsüz El’in
isminin geçirdiği linguistik değişmelerin Hem Yahudilere hem Müslümanların hem
de diğer birçok dinin Tanrı isimlerinin oluşumunda katkıda bulunmuş olacağı
ihtimali kesinlikle göz ardı edilmemelidir.
Bütün dinler bir önceki dinlerin
inanç, dil, kültür, yaşam, dünya görüşü gibi birçok öğelerinden beslenerek
gelişmişlerdir. Aramca-Süryanice konuşan Hz. İsa da Tanrıya Eli diyordu. Aramca
ifadeyle Hz. İsa son nefesinde şöyle diyordu; “Eli, Eli, lama şevaktani”
Yani, ‘Tanrım, Tanrım beni neden terk ettin?”.
Sh: 45-49
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar