Osmanlı Vatanseveri: Haim Nahum'un Türkiye Cumhuriyeti'nin Şafağındaki Diplomatik Hamleleri

Bunlarada Bakarsınız

 

Giriş: İmparatorlukların ve İdeolojilerin Kesişim Noktasında Bir Figür

Bu rapor, Haim Nahum'u 20. yüzyılın başlarındaki derin dönüşümleri kendi kişiliğinde somutlaştıran merkezi bir aktör olarak ele almaktadır. O, yalnızca çevresel bir figür değil, üç rakip modernleşme gücünün bir ürünüdür: Alliance Israélite Universelle'in (AIU) Fransız-cumhuriyetçi evrenselciliği, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin (İTC) devlet merkezli milliyetçiliği ve Siyonist hareketin etno-milliyetçiliği. Nahum'un hayatı, bu üç güçten ilk ikisini üçüncüsüne karşı bilinçli bir şekilde savunmak üzere yaptığı hesaplanmış bir seçimi temsil eder. Bu çalışma, Nahum'un siyasi kariyerini, özellikle de 1923'te Lozan'daki kilit rolünü, uluslararası ve özellikle Fransızca kaynaklara dayanarak yeniden değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Bu analizin metodolojisi, ulusal mitolojileri aşan bir anlatı inşa etmek için, başta Esther Benbassa tarafından incelenen AIU yazışmaları olmak üzere, Türkçe dışındaki arşivlere dayanmaktadır.¹ Rapor, Nahum'un akademik portresi ile Türk İslamcı söyleminde onun nüfuzuna dair süregelen komplo teorileri arasındaki tarih yazımı sorununu açıkça ele alacaktır.⁴ Bu çalışma, Nahum'u, en büyük başarısı Lozan Konferansı'nda Türk davasına yaptığı katkı olan stratejik bir diplomat olarak konumlandıracaktır. Raporun her bir bölümü, bu tezi destekleyen kanıtları sunarak ilerleyecektir.

Bölüm 1: Bir Franko-Osmanlı Aracısının Yetişmesi

Haim Nahum'un benzersiz eğitimi ve ideolojik formasyonu, onun daha sonraki siyasi kariyerinin temelini oluşturmuştur. Bu süreç, onu Osmanlı devleti ile Batılı güçler arasında mükemmel bir aracı olacak şekilde bilinçli olarak şekillendirmiştir. Onun kişiliği, sadece zamanının bir ürünü değil, aynı zamanda AIU ve İTC'nin stratejik çıkarlarının kesişim noktasında tasarlanmış ideal bir figürdür.

1.1 Sentezci Bir Eğitim

Nahum'un eğitim hayatı, ona farklı kültürel ve hukuki alanlarda meşruiyet ve akıcılık kazandıran bilinçli bir yörünge izlemiştir. Geleneksel Yahudi eğitimini Taberiye'deki bir yeşivada almış ⁷, ardından Manisa'da Türkçe, Arapça ve Fransızca'da ustalaşmıştır.⁷ İstanbul'da İslam Hukuku alanında bir derece elde ettikten sonra ⁹, eğitimini Paris'teki hahamlık seminerinde tamamlamış ve bu süreçte École Pratique des Hautes Études ve École Spéciale des Langues Orientales Vivantes'tan diplomalar almıştır.⁷ Bu eşsiz birikim, onun Osmanlı uleması, İttihat ve Terakki'nin laik kadroları ve Avrupalı diplomatlar ile aynı derecede etkili bir iletişim kurmasını sağlamıştır. Bu, tesadüfi bir gelişim değil, hem kendisinin hem de hamilerinin onu nihai köprü figürü olarak inşa etme çabasının bir sonucudur.

1.2 Alliance Israélite Universelle'in (AIU) Himayesindeki İsim

Haim Nahum'un kariyeri, Paris'te eğitim görmesi için ona burs sağlayan AIU tarafından başlatılmış ve desteklenmiştir.⁷ Onun AIU ile olan kapsamlı yazışmaları, siyasi manevralarını anlamamızın bel kemiğini oluşturur.² AIU'nun stratejik hedefi, Fransız dili ve laik kültürünün yayılması yoluyla Yahudilerin "özgürleşmesi ve ahlaki ilerlemesi" idi.¹⁰ Bu "uygarlık misyonu" (mission civilisatrice), Yahudileri içinde yaşadıkları devletlere entegre olmuş modern vatandaşlar haline getirmeyi amaçlıyordu ve Nahum bu felsefeyi tamamen benimsemişti.¹⁰ 1907'de Etiyopya'daki Falaşaları incelemek üzere AIU adına üstlendiği misyon gibi görevler, onu bu güçlü ulusötesi Yahudi örgütünün güvenilir bir temsilcisi olarak konumlandırmıştır.⁷

1.3 Jön Türkler (İttihat ve Terakki Cemiyeti) ile İlişkilerin Kurulması

Nahum, Paris'te geçirdiği yıllarda Jön Türk hareketinin sürgündeki üyeleriyle kritik ilişkiler kurmuştur.⁷ İstanbul'a döndüğünde, bu bağları Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn'da (École Supérieure du Génie et de l'Artillerie) öğretmenlik yaparak pekiştirmiş ve burada İTC'nin gelecekteki liderlerinden Selim Sırrı (Tarcan) Bey gibi isimlerle dostluk kurmuştur.⁷ Bu ilişki karşılıklı çıkara dayanıyordu: İTC, Nahum'da Avrupalı güçler ve Yahudi örgütleriyle güvenilir bir aracı olarak hareket edebilecek, Batı eğitimi almış sofistike bir figür görüyordu.¹² Nahum ise İTC'yi, Osmanlı Yahudileri için eşit vatandaşlar olarak bir gelecek güvencesi sunabilecek modernleştirici bir güç olarak değerlendiriyordu. Bu vizyon, AIU'nun entegrasyonist ideolojisiyle mükemmel bir uyum içindeydi. Bu stratejik yakınlaşma, Nahum'un neden 1909'da daha geleneksel adaylar yerine Hahambaşı olarak seçildiğini de açıklamaktadır.⁷ Onun kariyeri, AIU'nun siyasi felsefesinin geç Osmanlı İmparatorluğu'nun özel bağlamındaki pratik bir uygulaması olarak görülebilir.

Bölüm 2: Hahambaşılık: Siyonizm'e Karşı Osmanlıcılığı Savunmak (1909-1920)

Haim Nahum'un Hahambaşı olarak görev yaptığı dönem, Yahudi milletinin Osmanlı devletine olan sadakatini pekiştirmeyi amaçlayan siyasi bir proje olarak analiz edilmelidir. Bu projenin önündeki en büyük ideolojik meydan okuma, filizlenmekte olan Siyonist hareketten geliyordu. Nahum'un Siyonizm'e karşı tutumu, öncelikle Yahudi teolojisinden değil, Osmanlı vatanseverliğinden kaynaklanan siyasi bir duruştu.

2.1 Osmanlıcılık Siyaseti

Nahum'un 1909'da kendi kayınpederini yenerek seçilmesi, Osmanlı Yahudiliğinin modernist, İTC yanlısı ve AIU ile aynı çizgideki kanadının bir zaferiydi.⁷ O, Hahamhane Nizamnamesi'nin öngördüğü tam demokratik süreçle seçilen ilk ve tek Hahambaşı olmuştur.⁷ Görev süresi boyunca temel politikası, "Osmanlıcılık" (Ottomanization) olmuştur.⁹ Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Yahudileri imparatorluğun savunmasında aktif rol almaya teşvik ederek devlete olan sadakatlerini göstermelerini istemiştir.¹⁶ Ona göre, Osmanlı Yahudilerinin geleceği, devletin hayatta kalması ve modernleşmesiyle ayrılmaz bir şekilde bağlantılıydı.

2.2 Siyasi Siyonizm'e Karşı İdeolojik Savaş

Nahum, siyasi Siyonizm'i kendi projesine yönelik doğrudan bir tehdit olarak görüyordu. Bu hareketin, tüm Yahudilerin sadakati üzerine şüphe düşürecek ve onların imparatorluk içindeki güvenlik ve statülerini tehlikeye atacak ayrılıkçı bir akım olduğuna inanıyordu.⁹ Makamının gücünü ve AIU'nun desteğini kullanarak Siyonist etkinin yayılmasını engellemek için aktif olarak çalıştı.¹⁶ Bu durum, cemaat içinde şiddetli çatışmalara yol açtı; Siyonist yayınlar ve örgütler onun "Alyansçı ve reformist eğilimlerini" eleştirdi.⁷ Bu çatışma o kadar yoğunlaştı ki, 1920'de istifa etmesinin başlıca nedenlerinden biri haline geldi.⁷

Nahum'un bu duruşu, Osmanlı devlet adamı perspektifinden bakıldığında daha net anlaşılır. Onun için Siyonizm, imparatorluğu parçalayan Ermeni, Rum veya Arap milliyetçilikleriyle yapısal olarak aynı olan bir milliyetçi ayrılıkçı hareketti. Siyonizm'i düşman bir yabancı güç olan Büyük Britanya ile aynı hizaya getiren Balfour Deklarasyonu, onun en kötü korkularını doğrulamış olmalıdır.¹⁸ Dolayısıyla, Nahum'un Siyonizm karşıtlığı, devletin toprak bütünlüğünü ve siyasi istikrarını tehdit eden herhangi bir milliyetçi harekete karşı çıkan sadık bir Osmanlı yetkilisinin duruşuyla aynıydı. Bu, onun pozisyonunu sadece "Siyonizm karşıtı" olmaktan çıkarıp temelde "Osmanlı yanlısı" olarak yeniden çerçeveler.

Aşağıdaki tablo, Haim Nahum'un faaliyet gösterdiği karmaşık siyasi ortamı ve Osmanlı Yahudiliği için rekabet eden farklı gündemleri özetlemektedir.

Tablo 2.1: Osmanlı Yahudiliği için Rekabet Eden Gündemler (yak. 1910)

Fraksiyon	Birincil Hedef	Arzulanan Yahudi Kimliği	Kilit Strateji / Araçlar
İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC)	Osmanlı İmparatorluğu'nu korumak ve modernleştirmek.	Sadık, entegre olmuş Osmanlı vatandaşları (Osmanlı).	Merkezileşme, laikleşme, birleşik bir Osmanlı kimliğini teşvik etme.
Alliance Israélite Universelle (AIU)	Dünya çapındaki Yahudileri özgürleştirmek ve "yeniden canlandırmak".	Modern, Fransız kültürlü, kendi uluslarına sadık vatandaşlar.	Eğitim (Fransızca okullar), diplomatik lobi faaliyetleri, entegrasyonu teşvik etme.
Dünya Siyonist Örgütü (WZO)	Filistin'de Yahudi halkı için kamusal ve yasal olarak güvence altına alınmış bir yurt kurmak.	Ev sahibi uluslardan ayrı, belirgin bir Yahudi milliyeti.	Siyasi müzakere (Herzl), pratik yerleşim (Aliyah), İbranicenin canlandırılması.

2.3 Filistin'de Pragmatik Bir Duruş

Siyasi Siyonizm'e olan şiddetli muhalefetine rağmen Nahum, Filistin'deki Yahudi cemaatlerini korumak için pragmatik bir aracı olarak hareket etmiştir. Osmanlı yetkilileri tarafından Yahudi göçü ve toprak alımlarına getirilen kısıtlamaları hafifletmek için İTC nezdinde müdahalelerde bulunmuştur.³ Savaş sırasında Filistin Yahudilerine karşı daha sert önlemler alınmasını engelleyerek, "karanlıkta Siyonizm'e en ateşli Siyonistlerden daha büyük hizmetlerde bulunduğunu" iddia etmiştir.¹² Bu, onun düşüncesinde Yahudileri birey olarak korumak ile Siyonizm'e bir siyasi hareket olarak karşı çıkmak arasında yaptığı önemli ayrımı göstermektedir.

Bölüm 3: Lozan'ın Mimarı mı? Nahum'un Kilit Rolünün Yeniden Değerlendirilmesi (1922-1923)

Bu bölüm, Haim Nahum'un Lozan Konferansı'ndaki rolünü inceleyerek, onun komplo teorilerindeki gizli bir kukla ustası olmadığını, ancak diplomatik danışman olarak Türk heyetinin uluslararası meşruiyet ve lehte şartlar elde etmesindeki başarısı için kritik bir işlev gördüğünü savunmaktadır.

3.1 Resmi Danışman: Türk Egemenliğinin Güvence Altına Alınması

Nahum, 1920-1922 yılları arasında Türkiye'nin Washington D.C.'deki gayriresmi temsilcisi olarak diplomatik kimliğini pekiştirdikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından İsmet İnönü başkanlığındaki heyete danışman olarak resmen davet edilmiştir.⁷ Temel görevi, başta Fransa ve Batılı Yahudi örgütleri olmak üzere geniş uluslararası ağını Türk pozisyonunu savunmak için kullanmaktı.¹⁶ Kapitülasyonların kaldırılması ve tam egemenliğin tesisi gibi Türk taleplerine destek oluşturmak için "kulislerde, büyük otel salonlarında veya koridorlarda" perde arkası çalışmalar yürütmüştür.²⁰ Onun varlığı, Ankara heyetine kozmopolit bir görünüm ve azınlıkları kapsayıcılık imajı kazandırarak, Müttefiklerin Türk hoşgörüsüzlüğü hakkındaki anlatılarına karşı bir denge unsuru olmuştur.

3.2 Azınlık Haklarının Müzakeresi: Millet Sisteminin Sonu

Nahum, Antlaşma'nın azınlıkların korunmasına ilişkin maddelerinin (37-44. Maddeler) müzakerelerinde kilit bir rol oynamıştır.²¹ Nahum'un da desteklediği Türk stratejisi, bu uluslararası garantili hakları antlaşmayı güvence altına almak için geçici bir önlem olarak kabul etmek ve nihayetinde bunları evrensel laik vatandaşlık sistemiyle değiştirmekti.

Bu noktada Nahum'un rolü derin bir paradoks içermektedir. Tüm kariyeri, tanınmış bir azınlık (millet) lideri olarak konumuna dayanıyordu. Lozan'da, bu azınlık statüsünü uluslararası hukuk altında kodlayan bir çerçevenin (37-44. Maddeler) müzakeresine yardımcı oldu.²³ Ancak, hizmet ettiği Kemalist hareketin nihai hedefi, bu tür özel statülerin tek bir Türk sivil kimliği lehine ortadan kaldırılacağı üniter bir ulus-devlet yaratmaktı. Yahudi cemaatinin 1926'da bu haklardan "gönüllü" olarak feragat etmesi ²³, Lozan'da başlatılan sürecin mantıksal sonucuydu. Nahum, kendi gücünü tanımlayan Osmanlı dünyasının yasal sonunu müzakere ederek, cemaatinin yeni Türkiye Cumhuriyeti'nde bir yer edinmesini sağlamak için, bildiği anlamda bir siyasi azınlık lideri kavramını geçersiz kılacak bir siyasi sistemin yaratılmasına yardım ediyordu.

3.3 Lozan Komplosunun Yapısökümü: Mit ve Gerçeklik

Bu bölüm, Türk İslamcı çevrelerinde yaygın olan ve Haim Nahum'un, İsmet İnönü'yü İngilizler (Lord Curzon tarafından temsil edilen) ve dünya Yahudiliği ile gizli bir anlaşma yaparak Halifeliği kaldırmaya ikna ettiği yönündeki inançla doğrudan yüzleşmektedir.⁴ Bu anlatı, Türkiye Cumhuriyeti'nin laik temellerini yabancı/Yahudi bir komploya atfederek gayrimeşru kılmak için sonradan uydurulmuş bir komplo teorisi olarak sunulacaktır.⁶ Analiz, Halifeliğin kaldırılmasının, Kemalistlerin ulusal egemenlik ideolojisinden kaynaklanan bir iç siyasi karar olduğunu ve İngiliz, Fransız veya diğer yabancı diplomatik arşivlerde Nahum'un böyle bir anlaşmaya dahil olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmadığını gösterecektir.⁶ Onun belgelenmiş rolü teoloji değil, egemenlik, kapitülasyonlar ve azınlık statüsü üzerine odaklanmıştır.

Bölüm 4: Sonrası: Mısır ve Kalıcı Bir Miras

Nahum'un sonraki kariyeri, onun siyasi ilkelerinin yeni ve daha da zorlu bir bağlamda tutarlılığını göstermektedir. Bu dönem, onun Osmanlıcı entegrasyon modelinin, yükselen ve birbirini dışlayan etno-milliyetçilikler çağındaki trajik sınırlarını da ortaya koymaktadır.

4.1 Mısır Hahambaşılığı (1925-1960)

Kahire'ye taşınması, Kral I. Fuad tarafından onaylanan Hahambaşılığı ve ardından Mısır Senatosu ile Kraliyet Arap Dili Akademisi'ne atanması, onun üst düzey bir siyasi ve entelektüel figür olarak statüsünü sürdürdüğünü göstermektedir.⁹ Bu dönemde, Mısır Yahudilerini giderek daha istikrarsız bir konuma sokan hem Arap milliyetçiliğinin hem de Siyonizm'in yükselişiyle başa çıkma gibi muazzam bir zorlukla karşı karşıya kalmıştır.⁷

Tepkisi geçmişiyle tutarlıydı: cemaatini Mısır devletine sadakat yoluyla korumaya çalıştı. Mısırlı yetkililer tarafından Siyonizm'i alenen kınaması için baskı gördü; bunu isteksizce ve muğlak ifadelerle yaparken, 1948'de İsrail'e karşı Mısır'ın zaferi için dua etme gibi ilkelerini ihlal eden doğrudan emirleri reddetti.⁷

4.2 Bir Devlet Adamlığı Mirası

Nahum, liderliğini yaptığı Mısır Yahudi cemaatinin gerilemesine ve nihayetinde dağılmasına tanık oldu.⁹ Bu, tüm hayatı boyunca Osmanlı Yahudiliği için önlemeye çalıştığı bir kaderdi. Onun Mısır'daki kariyeri, sadık bir vatandaşlık ve devlete entegrasyon modelinin, rakip milliyetçiliklerin hakim olduğu bir dünyada ne kadar kırılgan olabileceğini göstermiştir.

Sonuç: Haim Nahum'un 20. Yüzyıl Diplomasisindeki Yeri

Bu raporun bulguları, Haim Nahum'un kimliğini sadık bir Osmanlı ve Türk vatanseveri olarak yeniden teyit etmektedir. O, siyasete bulaşan bir dini lider olarak değil, Hahambaşılık platformunu kullanarak faaliyet gösteren bir siyasi aktör ve diplomat olarak anlaşılmalıdır. Ulusötesi kimliğini ve AIU ağını, Türk devletinin çıkarlarına hizmet etmek için ustalıkla kullanan bir "kulis" diplomasisi ustasıydı.²⁰

Lozan'daki rolü, kariyerinin zirvesiydi: Yahudi cemaatinin geleceğinin en iyi ve tek garantörü olduğuna inandığı egemen, laik bir Türkiye Cumhuriyeti'nin doğuşuna yardım etti. Komplo teorileri onun etkisini büyük ölçüde çarpıtsa da, onu çok etnikli bir imparatorluktan modern bir ulus-devlete geçişte muazzam sembolik öneme sahip bir figür olarak doğru bir şekilde tanımlamaktadırlar. Nihayetinde Haim Nahum, son büyük Osmanlı devlet adamlarından ve yeni Türkiye'nin ilk diplomatlarından biriydi.

Kaynaklar

goodreads.com

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics, 1892-1923 - Goodreads

muse.jhu.edu

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics, 1892-1923 (review)

books.openedition.org

L'Alliance israélite universelle et les projets juifs en Palestine - CNRS Éditions

jcpa.org

Present-Day Anti-Semitism in Turkey

isgap.org

THE ISGAP PAPERS ANTISEMITISM IN COMPARATIVE ...

thelausanneproject.com

The Treaty of Lausanne at 100 – The Lausanne Project

referenceworks.brill.com

Nahoum (Nahum), Haim (Ḥayyim) - Brill Reference Works

sephardicstudies.org

Haim Nahum Effendi (1872-1960)

en.wikipedia.org

Chaim Nahum - Wikipedia

en.wikipedia.org

Alliance Israélite Universelle - Wikipedia

encyclopedia.com

Alliance Israélite Universelle (AIU) - Encyclopedia.com

muse.jhu.edu

Project MUSE - <i>Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics ...

opendata.uni-halle.de

Les Jeunes-Turcs et le sionisme

europenowjournal.org

Jewish Salonica: Between the Ottoman Empire and Modern Greece by Devin E. Naar

jewishstudies.washington.edu

From the Collection: Medjlis umumi, Jewish elections in the Ottoman ...

salom.com.tr

Chief Rabbi Haim Nahum 'Effendi' - Şalom Gazetesi

palestine.beehiiv.com

A brief history of Jewish anti-Zionism - Palestine, in your Inbox

meforum.org

Turks and Arabs Welcomed the Balfour Declaration - Middle East Forum

en.wikipedia.org

Lausanne Conference of 1922–1923 - Wikipedia

cambridge.org

A Protracted Conference: Redefining Turkey, Western Realpolitik ...

en.wikipedia.org

Treaty of Lausanne - Wikipedia

lu.edu.qa

The Treaty of Lausanne 1923-1922 and Its Impact on the Ottoman Empire

jta.org

Turkish Jews Renounce National Minority Rights; Reject Claim to ...

uni-muenster.de

Programme & Book of Abstracts - Universität Münster

Okunan ancak raporda kullanılmayan kaynaklar

jewishvirtuallibrary.org

Haim Nahoum - Jewish Virtual Library

sephardicheritagemuseum.com

Alliance Israelite Universelle Archives - Sephardic Heritage Museum

aiu.org

Disparition de deux amis de l'Alliance : Haïm-Vidal Sephiha, Henri Nahum. | AIU

nli.org.il

Archives of the Chief Rabbinate (Sephardi Community) in Istanbul - Microfilm Collection

abebooks.com

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics, 1892-1923 (Judaic Studies... (Soft cover)

iris.unito.it

GROSSMAN STUDIES The Legacy of a Contemporary Classic

archive.org

Haim Nahum : a Sephardic chief rabbi in politics, 1892-1923 - Internet Archive

books.google.com

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics ... - Google Books

bibliovault.org

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics, 1892-1923 - BiblioVault

dokumen.pub

Histories of the Modern Middle East: New Directions 9781588269867 - DOKUMEN.PUB

fr.wikipedia.org

Chaim Nahum - Wikipédia

theses.fr

Haim nahum efendi, dernier grand rabbin de l'empire ottoman (1908-1920) : son role politique et diplomatique | Theses.fr

shs.cairn.info

Chapitre IX. Les Juifs du Yémen sous la deuxième domination turque (1872-1918) - Cairn

en.wikipedia.org

Israeli Declaration of Independence - Wikipedia

fr.wikipedia.org

Histoire des Juifs en Turquie - Wikipédia

sepharadesdulevant.fr

La tolérance dans l'administration de l'Empire ottoman (site tetedeturc.com) - Sépharades du Levant

digitalcommons.unl.edu

The Young Turk Revolution: Its Impact on Religious Politics of Jerusalem (1908-1912) - UNL Digital Commons

digitalcommons.usf.edu

The Jewish Trail of Tears The Evian Conference of July 1938 - Digital Commons @ USF - University of South Florida

en.wikipedia.org

Mandatory Palestine - Wikipedia

larryjhs.fastmail.fm.user.fm

The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited [2nd Edition]

electronicintifada.net

Row over UK lawmaker's "Jewish" comments a reminder that Zionism is anti-Semitism

digifindingaids.cjh.org

Collection: Simon Dubnow Papers | The Center for Jewish History ArchivesSpace

en.wikipedia.org

Manya Shochat - Wikipedia

en.wikipedia.org

Nahum Sokolow - Wikipedia

tandfonline.com

Full article: Memorial essay Feroz Ahmad's contribution to Turkish studies

un.org

Question of Palestine/Partition recommendation - UN Special Committee on Palestine (UNSCOP) - Report Addendum 1 (Annexes, Appendix and Maps) - the United Nations

target.com

The Jews of France - by Esther Benbassa (Paperback) - Target

researchgate.net

Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority - ResearchGate

encyclopedia.com

Benbassa, Esther | Encyclopedia.com

jta.org

Chief Rabbi Haim Nahum of Egypt Dies in Cairo; Esteemed by Moslems

abebooks.com

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics, 1892-1923 (Judaic Studies Series)

ebay.com

Haim Nahum: A Sephardic Chief Rabbi in Politics, 1892-1923 (Judaic Studies Serie - eBay

geni.com

Rabbi Haim Nahum (Nahoum) (1873 - 1960) - Genealogy - Geni

goodreads.com

Books by Esther Benbassa (Author of Sephardi Jewry) - Goodreads

isamveri.org

EMPIRE - isamveri.org

en.wikipedia.org

Types of Zionism - Wikipedia

en.wikipedia.org

Mapam - Wikipedia

en.wikipedia.org

Want of Matter - Wikipedia

journals.openedition.org

Arab Jewish Voices in Ottoman Palestine: Caught between the Sephardim and Palestinians

freedomarchives.net

Freedom Archives Search Engine

d-scholarship.pitt.edu

turkey and the rescue of jews during the nazi era: a reappraisal of two cases; german - D-Scholarship@Pitt

israeled.org

Volume XV of the Letters of Chaim Weizmann opens with the Zionist leader in an ambiguous situation

en.wikipedia.org

Jewish insurgency in Mandatory Palestine - Wikipedia

israeled.org

The present volume of the Letters and Papers of Chaim Weizmann begins with the Allied victory in Europe and ends in the investig - Center for Israel Education

s3-ap-southeast-2.amazonaws.com

The San Remo Conference 1920: its meaning and ... - Amazon S3

nli.org.il

excerpts from his historic statements, writings, and addresses; a biography / With introductions by Nahum Goldmann, Moshe Sharett [and] Rose L. Halprin | Book | Chaim Weizmann 1874-1952 | The National Library of Israel

discovery.ucl.ac.uk

Nationalism, Discourse and Imagination: British Policy towards the Zionist Movement during the First World War - UCL Discovery

dokumen.pub

Mandate: The Palestine Crucible, 1919-1939 1912676672, 9781912676675, 9781912676682 - DOKUMEN.PUB

rahs-open-lid.com

CHAIM WEIZMANN - Rah's Open Lid

pure.royalholloway.ac.uk

ABSTRACT The thesis discusses how the management of information available to the Asquith and Lloyd George Governments on Palesti

assets.cambridge.org

www.cambridge.org © Cambridge University Press Cambridge

eu.wikipedia.org

1922-1923ko Lausanako Konferentzia - Wikipedia, entziklopedia askea.

books.google.com

The Letters and Papers of Chaim Weizmann: January 1922-July 1923: editor, Bernard Wasserstein - Google Books

commons.wikimedia.org

Category:Conference of Lausanne - Wikimedia Commons

rahs-open-lid.com

Abandonment of Illusions: Zionist Political Attitudes Toward Palestinian Arab Nationalism, 1936-1939 - Rah's Open Lid

en.wikipedia.org

Zionism - Wikipedia

researchgate.net

British Policy Towards the Ottoman Empire 1908-1914 - ResearchGate

walmart.com

British Policy Towards the Ottoman Empire on the Eve of the First World War (1910-1914) (Paperback) - Walmart

etd.lib.metu.edu.tr

the ottoman policy towards jewish immigration and settlement in palestine: 1882-1920 - Middle East Technical University

history.state.gov

Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, 1924, Volume II - Historical Documents - Office of the Historian

en.wikipedia.org

History of Zionism - Wikipedia

routledge.com

British Policy Towards the Ottoman Empire 1908-1914 - 1st Edition - Jo - Routledge

palestinenexus.com

The forgotten history of Jewish anti-Zionism - Palestine Nexus

goodwillbooks.com

British Policy Towards the Ottoman Empire on the Eve of the First World War (1910-1914)

api.pageplace.de

BRITISH POLICY TOWARDS THE OTTOMAN EMPIRE, 1908–1914

jewishvirtuallibrary.org

Alliance Israelite Universelle - Jewish Virtual Library

apps.dtic.mil

The Failure of Great Britain's Ottoman Empire Policy, 1914 - DTIC

jewishencyclopedia.com

ALLIANCE ISRAÉLITE UNIVERSELLE - JewishEncyclopedia.com

opil.ouplaw.com

Lausanne Peace Treaty (1923) - Oxford Public International Law

austriaca.at

Greece, Turkey, the Eastern Question and the Treaty of Lausanne 1923

naasr.org

Committee of Union and Progress, The: Founders, Ideology, and Structur - NAASR

brill.com

10 A Non-territorial Ethnic Network and the Making of Human Rights Law: The Case of the Alliance Israélite Universelle - Brill

Düşünceler

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar