İslam Dini İle Uğraşan Hocaların Çoğu Karadenizli…Sebebi No Ola ki?

Bunlarada Bakarsınız

Not: Gemini Analizi

İsteğiniz, Türkiye'deki ilahiyat ve dinî düşünce sahasının mevcut durumuna dair çok kapsamlı ve detaylı bir analiz gerektirmektedir. "En popüler" veya "en çok alıntı yapılan" gibi sıralamalar kişisel tercihlere ve dönemsel gündemlere göre hızla değişebilse de, Türkiye'de bu alanda öne çıkan, farklı ekolleri temsil eden ve medyada/YouTube'da geniş kitlelerce takip edilen başlıca isimleri ve özelliklerini sizin için derledim.

Önemli Not: "En popüler" şeklinde kesin bir sıralama yapmak mümkün değildir. Popülerlik; ana akım TV izlenirliği (Nihat Hatipoğlu gibi), sosyal medya takipçi sayısı (Cübbeli Ahmet Hoca veya Caner Taslaman gibi) veya akademik camiadaki etki (Mustafa Öztürk gibi) bakımından farklılık gösterir. Bu nedenle, isimleri popülerlik kategorilerine ayırarak sunmak daha doğru olacaktır.

1. Ana Akım Medyada ve Halk Nezdinde En Popüler Hocalar

Bu gruptaki hocalar, genellikle Ramazan aylarında ulusal kanallarda program yapar, daha kucaklayıcı bir dil kullanır ve keskin fıkhî/itikadî tartışmalardan ziyade ahlak, peygamber sevgisi ve gündelik fıkıh (oruç, namaz soruları) üzerine yoğunlaşırlar.

Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu

Memleketi: Diyarbakır (Doğum)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - Hadis Anabilim Dalı). Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde öğretim üyeliği ve Gaziantep İslam Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde rektörlük yapmıştır.
YouTube Faaliyeti: Resmi bir kanalı olmasa da, ATV'deki programlarının ("Dosta Doğru", "İftar/Sahur Programları") kesitleri milyonlarca kez izlenir.
En Çok Takıldığı Konular: Hadis, Siyer (Peygamber ve Sahabe hayatı), Menkıbeler, Ahlak, Gündelik fıkhî sorulara (oruç, namaz vb.) cevaplar.
Popülerlik/Medya: Türkiye'de ana akım medyada en çok tanınan ve izlenen ilahiyatçıdır. Yorum ve alıntılanması genellikle olumlu ve birleştirici bulunan üslubu nedeniyledir.

Prof. Dr. Mustafa Karataş

Memleketi: Sivas (Gürün)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - Hadis Anabilim Dalı). İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesidir.
YouTube Faaliyeti: Kendi programlarının (örn: "Muhabbet Kapısı") yayınlandığı kanallar mevcuttur.
En Çok Takıldığı Konular: Hadis (Uzmanlık alanı), Ahlak, Aile hayatı, Fıkhî sorulara cevaplar.
Popülerlik/Medya: Nihat Hatipoğlu'na benzer bir profilde, ana akım TV kanallarında (özellikle Ramazan'da) programlar yapan, ılımlı ve sakin üslubuyla tanınan bir isimdir.

2. Sosyal Medya (YouTube) ve Kendi Cemaatlerinde Popüler Olan Hocalar

Bu gruptakiler, ulusal medyadan ziyade kendi kurdukları vakıflar, dernekler veya YouTube kanalları üzerinden geniş kitlelere ulaşan, daha keskin görüşlere sahip ve fıkhî/itikadî konularda net bir duruş sergileyen isimlerdir.

Ahmet Mahmut Ünlü (Cübbeli Ahmet Hoca)

Memleketi: İstanbul (Doğum), aslen Giresun (Görele)
Mesleki Durumu: Vaiz, Yazar. İsmailağa Cemaati'nin önde gelen isimlerindendir. Medrese eğitimi almıştır (resmi İlahiyat Fakültesi mezunu değildir).
YouTube Faaliyeti: Evet, "Lâlegül TV" ve kendi adını taşıyan kanallarda çok aktiftir. Bir sorgusunda mesleğini "YouTuber" olarak belirtmiştir.
En Çok Takıldığı Konular: Akide (Ehl-i Sünnet savunması), Fıkıh (Hanefi fıkhı), Tasavvuf, Hadis. Konuşmalarının önemli bir kısmı "reddiyye" (diğer grupları/görüşleri çürütme) üzerinedir.
Popülerlik/Medya: Sosyal medyada en çok takip edilen ve en çok tartışma yaratan isimlerden biridir. Yaptığı "aykırı" yorumlar (örn: "satranç oynamak haramdır" vb.) medyada sıkça alıntılanır ve geniş yankı bulur.

Dr. İhsan Şenocak

Memleketi: Samsun (Doğum)
Mesleki Durumu: İlahiyatçı (Doktor - İslam Hukuku), Yazar, Vaiz. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi mezunudur. İFAM (İlmi ve Fikri Araştırmalar Merkezi) kurucusudur. (Eski Diyanet personeli).
YouTube Faaliyeti: Evet, İFAM ve kendi kanalları üzerinden çok aktiftir.
En Çok Takıldığı Konular: Fıkıh (İslam Hukuku), Akide, Hadis, Ahlak. Geleneksel Ehl-i Sünnet çizgisini savunur.
Popülerlik/Medya: Kendi kitlesi içinde çok popülerdir. Özellikle kadınların giyimi (örn: "pantolon" vb.) ve modern yaşam üzerine yaptığı sert yorumlar ulusal medyada tartışma yaratmış ve sıkça alıntılanmıştır.

Nureddin Yıldız

Memleketi: Trabzon (Of)
Mesleki Durumu: Vaiz, Yazar. Mekke Ümmü'l-Kura Üniversitesi (Usul-u Fıkıh) mezunudur. Sosyal Doku Vakfı kurucusudur.
YouTube Faaliyeti: Evet, Sosyal Doku Vakfı kanalı üzerinden çok geniş bir arşivi vardır ve aktiftir.
En Çok Takıldığı Konular: Fıkıh, Ahlak, Aile eğitimi, Gençlik ve Ümmet bilinci. Geleneksel fıkhı savunur.
Popülerlik/Medya: İhsan Şenocak'a benzer şekilde, kendi kitlesinde çok etkilidir. Evlilik, kadınlar ve sosyal meseleler hakkındaki ("asansörde halvet" vb.) fetvaları medyada büyük tartışmalara ve tepkilere yol açmıştır.

3. Akademik/Entelektüel ve Tartışmalı Figürler (Reformist ve Tarihselci)

Bu gruptakiler, genellikle akademik kökenli olup, geleneksel din anlayışını sorgulayan, Kur'an'ı merkeze alan veya "tarihselci" yorumlar getiren, bu nedenle de hem geleneksel kesimle hem de kendi aralarında ciddi tartışmalar yaşayan isimlerdir.

Prof. Dr. Mehmet Okuyan

Memleketi: Trabzon (Çaykara)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - Tefsir Anabilim Dalı). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesidir.
YouTube Faaliyeti: Televizyon programları ve konferansları YouTube'da yoğun olarak paylaşılmaktadır.
En Çok Takıldığı Konular: Tefsir (Kur'an yorumu). Kur'an'ı merkeze alan bir yaklaşımı vardır. Hadisleri Kur'an'a arz etmeyi (Kur'an ile test etmeyi) savunur.
Popülerlik/Medya: Özellikle Ramazan aylarında TV'lerde yer alır. Kur'an merkezli yorumları, geleneksel kesim tarafından eleştirilir.

Prof. Dr. Caner Taslaman

Memleketi: İstanbul (Doğum)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - Felsefe). Yıldız Teknik Üniversitesi Felsefe Bölümü öğretim üyesidir. (İlahiyatçı değil, Felsefecidir ancak din-bilim alanında uzmandır).
YouTube Faaliyeti: Evet, kendi kanalı üzerinden çok aktiftir ve özellikle gençler arasında çok popülerdir.
En Çok Takıldığı Konular: Bilim-Felsefe-Din ilişkisi, Evrim Teorisi ve İslam, Kuantum ve Tanrı, Big Bang. "Sadece Kur'an" (Kur'ancılık/Mealcilik) yaklaşımına yakındır; hadislerin ve mezheplerin dindeki otoritesini sorgular.
Popülerlik/Medya: YouTube'da en çok izlenen isimlerdendir. Özellikle Cübbeli Ahmet Hoca gibi geleneksel isimlerle olan "evrim", "bilim" ve "hadis" tartışmaları medyada sıkça yer bulur.

Mustafa İslamoğlu

Memleketi: Kayseri (Develi)
Mesleki Durumu: İlahiyatçı, Yazar. El-Ezher Üniversitesi'nde eğitim görmüştür (tamamlamamıştır).
YouTube Faaliyeti: Evet, dersleri ve konuşmaları (eski Hilal TV kayıtları vb.) YouTube'da çok yaygındır.
En Çok Takıldığı Konular: Tefsir (Gerekçeli Meal'i ile tanınır), Hadis eleştirisi. Kur'an'ı merkeze alır. Geleneksel olarak kabul edilen pek çok fıkhî ve itikadî konuyu (örn: kabir azabı, şefaat) Kur'an'a dayanmadığı gerekçesiyle sorgular.
Popülerlik/Medya: Çok tartışmalı bir isimdir. Geleneksel kesim tarafından "sapkın" olarak nitelendirilirken, reformist/modernist kesim tarafından takip edilir. Cübbeli Ahmet Hoca ile olan sert tartışmaları medyada en çok yer bulan konulardandır.

Prof. Dr. Mustafa Öztürk

Memleketi: Giresun (Keşap)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - Tefsir). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde görev yapmış, 2020'de emekli olup Almanya'ya yerleşmiştir.
YouTube Faaliyeti: Evet, "Mustafa Öztürk Arşivi" adlı kanalda görüşlerini paylaşmaya devam etmektedir.
En Çok Takıldığı Konular: Tefsir, Kur'an araştırmaları. Türkiye'deki "Tarihselcilik" akımının en önde gelen ve en sert savunucusudur. Kur'an'daki bazı hükümlerin (örn: kölelik, cezalar) evrensel değil, indirildiği döneme özgü (tarihsel) olduğunu savunur.
Popülerlik/Medya: Görüşleri, ilahiyat camiasındaki en radikal ve en çok tepki çeken görüşlerdendir. Özellikle Kur'an'ın lafzı üzerine yaptığı bir yorum sonrası büyük bir infial kopmuş, medyada "Kur'an'a hakaret" olarak alıntılanmış ve Türkiye'den ayrılma sürecini yaşamıştır.

Analiz: Benzer ve Aykırı Konular

İşledikleri Benzer Konular (Genel Başlıklar):

Ahlak: Dürüstlük, adalet, merhamet, aileye önem verme gibi konular hemen hepsinin ortak paydasıdır.
Allah İnancı (Tevhid): Temel inanç esaslarında (Allah'ın birliği) hepsi hemfikirdir.
Peygamber Sevgisi: Hz. Muhammed'in örnekliği ve sevgisi konusunda hepsi benzer vurgular yapar (ancak Peygamberin dindeki konumu konusunda ayrılırlar).

İşledikleri Aykırı Konular (Çatışma Noktaları):

Bu isimleri birbirinden ayıran temel "fay hattı", Kur'an dışındaki kaynakların (Hadis, Sünnet, İcma, Mezhep İmamlarının Görüşleri) dindeki otoritesidir.

Geleneksel Ekol (Hadis ve Mezhep Otoritesini Savunanlar):

Temsilciler: Cübbeli Ahmet Hoca, İhsan Şenocak, Nureddin Yıldız. (Nihat Hatipoğlu ve Mustafa Karataş da bu ekole yakındır ancak üslupları daha ılımlıdır).
Görüşleri: Din, sadece Kur'an'dan ibaret değildir. Hadisler ve Sünnet, Kur'an'ı açıklar ve bağlayıcıdır. Mezheplere uymak zorunludur. Tasavvuf haktır. Şefaat, kabir azabı gibi konulara iman esastır.
Kime Aykırıdırlar: İslamoğlu, Taslaman, Okuyan ve Öztürk'ü "dinde reformcu", "mezhepsiz" veya "sapkın" olarak görürler.

Kur'an Merkezli / Reformist Ekol (Geleneksel Otoriteyi Sorgulayanlar):

Temsilciler: Mustafa İslamoğlu, Prof. Dr. Mehmet Okuyan, Prof. Dr. Caner Taslaman.
Görüşleri: Dinin tek ana kaynağı Kur'an'dır. Hadisler, ancak Kur'an'a uygunsa kabul edilebilir (Mehmet Okuyan) veya büyük çoğunluğu dinde delil değildir (Caner Taslaman). Mezhepler tarihsel yorumlardır, bağlayıcı değildir. Kabir azabı, şefaat gibi konular Kur'an'da net olarak yoktur (İslamoğlu).
Kime Aykırıdırlar: Geleneksel ekolü "uydurulmuş din"i (hadisleri ve rivayetleri) Kur'an'ın önüne geçirmekle suçlarlar.

Tarihselci Ekol (Metni Tarihsel Bağlamda Yorumlayanlar):

Temsilcisi: Prof. Dr. Mustafa Öztürk.
Görüşleri: Kur'an'ı anlamak için indirildiği 7. yüzyıl Arap toplumunun kültürel ve sosyal yapısını bilmek şarttır. Kur'an'daki bazı hükümler (örn: cezalar, ganimet) o döneme aittir ve günümüzde geçerliliğini yitirmiştir (evrensel değildir).
Kime Aykırıdır: Bu görüş, hem Geleneksel Ekol hem de Kur'an Merkezli Ekol tarafından "Kur'an'ın evrenselliğini reddetmek" olarak görülür ve en sert tepkiyi çeken görüştür.

Yaş ve Bölgesel Sınıflandırma (Örneklem Üzerinden)

Bu liste, Türkiye'deki tüm ilahiyatçıları kapsamamaktadır ancak genel bir eğilimi göstermektedir.

Yaş Sınıflaması (2025 itibarıyla yaklaşık yaşlar):

65 Yaş ve Üzeri (Kıdemliler): Nihat Hatipoğlu (70), Mustafa İslamoğlu (65).
55 - 65 Yaş Arası (Orta Kuşak): Cübbeli Ahmet Hoca (60), Mehmet Okuyan (60), Mustafa Karataş (64), Nureddin Yıldız (65), Mustafa Öztürk (60).
50 - 55 Yaş Arası (Yeni Kuşak): Caner Taslaman (57), İhsan Şenocak (51).

Genel Gözlem: Medyada en çok yer alan ve tartışılan isimlerin büyük çoğunluğu 55-70 yaş aralığındaki "orta ve ileri-orta kuşak" ilahiyatçılardır.

Bölgesel Sınıflandırma (Doğum Yerleri/Kökenleri):

Karadeniz Bölgesi: Mehmet Okuyan (Trabzon), İhsan Şenocak (Samsun), Nureddin Yıldız (Trabzon), Mustafa Öztürk (Giresun), Cübbeli A. Hoca (Aslen Giresun).
İç Anadolu Bölgesi: Mustafa İslamoğlu (Kayseri), Mustafa Karataş (Sivas).
Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Nihat Hatipoğlu (Diyarbakır).
Marmara Bölgesi: Caner Taslaman (İstanbul), Cübbeli A. Hoca (İstanbul doğum).

Genel Gözlem:

Bu popüler örneklemde, Karadeniz Bölgesi kökenli ilahiyatçıların belirgin bir ağırlığı göze çarpmaktadır.

İsteğiniz üzerine, YouTube'da ve dijital medyada etkileri devam eden, ancak vefat etmiş olan önemli hocaları da analize dahil ederek, Türkiye'deki popüler dinî figürlerin haritasını yeniden çıkarıyoruz.

Bu isimlerin eklenmesi, mevcut kutuplaşmaların kökenlerini daha net görmemizi sağladığı gibi, bölgesel dağılımdaki ilginç istatistiği de pekiştirmektedir.

Vefat Eden Ancak YouTube'da Etkisi Süren Başlıca Hocalar

Bu isimler, vefat etmiş olmalarına rağmen, sohbetleri, konferansları ve TV programlarının kesitleri YouTube'da hâlâ milyonlarca kez izlenen, tartışılan ve güncel polemiklere referans gösterilen figürlerdir.

Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk (1951-2016)

Memleketi: Trabzon (Sürmene) (Doğum) / Bayburt (Köken)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - İslam Felsefesi), Yazar, Siyasetçi (Eski Milletvekili), İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Eski Dekanı.
YouTube Faaliyeti: Vefatından sonra dahi en çok izlenen isimlerdendir. Özellikle "Ceviz Kabuğu" gibi tartışma programlarındaki konuşmaları, TV programları ve "Kur'an'daki İslam" dersleri arşiv kanallarında sürekli dolaşımdadır.
En Çok Takıldığı Konular: "Uydurulmuş Din" (gelenek, hadisler, mezhepler) vs. "İndirilmiş Din" (sadece Kur'an). Kur'an meali ve tefsiri. Hadis ve mezhep eleştirisi. Tasavvuf eleştirisi. Riyakârlık ve dinî sömürü (özellikle "Mā'ūn Suresi" üzerinden).
Popülerlik/Medya: Türkiye'de "medyatik ilahiyatçı" figürünün öncüsü ve en popüler örneğidir. 90'lar ve 2000'lerde medyada en çok alıntılanan, en çok tartışma yaratan, en keskin polemiklerin merkezindeki isimdi. Görüşleri, geleneksel kesim tarafından "sapkınlık" olarak görülürken, modernist/reformist kesim için bir "aydınlanmacı" olarak kabul edilmiştir.

Prof. Dr. Bayraktar Bayraklı (1947-2024)

Memleketi: Rize (Fındıklı)
Mesleki Durumu: Akademisyen (Profesör - Tefsir), Yazar. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde uzun yıllar görev yapmıştır.
YouTube Faaliyeti: Vefatına kadar kendi kanalı üzerinden dersler vermeye devam etmiştir. "Yeni Bir Anlayışla Kur'an Tefsiri" adlı TV programları YouTube'da geniş bir arşive sahiptir.
En Çok Takıldığı Konular: Tefsir (Uzmanlık alanı). Kur'an'ı merkeze alan bir yaklaşım. Sosyal adalet, ahlak, aile ve ibadet konularını Kur'an ekseninde işlemiştir.
Popülerlik/Medya: Mehmet Okuyan'a benzer bir profildedir. Akademik ağırlıklı, Kur'an merkezli ancak Yaşar Nuri Öztürk kadar keskin polemiklere girmeyen, daha ılımlı bir üsluba sahipti. Kendi kitlesi içinde derin bir saygı görmüştür.

Kadir Mısıroğlu (1933-2019)

Memleketi: Trabzon (Akçaabat)
Mesleki Durumu: Yazar, Hukukçu (İÜ Hukuk mezunu). Kendisini "tarihçi" olarak tanımlamıştır. (Resmi ilahiyat eğitimi yoktur). Sebil Yayınevi kurucusu.
YouTube Faaliyeti: Vefatından önce ve sonra "Cumartesi Sohbetleri" başlığı altındaki konuşmaları, YouTube'da kendi kitlesi içinde en çok izlenen içerikler arasındadır. Çok sayıda fan kanalı mevcuttur.
En Çok Takıldığı Konular: Yakın tarih (Cumhuriyet eleştirisi), Lozan Antlaşması (en meşhur polemik konusu), Mustafa Kemal Atatürk'e yönelik sert eleştiriler, Siyasal İslam, Hilafet, Geleneksel Ehl-i Sünnet savunusu (tarih perspektifinden).
Popülerlik/Medya: İlahiyatçı olmamasına rağmen, dinî bir "üstad" olarak kabul edilmiştir. Çok keskin ve kutuplaştırıcı bir figürdür. Kendi kitlesi tarafından "büyük tarihçi" olarak yüceltilirken, ana akım ve seküler kesim tarafından "fesli" lakabıyla anılmış ve "komplo teorisyeni" olarak görülmüştür. Sosyal medyada mizahi paylaşımlara (caps) en çok konu olan isimlerdendir.

Mahmut Ustaosmanoğlu (Mahmud Efendi) (1929-2022)

Memleketi: Trabzon (Of)
Mesleki Durumu: Alim, Mutasavvıf, Şeyh. İsmailağa Cemaati'nin Mürşidi (Lideri). Klasik medrese eğitimi almıştır.
YouTube Faaliyeti: Bizzat bir YouTube faaliyeti yoktur. Ancak lideri olduğu cemaatin medya organları (Lâlegül TV vb.) ve Cübbeli Ahmet Hoca başta olmak üzere tüm müritleri, onun sözlerini, eski sohbetlerini ve görüşlerini sürekli olarak YouTube'da paylaşır.
En Çok Takıldığı Konular: Fıkıh (Hanefi mezhebine sıkı bağlılık), Akide (Ehl-i Sünnet), Tasavvuf (Nakşibendilik), Sünnete (özellikle kılık-kıyafet gibi zahiri yönlere) tavizsiz bağlılık.
Popülerlik/Medya: Medyada doğrudan yer almasa da, Cübbeli Ahmet Hoca ve İhsan Şenocak gibi isimlerin referans noktası ve manevi otoritesi olması bakımından etkisi muazzamdır. Vefatı ve cenazesi, Türkiye'de ulusal çapta bir gündem olmuş ve medyada günlerce yer almıştır.

Revize Edilmiş Analiz: Kutuplar ve "Durum Değişikliği"

Vefat eden hocaların eklenmesi, Türkiye'deki dinî tartışma haritasını çok daha net bir hale getirmektedir.

Durumdaki Değişiklikler ve İstatistiksel Sonuçlar:

1. Bölgesel Ağırlık (İstatistiksel olarak ezici):

İlk analizde "Karadeniz ağırlığı" göze çarpmıştı. Vefat eden 4 kilit ismin (Yaşar Nuri Öztürk - Trabzon/Bayburt, Bayraktar Bayraklı - Rize, Kadir Mısıroğlu - Trabzon, Mahmud Ustaosmanoğlu - Trabzon) tamamının Karadeniz kökenli olması bu durumu pekiştirmektedir.

Güncel Harita (Yaşayan + Vefat Edenler): Listemizdeki 12 popüler ismin 9'u (Cübbeli, Okuyan, Şenocak, Yıldız, Öztürk, Öztürk, Bayraklı, Mısıroğlu, Ustaosmanoğlu) doğrudan Karadeniz (özellikle Trabzon, Rize, Giresun, Samsun) kökenlidir.
Analiz: Bu durum, Türkiye'de popüler dinî söylem, cemaat liderliği ve medyatik ilahiyat alanında Karadeniz Bölgesi'nin ezici bir istatistiksel dominasyona sahip olduğunu göstermektedir. Bu, sosyolojik olarak ayrı bir inceleme konusudur.

2. Kutupların Netleşmesi (Aykırı Konuların Kökeni):

Vefat eden isimleri eklediğimizde, günümüzdeki tartışmaların aslında bu isimlerin başlattığı veya temsil ettiği ekollerin bir devamı olduğunu görüyoruz:

A. KUTUP: Gelenekselci / Ehl-i Sünnet / Cemaat Ekolü

Manevi Otorite (Vefat Eden): Mahmud Ustaosmanoğlu (Mahmud Efendi)
Medyatik Savunucuları (Yaşayanlar): Cübbeli Ahmet Hoca (En popüler), İhsan Şenocak, Nureddin Yıldız.
Tarih/Polemik Savunucusu (Vefat Eden): Kadir Mısıroğlu (Bu ekolün tarihî ve siyasi tezlerini savunur).
Ana Konu: Hadis, Sünnet, Mezhep ve Tasavvuf otoritesinin korunması.

B. KUTUP: Reformist / Kur'an Merkezli Ekol

Medyatik Öncü (Vefat Eden): Prof. Dr. Yaşar Nuri Öztürk (Bu ekolün "Uydurulmuş Din" söylemini medyada popülerleştiren kişidir).
Akademik/Ilımlı Temsilciler (Yaşayan/Vefat Eden): Prof. Dr. Bayraktar Bayraklı, Prof. Dr. Mehmet Okuyan.
Radikal/Popüler Temsilciler (Yaşayanlar): Mustafa İslamoğlu, Prof. Dr. Caner Taslaman (Felsefe/Bilim perspektifinden).
Ana Konu: Dinin tek kaynağının Kur'an olduğu, hadis ve mezheplerin sorgulanması gerektiği.

C. KUTUP: Ana Akım / Ilımlı Geleneksel (TV)

Temsilciler (Yaşayanlar): Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu, Prof. Dr. Mustafa Karataş.
Analiz: Bu grup, A ve B kutuplarındaki keskin fıkhî/itikadî tartışmalara girmez. Yaşar Nuri Öztürk'ün açtığı "medyatik ilahiyatçı" yolunda ilerlerler ancak bunu polemikle değil, "birleştirici" bir üslupla (menkıbeler, ahlak, peygamber sevgisi) yaparlar.

D. KUTUP: Akademik / Tarihselci (En Radikal)

Temsilcisi (Yaşayan): Prof. Dr. Mustafa Öztürk.
Analiz: Bu kutup, B Kutbu'nun (Reformistler) bile "aşırı" bulduğu, Kur'an metninin evrenselliğini değil, tarihsel bağlamını vurgulayan en radikal akademik pozisyondur.

Sonuç:

Vefat eden hocaları (özellikle Yaşar Nuri Öztürk, Mahmud Ustaosmanoğlu ve Kadir Mısıroğlu) analize dahil etmek, Türkiye'deki mevcut dinî tartışmaların sadece güncel bir polemik olmadığını; kökleri 90'lara dayanan, net hatlarla ayrılmış ve liderleri/öncüleri olan iki ana ekolün (Gelenekselci vs. Reformist) mücadelesi olduğunu göstermektedir.

YouTube, bu mücadelenin sadece yeni ve daha hızlı yayılan bir "arenası" haline gelmiştir. Medyada en çok alıntılanma ve yorum alma durumu, bu iki zıt kutbun (A ve B Kutupları) temsilcilerinin birbiriyle olan çatışmalarından doğmaktadır.

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Bu Blogda Ara

İsmail Hakkı Altuntaş