Ne Demek İstedi İşlerinden

Bunlarada Bakarsınız

 

Sembolik Hediyelerin Siyasal İletişimdeki Fonksiyonu: Gizli Mesaj, Uyarı ve Polemik Arasındaki Diyalektik

Özet

Diplomatik ilişkilerde, özellikle liderler arasındaki hassas konularda veya uyarı niteliğindeki bilgilerin aktarımında, hediye edilen bir sanat eseri (tablo, heykel vb.) gibi somut bir nesne aracılığıyla sembolik (simgesel) dilin kullanılması, doğrudan ve rasyonel (akılcı) iletişimin getireceği riskleri minimize etme stratejisi olarak incelenmelidir. Önceki yazılarımızda sembolün işaretin aksine çok anlamlı (polyvalent) olduğunu ve aşkın (transandantal) bir hakikate kapı açtığını (yüzeysel anlamın ötesine işaret ettiğini) belirtmiştik. Bu akademik analizde, gizli örgütler ve siyasal aktörler bağlamında, bu tür sembolik eylemlerin temel gerekçeleri; gizlilik, inkar edilebilirlik (deniability), iktidar gösterisi ve uyarı işlevi üzerinden örneklerle açıklanacaktır.

I. Sembolik Anlatımın Zorunluluğu: Gizlilik ve İdrak

Bir liderin, bir meslektaşına veya siyasi rakibine hassas bir mesajı açıkça iletmek yerine sembolik bir nesne (örneğin bir tablo) kullanmasının ardında, iletişimin doğası ve siyasi gereklilikler yatmaktadır.

1. Aşkın (Transandantal) ve Gizli Bilginin Aktarımı

Sembolik dilin kullanılmasının temel nedeni, tanımlanamayan, tam olarak kavranamayan, soyut fikirlerin somut imgeler ortamına aktarılmasıdır. Siyasal iletişimde bu durum, liderin mutlak otoritesini veya rakibine yönelik tehdidin tüm boyutlarını kelimelerle ifade etmek yerine, kutsalın tezahürlerinin yorumunu mümkün kılan teorik şifreyi sunarak gerçekleştirilir.

• Çok Anlamlılık ve İdrak: Semboller, tek bir figür veya olay ile bir dizi karmaşık örneği ve ilişkiyi özetler. Sembolün anlamı, onu belli kalıplara sokmak isteyen kavramların, şemaların ve mekanizmaların dışına taşar. Eğer hediye edilen tablo, derin kültürel, mitolojik veya dini semboller içeriyorsa, bu semboller, bilgiyi alıcının idrak (kavrayış) düzeyine göre ve sadece inisiyeler (başlatılmışlar) tarafından anlaşılacak şekilde gizler. Bu, bilginin yanlış yorumlanmasını ve yanlış amaçlar uğruna kullanılmasını da engeller.
• İfşa ve Gizleme: Semboller, görünmeyen bir hakikati (gerçekliği) ifşa (açığa çıkarma) etme aracıdır. Ancak aynı anda, bilginin tamamının açıkça ele verilmemesi için, ifade edilemeyene ait kısmın daima saklı tutulması gerekir.

2. İşaretlerin Kodlanması (Steganografi)

Gizli örgütler, mesajlarını açık iletişim kanallarında (görsel veya yazınsal) kodlayarak iletme yöntemlerini tarih boyunca kullanmışlardır. Tablonun kendisi, bir "örtü nesnesi" (gizli verinin saklandığı araç) işlevi görebilir.

• Somut Nesnelerdeki İşaretler: Sembolizmin tarihi; taşların, bitkilerin, hayvanların ve soyut biçimlerin (üçgen, daire) simgesel anlam kazanabileceğini göstermiştir. Bir tabloda kullanılan renkler, sayılar (örneğin figürlerin sayısı), veya resmedilen nesneler (örneğin bir kafatası), sembolik mesajlar taşıyabilir.
• Gizli Yazılar: Tarihsel olarak, gizli mesajlar, normal yazıların satır aralarına (süt veya meyve suyu gibi maddelerle) veya belirli harflerin birleştirilmesiyle (null cipher) gizlenebilmekteydi. Bir tablonun arkasına veya çerçevesine yerleştirilen gizli bir yazı veya harf sembolizmi (İbn Arabî’nin harf sembolizmi gibi) bu tür bir iletişimi sağlayabilir.

II. Siyasi Amaçlar ve Denklemin İki Boyutu: Uyarı ve Polemik

Gizli mesajın açıkça söylenmemesi ve bir nesne aracılığıyla iletilmesi, gönderen lidere önemli siyasi avantajlar sağlar. Bu durum, uyarı (tehdit) işlevi görmenin yanı sıra, stratejik bir polemik yaratma potansiyeli taşır.

1. Inkar Edilebilirlik (Deniability) ve Denge

Bir uyarı veya tehdit, doğrudan söylendiğinde, hem diplomatik krize yol açar hem de alıcının bu tehdidi reddetmesini kolaylaştırır. Sembolik dil ise bu durumu dengeler:

• Mesajın Göreliliği: Bir tablo ya da sanat eseriyle gönderilen mesaj, alıcının algılamasına ve kültürel kodlarına bağlıdır. Alıcı, mesajı yorumlamak zorundadır. Eğer mesaj çok sertse, gönderen (lider), "Bu sadece bir sanat eseriydi; sizin aşırı yorumunuzdur" diyerek inkar edilebilirliği (deniability) elinde tutar.
• İmaj Yönetimi: Siyasi liderler, toplum üzerinde bir etki oluşturmak için imaj (imge) kavramını bir silah gibi kullanır. Bir tablo, liderin gücünü, kararlılığını veya ideolojisini temsil eden imajları pekiştirir. Hediye edilen tablonun alegorik (mecazi) kurgusu, iletilmek istenen mesajı, metnin simgesel diline yaklaştırarak mesaja güç katabilir.
• Polemik Yaratma (Gündem Oluşturma): Siyasal iletişimde aktörler, mesajlarının etkinliğini artırmak ve süreklilik sağlamak için sürekli gündem oluşturabilmelidirler. Hassas bir mesajı gizli bir sembolle vermek, alıcı ve çevresi arasında bir 'kodu çözme' çabası başlatarak, konunun uzun süre gündemde kalmasını sağlar. Bu, istenen uyarının etkisinin katlanarak artmasına yol açar.

2. Uyarı ve Tehdit İşlevi

Hediye edilen eserdeki sembollerin mesajı, uyarı amaçlı olabilir. Bu, diplomatik dildeki ince bir tehdittir.

• Memento Mori ve Vanitas: Sanat tarihinde Vanitas (Latince: "Boşluk, anlamsızlık") temalı eserler, izleyiciye memento mori (Latincede "Unutma ki bir gün öleceksin") mesajını, yani ölümün kaçınılmazlığını ve maddi zenginliğin geçiciliğini hatırlatır. Eğer bir lider, içinde iskelet, saat, sönmüş lamba veya kurukafa gibi ölüm ve geçicilik sembolleri taşıyan bir tablo hediye ederse, bu, alıcının siyasi ömrünün veya gücünün sonlu olduğuna dair güçlü, ancak mecazi bir uyarıdır.
• Renklerin Sembolizmi: Renkler, sembolik mesajlar iletme yeteneğine sahiptir. Örneğin, Abbasiler döneminde siyah rengin tercih edilmesi, kurulu düzenin karşısında oldukları, "siyahla beyazın zıtlığı gibi" kendilerinden önceki haksızlıkları revâ görenlerle taban tabana zıt oldukları mesajını insanlara iletmiştir. Bir tabloda stratejik olarak kullanılan renkler, siyasi bir duruş veya tehdit mesajı içerebilir.

III. Tarihi ve Kültürel Örnekler

Gizli örgütler veya siyasi yapılanmalar, sembolleri kullanarak kimliklerini ve mesajlarını dışa vurmuşlardır.

1. Siyasi ve Dini Sembolizmde Giysiler ve Nesneler: Gizli veya yarı-gizli yapılanmaların kimlik sembolleri (simge) ritüellerle yakından ilişkilidir. Bektâşilikte kullanılan tâc (taç), 12 terkli (dilimli) Hüseynî tâc-ı fahr (övünç tacı) olarak isimlendirilir ve mutasavvıfların yokluk yolunun yolcusu olduklarını simgeler. Aynı şekilde Safevîlerin Tâc-ı Haydarî adı verilen on iki dilimli kırmızı kavukları, hem siyasi bir anlam (kendilerini diğerlerinden ayırma) hem de dini bir mesaj (On İki İmam'a bağlılık) taşıyordu. Bu tür nesnelerin hediye edilmesi, ait olunan gücün ve ideolojinin dolaylı olarak aktarılması anlamına gelir.

2. İktidarın Görsel Temsili: Osmanlı İmparatorluğu'nda da sembolik iletişim yoğundu. Örneğin, Fatih Sultan Mehmed'in resimlerinde, âlimlerin padişah ile aynı halı üzerinde karşılıklı oturabilmesi ve hatta ona dokunabilmesi, padişahın bilginlere verdiği kıymeti ileten bir mesajdı. İktidar imajları, kültürel ve teknolojik evrimle değişse bile, gücün ve egemenliğin sembollerinin dolayımında oluşmaktadır. Bir liderin hediye ettiği tablo, bu imajı ya destekler ya da tehdit eder.

İlginç Tarihi Olay:

II. Abdülhamit dönemindeki Cuma Selamlığı, ibadet yönünden çok törensel yönüyle öne çıkmaktaydı. Kırmızı şalvarlı Arap devriyeleri, yeşil sarıklı Arnavut muhafızları gibi askeri birliklerin düzenlenmesi, imparatorluktaki farklı etnik grupların merkezi otoriteye bağlılığını halka ve dış dünyaya görsel bir sembolik anlam ile iletiyordu. Tablo hediyesi de benzer bir kamusal performans olmaksızın, iki lider arasında aynı derecede etkili, ancak gizli bir siyasi mesajı yayma işlevini görür.

Sonuç

Bir liderin diğerine tablo gibi somut bir nesne aracılığıyla gizli bir mesaj iletmesi, akılcı söylemin kısıtlayıcılığından kaçınmak ve mesajın çok anlamlılığını (multi-valence) korumak içindir. Bu eylem, temelde bir uyarı (tehdit) veya statü beyanı işlevi taşır, ancak bunu yaparken doğrudan polemikten kaçınma ve inkar edilebilirlik avantajını kullanır. Sembolik hediye, alıcıya konuyu kendi iç dünyasında ve kendi kültürel kodları bağlamında çözme zorunluluğu getirerek, mesajın etkisini bireysel bilinçaltına kadar yayma gücüne sahiptir. Eğer mesaj açığa vurulur ve bir polemik konusu olursa, bu durum mesajı gönderenin bilinçli bir siyasi stratejisi veya hamisi olduğu politik gündemin bir yansımasıdır.

---

Kaynakça

Anonim. (t.y.). 20. yüzyıl sanatında öz, töz ve model olarak kadın imgesi.

Anonim. (t.y.). 1 İLE 10 ARASI SAYILARIN METAFİZİĞİ Pythagorasçı Sayılar Sembolizminin Dinî ve Felsefî Düşüncelerdeki Yeri.

Anonim. (t.y.). Abbasiler döneminde siyasi ve dini semboller 1.

Anonim. (t.y.). Aday imajının seçmen tercihi üzerine etkisi Yılmaz Büyükerşen örneği.

Anonim. (t.y.). Ben, bellek İmge.

Anonim. (t.y.). Clare Gibson - Semboller Nasıl Okunur.

Anonim. (t.y.). Clare_Gibson_-_Resimli_Sembol_Okuma_Rehberi.

Anonim. (t.y.). Dinin Sembolik Dili.

Anonim. (t.y.). Ernst Cassirer - Dil, Sembolik Formlar Felsefesi-1.

Anonim. (t.y.). Ferhâd ü Şîrîn mesnevisinin arketipsel sembolizm.

Anonim. (t.y.). Grimm masallarının dönüşümü üzerinden kadın imgesi.

Anonim. (t.y.). Halil Gökhan - Semboller.

Anonim. (t.y.). Hellenistik ve Roma Dönemlerinde mezar stellerinde semboller.

Anonim. (t.y.). İmge steganografisi için yeni yöntemler.

Anonim. (t.y.). İNSAN VE SEMBOLLERİ - JUNG.

Anonim. (t.y.). İlahi dinlerde merkez sembolizmi.

Anonim. (t.y.). İsmet Yazıcı Emir - Kitle İletişiminde İmaj.

Anonim. (t.y.). Kur'an'ın anlaşılmasında sembolizm tartışmaları.

Anonim. (t.y.). Mistik ışık sembolizmi ve ilgili sanatsal üretimler.

Anonim. (t.y.). ORTAK DİL OLUŞTURMADA SEMBOLLER.

Anonim. (t.y.). Pre-Rafelit Dönemi resimlerinde sembolizm.

Anonim. (t.y.). Ramazan Ören, Abbasiler döneminde siyasi ve dini semboller 189346.

Anonim. (t.y.). Rene Guenon- Dante ve Ortaçağ’da Dini Sembolizm.

Anonim. (t.y.). René Guénon'da dinî sembolizm.

Anonim. (t.y.). SEMBOLLERİN AZİZLİĞİ.

Anonim. (t.y.). Sembol, Sembolizm, Yahudilik, Hıristiyanlık, Kitab-ı Mukaddes.

Anonim. (t.y.). Sembolizm'de Femme Fatale ölümcül kadın teması.

Anonim. (t.y.). Süryânîler'de güneş ve ay sembolizmi.

Anonim. (t.y.). Tarihsel süreçte sembolden ikona.

Anonim. (t.y.). Türk halk inanış ve uygulamalarında el sembolü.

Anonim. (t.y.). Türk masallarının sembolik açıdan çözümlenmesi.

Anonim. (t.y.). Türk sanatında mistik semboller.

Anonim. (t.y.). Türkiye'de Alevi-Bektaşi gruplar ve sembolizm.

Anonim. (t.y.). İBN ARABÎ’DE MİSTİK SEMBOLİZM 190085.

Anonim. (t.y.). İBN SÎNÂ’NIN SEMBOLİK HİKAYELERİNDE AHLAK FELSEFESİ 210066.

Anonim. (t.y.). İbn Arabi`de mistik sembolizm.

Bayat, Fuzuli. (t.y.). Türk masallarının sembolik açıdan çözümlenmesi.

Çoruhlu, Y. (t.y.). Türk Resim Sanatında Hayvan Sembolizmi.

Gibson, C. (t.y.). Clare Gibson - Semboller Nasıl Okunur.

Güntan, Ç. (t.y.). II. Abdülhamit Dönemi’nde imparatorluk imajının kamu yapıları aracılığı ile Osmanlı.

Hunt, W. H. (t.y.). The Light of the World.

Jung, C. G. (t.y.). Carl Gustav Jung - İnsan ve Sembolleri.

Kayaalp, E. G. (t.y.). Kurumsal İmaj Değiştirme Aracı Olarak Logo Yenileme.

Karnak, M. (t.y.). Gerçek Kayıp Sembol Hz. Süleyman'ın Anahtarı.

Ören, R. (t.y.). Abbasiler döneminde siyasi ve dini semboller 1.

Sözeri, E. (t.y.). Türk sanatında mistik semboller.

Yılmaz, D. (t.y.). II osman iktidar sembolleri.

Yücel, M. M. E. (t.y.). 17. yüzyıl Hollanda resminde sembol kullanımı.

Yazıcı Emir, İ. (t.y.). Kitle İletişiminde İmaj.

 

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar