18. Yüzyılda Okunan İlahi Besteleri

Osmanlılar’da XVIII. y.y., toprak kaybettiren antlaşmalarla başlamıştır. 1699 Karlofça Antlaşması ile ağır bir yenilgiyi kabullenen Osmanlı Devleti, 1718 Pasarofça Antlaşması ile topraklarının bir kısmını daha gözden çıkarmak zorunda kalmıştır. Büyük devletlerin ablukası altında, idare aksaklıkları ve başarısızlıklar birbirini izlemiş ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa devletlerinden geri kalma temposunda hiçbir değişiklik olmamıştır. Sultan III.Ahmed devrinde Damad İbrahim Paşa’nın sadrazamlığı ile başlayan Lale Devri, çıkarılan isyanla talihsiz bir âkıbete uğramış ve imparatorluk toprakları içinde istikrar ve sükûnet ortamını tesis etme çabaları da işe yaramamıştır.

Nedim’in aşk ve neşe şiirlerini terennüm ederek, genellikle dindışı formlarda eser veren mûsıkişinasların besteleri ile canlanan hayatın zevklerini tatmaya ve savaşları geride bırakarak barış ortamının tadını çıkarmaya çalışan Lale Devri insanları için Patrona Halil İsyanı acı bir son olmuştur.

Yaşanan bütün olumsuzluklara rağmen Osmanlı Devleti’nde sanat hareketleri başarılı bir şekilde devam etmiş, Türk mûsıkisi büyük sanatkârların elinde işlenerek daha bedii bir hal almıştır.

XVIII. y.y. mûsıkisinin en belirgin özellikleri; sanatta olgunluk döneminin yaşanması, bestekârlık sahasında önceki asırlara nisbetle büyük bir ilerlemenin görülmesi ve bestekârların fark gözetmeden divan, tekke ve âşık tarzlarının hepsinde eser vermiş olmalarıdır.  Mesela bestelediği tekbir ile ölümsüzleşen Itrî aynı zamanda otuzun üzerinde dindışı esere imza atmıştır.

XVIII. y.y.da da önceki dönemlerde olduğu gibi, klasik mûsıkişinaslar tarafından iltifat gören ve sanat değeri yüksek olmayan cami mûsıkisi eserleri göze çarpmaktadır. Ayrı bir tavrı bulunan tekke mûsıkisi de kimi zaman klasik mûsıkişinaslar, kimi zaman da tekke müntesibleri elinde varlığını devam ettirmiştir. Daha elit bir çevreye hitap eden klasik mûsıki, edebiyatın aksine Arap ve Acem kültüründen etkilenmemiş, bilakis onlar üzerinde derin tesirler oluşturmuştur. Halk ve tekke mûsıkisi ile klasik mûsıki tesiri altında şekillenen, saz şairlerinin vücuda getirdiği âşık mûsıkisi de dinî ve dindışı formlarda eserler bırakmıştır. XVIII. y.y.ın bir diğer mûsıki dalı olan halk mûsıkisi ise tabii güzelliğe sahip fakat sanat değeri düşük eserler ortaya koymuş ve geniş halk kitlelerine hitap etmiştir.

XVIII. y.y. dinî mûsıki eserleri genellikle tekkelerde icra edilmiştir. Cami mûsıkisi eserleri, tekke ilâhileri yanında oldukça azdır. Güfteler genellikle Abdulahad

Nuri, Yunus Emre, Şemseddin Sivâsî, Nazmî, İsa Mahvî, Aziz Mahmud Hüdâyî, Eşrefoğlu Rûmî’nin eserleri arasından seçilmiştir.

Osmanlı padişahlarından III.Ahmed’in saltanatı sırasında yaşanan Lale Devri’nde mûsıki sanatı zirveye taşınmış, onu takip eden I. Mahmud ve I. Abdülhamid döneminde de aynı himaye devam etmiştir.Sultan I.Mahmud kabiliyet sahibi bir mûsıkişinastır ve unutulmaktan kurtarılan bazı eserleri çok takdir görmüştür.  Onun döneminde sarayda sanatkârlardan oluşan bir kadro teşekkül etmiştir. I.Mahmud’un ölümü üzerine tahta geçen III.Osman saraydaki mûsıki çevresini dağıtmıştır. III.Mustafa şair padişahlardan biridir ve döneminde nisbî bir toparlanma olmuştur.  I.Abdülhamid döneminde genişleyen sanat hayatı sultan saraylarına da yansımıştır. Padişahın kızı Esma Sultan’ın yalıları birer mûsıki okulu gibi hizmet vermiştir.  Kendisi de bir mûsıkişinas olan III.Selim ise mûsıkiye hem bizzat hizmet etmiş, hem de destek vermiştir. Onun saltanatı sırasında Türk mûsıkisi tekâmülünün zirvesine çıkmıştır.     Sarayla ilgili memuriyetlerde bile mûsıki bilenler tercih edilmiştir.

XVIII. y.y.da anılacak çok sayıda beste yanında mûsıki nazariyatı sahasında verilmiş olan eserler de mevcuttur. Nayî Osman Dede ve Dimitrius Cântemir’in bu alandaki çalışmaları ve Şeyhülislam Mehmed Esad Efendi’nin Mûsıkişinaslar Tezkiresi son derece mühimdir.

Dönemin ünlü mûsıkişinasları arasında yeralan Itrî (v.1711), Derviş Ali Şirüganî (v.1714), Çalak Ahmed Efendi (v.1711), Tosunzâde Abdullah Efendi (v.1715), Küçük Müezzin Mehmed Efendi (v.1717) hakkında tezimizde eserleri bulunan bestekârların hayat hikâyelerine ayrılan bölümde geniş bilgi verilmiştir. Bu isimler dışında XVIII. y.y. mûsıki hayatına katkı sağlamış olan çok sayıda mûsıkişinas ve yaptıkları çalışmalar şu şekilde anılabilir:

Ali Şirüganî’den sonra en çok dinî eser veren bestekâr olan Çalakzâde Mustafa (v.1757) Çalak Ahmed Efendi’nin oğludur ve değerli bir zâkir ve mevlidhandır.

Dinî ve dindışı eserleriyle tanınan vaiz, şair ve hattat olan Bayrâmî şeyhi Himmetzâde Abdullah (v.1710) da dönemin hatrı sayılır mûsıki isimlerindendir.

Zamanın en kudretli neyzeni olduğu için ‘kutbunnâyi’ lakabıyla tanınan Şeyh Osman Dede ( v.1729) Galata Mevlevihanesi neyzenbaşılığı ve şeyhliği yapmıştır. Farsça Rabt-ı Ta’birât-ı Mûsıki adlı manzum nazarî bir eser ve ebced notasından hareket ederek geliştirdiği nota sistemini ve nazari bilgileri içeren Nota-i Türkî adlı günümüze ulaşmayan bir eser kaleme almıştır. Mirâciye’si ise Türk mûsıkisinin en büyük eseridir.

Kenzi mahlasıyla tanınan Manisalı Hasan Efendi (v.1715) günümüze bir Edvar Risalesi bırakmıştır.

Hanendeliği ve bestekârlığı ile dikkat çeken Kazzaz Hasan Çelebi (v.1720?)’nin günümüze ulaşmış bir eseri yoktur.

Yahya Nazîm (v.1717) dönemin şair bestekârlarındandır. Divan sahibi olan şair, Osmanlı edebiyat tarihinde en çok na’t yazan şairdir. Zamanımıza 14 bestesi ulaşmıştır.

Büyük formda eserler bestelemiş olsa da şarkı bestekârı olarak bilinen Tanbûrî Mustafa Çavuş (v.1745)’un 69 eseri bugün bilinmektedir.

İzzî mahlasını kullanan Eşrefzâde İzzeddin (v.1739) de mutasavvıf şair ve mûsıkişinaslardan biridir.

Devrin çok eser veren bestekârlarından Tanbûrî Hasan Ağa (v.1728-29) Hulus, Burnaz ve Enfî lakaplarını kullanmış, çeşitli formlarda 200’den fazla eser bestelemiştir.

İstanbul Yavuz Selim Cami na’thanı Niznam Yusuf Çelebi (v.1728?) genellikle dinî formlarda, 50 civarında da beste, semâi ve şarkı formlarında eser bestelemiştir.

Drağman zâkiri Şeyh Ahmed Vefki Efendi (v.1748) na’t, ilâhi ve tevşihleriyle tanınmıştır.

Lale Devri’nin büyük bestekârı Eyyûbi Ebubekir Ağa (v.1759) bugüne ulaşmayan bir Edvar Risalesi yazmış ve bir güfte mecmuası derlemiştir. 49 eseri elimizde mevcuttur.

Şeyhülislam Mehmed Esad Efendi (v.1753) şairliği, dinî çalışmaları ve mûsıki alanındaki Atrabu’l-Âsâr fî Tezkireti Urefâi’l-Edvâr adlı nazarî eseri ile tanınmıştır. Bestelerinden 12 tanesi bugüne kalmıştır.

Sultan I.Mahmud bestekâr şairlerdendir. Sebkatî mahlasıyla şiirler kaleme almıştır. Bazı saz eserleri bize ulaşmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Moldovya prensi Dimitrius Cântemir Kantemiroğlu (v.1723) iyi bir tanbur icracısıdır.Kitab-ı İlm-i Mûsıki alâ Vech-i Hurufât adlı eserinde Türk mûsıkisinin perde, makam ve usulleri hakkında bilgiler vermiş, II. bölümde ise ebced notasından geliştirdiği bir nota sistemiyle yazdığı 315 kadar peşrev ve 40 saz semâisi ile birkaç besteye yer vermiştir. İyi bir saz eseri bestekârı da olan Kantemiroğlu’ndan 65 eser günümüze ulaşmıştır ki üç tanesi sözlüdür.

Hem nazarî çalışmaları, hem besteleri ile tanınan Kemânî Hızır Ağa (v.1760?) müsebba adlı bir usûl ve vech-i arazbar makamını icad etmiş, Tefhimü’l-Makâmât fî Tevlidi’n-Nağamât adlı bir mûsıki nazariyatı eseri yazmıştır.Yedi eseri zamanımıza ulaşmıştır.

Bestekâr ve neyzen Mustafa Ali Kevserî Efendi (v.1770) kaleme aldığı eserinde Kantemiroğlu’nun notasını kaydettiği peşrev ve saz semâilerine 162 eser daha ilave etmiştir ki bunların dördünün bestesi kendine aittir.

Zaharya (v.1740?) devrin tanınmış hanende ve tanbûrîlerindendir. Mir Cemil Kürkçü gibi isimlerle de kaydedilmiş olan Rum asıllı bestekârın 19 eseri zamanımıza ulaşmıştır.

Beste ve şarkıları ile tanınan Halifezâde Tahir Efendi (v.1774) de XVIII. y.y.ın önemli simaları arasındadır.

Dinî ve dindışı eserlerin sahibi şair ve hanende Üsküdarlı Hafız Süleyman Rıfat Efendi de dönemin meşhur isimleri arasında kaydedilebilir.

Dinî sahadaki eserleri ile Buhurizâde-i Sâni olarak tanınan Abdülkerim Efendi (v.1778)’nin beş ilâhisi zamanımıza ulaşmıştır.

Tab’î Mustafa Efendi (v.1770) bestekâr ve hanendedir. 34 eseri elimizde mevcuttur.

Bursalı Âmâ Sâdık Efendi (v.1780-90) bestenigâr mevlevi ayini ile şöhret bulmuştur.

Vardakosta Ahmed Ağa (v.1794) ‘musahib’ sıfatıyla da tanınmıştır. Hicaz ve nihâvend ayinleri dahil olmak üzere 44 eseri, icad ettiği ferahfeza makamı ve bulduğu darb-ı hüner adlı usûl onu gelecek asırlara taşımıştır.

Şeyda Hâfız mahlasıyla tanınan Abdürrahim Dede (v.1800) kudüm ve ney icrasında devrin üstadlarındandır. Bestelediği üç mevlevi ayininden biri ve yedi dindışı eseri günümüze ulaşabilmiştir.

Yenikapı Mevlevihanesi şeyhi Ali Nutki Dede (v.1804)’nin bir mevlevi ayini zamanımıza kadar gelebilmiş, Defter-i Dervişan adlı eseri ise vefatından sonra kardeşi tarafından devam ettirilmiştir.

XVIII. y.y.ın diğer önemli isimlerinden Küçük Mehmed Ağa’nın 43 eseri zamanımıza ulaşmıştr.

Mûsıkide Lale Devri özelliklerini devam ettiren Hacı Sadullah Ağa (v.1800) ise beste ve semâi formlarında 33 eser bırakmış, aşiran zemzeme ve kürdi tahir adıyla iki makam tertib etmiştir.

XVIII. y.y. Türk mûsıkisi tarihinde isimleri anılmaya değer diğer bestekârlar da şunlardır:

Muhammediyecilikle büyük bir şöhret kazanan Şeyh Müstakim (v.1709), mevlid ve muhammediye okumakla mâruf Bursalı Sarıcazâde İbrahim (v.1709), Bursalı bestekârlardan Çatalsakal Mustafa (v.1709), yüzden fazla eserin bestekârı Şiveî Ahmed Çelebi , değerli bir neyzen olan Mevlevi Mustafa (v.1713), ilâhileriyle şöhret kazanmış olan Karaoğlan Mustafa (v.1716), Çene lakabıyla tanınan, kemankeş, şair ve hattat Şuhûdî Mehmed (v.1717), tanınmış mevlidcilerden Şeyh Rıza , Hüseyin Dede (v.1718), Hacı Mustafa (v.1720), Bursalı Nizameddin (v.1737), değerli zakirbaşlarından Edirneli Şaban Dede (v.1721), İmamzâde Efendi (v.1756), Çavuşzâde Hacı Mehmed Ağa (v.1759), Hacı Salih (v.1772), Siyahi Ahmed (v.1778), Kocagözzâde Mustafa (v.1780), mâruf neyzenlerden Derviş Ahmed (v.1748), Derviş Süleyman (v.1753), Ahmed Dede (v.1726), Hüsni Dede (v.1735), Mevlevi Derviş Mustafa (v.1765), uşşak makamındaki tevşihi ile tanınan neyzen Derviş Musa (v.1727),dinî besteler yapan İbrahim Ağa (v.1732), zâkirlerden Molla Mustafa (v.1732), Hatem Mehmed (v.1740), Kabakzâde Mustafa (v.1745), Hastazâde Abdullah (v.1746), Kadirî Mehmed (v.1748), Beyzâde Hacı Mehmed (v.1756), bestelediği durak ile unutulmayan Şeyh Mehmed Tulûî (v.1756), Koyun Halife namıyla şöhret kazanan Çörekçizâde Ahmed Münir Bahâeddin.

ACEM

Dil-i şeydâyı söyleten Rasûlullâh’a 'âşıkdur          

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

Sînesi dâğuna merhem urmadı       

ACEM KÜRDÎ

Rûh-ı pâk-i Mustafâ’ya itmişem cânum fedâ         

AŞİRÂN

Dâim salât olsun sana yâ rahmeten li’l-'âlemîn     

Zemzeme teşne lebâbdur nazra-i pîr-i 'azîz         

BEYÂTİ

'Aceb mekkâredür dünyâ bilürken aldanur âdem 

Allâh 'aşkına Allâh’ı seven   

Bilmem nideyüm 'aşkun elinden kande gideyüm 'aşkun elinden

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Bu yetimi hüsnle bir gevher-i kemyâbsun yâ Resûlallâh  

Câm-ı 'aşk-ile ezel mey nûş olandır Halvetî          

Cürm ü taksîre idüp âh diyelüm estağfirullâh       

Çün toğup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

Düşelden derdine yokdur karârum yâ Resûlallâh  

El-kerem ey menbâ'-ı lutf-ı 'inâyet zü’l-'atâ         

Ey derdlülerin derdine dermân iden Allâh 

Ey şefî'-i cümle 'âlem mazhar-ı sırr-ı İlâh 

Eyyûbem mübtelâyam derde dermân isterüm       

Gafletde olan gönlüm gel Hakk’a niyâz eyle          

Gam-ı 'aşkunla olsam pâre pâre yâ Resûlallâh      

Geldüm kapuna pür-güneh lutf it eyâ Rabb-i rahîm        

Hadden aşdı iştiyâkum        

Hurşid-i ruhunla dil benzer gibi bir yâra   

Kaçankim makdem-i pâkünle 'âlem muhterem oldı         

Karîn-i bezm-i erbâb-ı hevâyum yâ Resûlallâh    

Kûy-ı 'aşka gel rân ol ey gönül        

Künnâ zevâtü’r-reşîd nülnâ hayâtü’l-ebed

Musahhar emrine heb cümle eşyâ  

Mustafâ Ahmed Muhammed sâdiku’l-va'du’l-emîn         

Nolur-ise ko ki olsun noliser eyvâh

Ruhun şevki-ile açıldum gül oldum yâ Resûlallâh

Sana ey şâh-ı kerem uymayanun bitmez işi          

Uyan gözün ac durma yalvar güzel Allâh’a

Uyan gözün ac durma yalvar güzel Allâh’a

Vücûdun dürc-i dârû-yı şefâ'at yâ Resûlallâh         

Zât-ı pâküne her sabâh u mesâ      

BÛSELİK

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

ÇARGÂH

'Arz-ı dîdâr eyledikçe şâhid-i envâr-ı hû  

'Aşkun kime yâr olur dâim işi zâr olur        

Bâg-ı cemâle çün irem yâ hû hû ey yâ hû hû        

Cânumı 'uryân idüp saldum bu 'aşk deryâsına      

Dâim salât olsun sana yâ rahmeten li’l-'âlemîn     

Dem-be-dem firkat elinden kılaram ben âh u âh 

Derd-i cürme mübtelâyum yâ Resûlallâh meded  

Diger 'azîmet mî-konet âh el-vedâ'

Esmâ-i ilâhîde bî-had hünerüm var

Ey kadir-i mutlak Hüdâ kuldan hatâ senden 'atâ   

Gönül hayrân olupdur 'ışk elinden ciger püryân olupdur 'ışk elinden    

İşimiz subh u mesâ cürm ü hatâ     

Kapunda zerreden kemter gedâyum yâ Resûlallâh           

Lutfu vardır bu günâha ol benim sultânumın        

Rabbi salli 'ale’t-tihâmi hâtemü’r-rusulü’l-kirâm 

Sahn-ı sırrun kıl mutahhar kalmasun illâ ahad      

Senden irmese kerem ey zü’l-'atâ  

DÜGÂH

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

EVC

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

HİSAR

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

HÜSEYNİ

'Âlem-arâyı buldum 'âlem-arâ benem       

'Âlem-i dilden nedür matlab dilâ bilmez misün    

'Âşıkı ma'şûka vâsıl eyleyen hû zikridür    

'Âşıklarun sermâyesi sıdk-ile zikrullâh imiş          

'Âşık oldur râh-ı Hak’da cânını ide nisâr    

'Aşk câmın içdüm mestâne geldüm

'Aşk-ı Hak [her] kimün ola yâri       

'Aşk-ı Mevlâ’dan safâlar kesb idüp 

'Aşkın meyine ben kanageldüm      

'Aşkla dilerüm senden tecellî eyle yâ Allâh

Bahr-ı 'ummân dürrüyem yerim mekânum andadur        

Baş açık girdüm bugün meydân-ı 'aşka ey gönül 

Ben bu 'aşkı bilmez idüm bir 'aceb sevdâ imiş      

Bilmeyen cân-ı Yûsuf Ken'ân’ı bilmez kandedür  

Bir ben degül seni seven cümle 'âlemdür sevici   

Bir nazar kıl hâlime âsân ola cümle sübül  

Bir yüze düş oldı gözüm      

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Bizdedür genc-i muhabbet bizdedür nûr-ı safâ   

Bize bizden olan yakîn u karîb        

Biz ezelden mestâneyüz bize Gülşenîler dirler     

Bizi varlık hicâbundan halâs it         

Bu 'âlem mazhar-ı esmâ gönül eyle sübhânî         

Bu dil-i gümrâh hicründür hidâyet eyle sultânum

Cânı suzân eyledi fikr-i hayâlün külhanı   

Cehl u gaflet bu batâlet nefs-i nâdânındadur       

Cemâlün sûre-i Şems Duhâdur yâ Resûlallâh       

Cemâlün verd-i gülzâr-ı İremdür yâ Resûlallâh    

Cemâlu’llâh oldı vech-i pâk-i Mustafâ-mir'ât        

Çü gencün meskeni vîrânelerdür   

Çün sana gönlüm mübtelâ düşdi    

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Derd ehli libâsını 'aşk-ile giyen gelsün     

Derûnum 'aşkın-ile yâ Resûlallâh kebâb oldı        

Deryâ gibi cûş itdün 'ummân olacak gönlüm        

Deryâ-yı 'aşka dürdâne geldüm sahrâ-yı şevka seyrâne geldüm

Dîde giryân oldı her dem 'aşk-ile   

Dil-i mecrûh tîr-i ma'siyetle yara olmuşdur          

Dil-i şeydâyı söyleten Rasûlullâh’a 'âşıkdur          

Dil zevrakunı cürm [ü] hatâ bahrine salduk           

Diyâr-ı dâr-ı dünyâda Hüdâyâ bâkî dârum yok     

Durman yanalum âteş-i 'aşka şu'le virelüm âteş-i 'aşka   

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

Enbiyânun mefharı makbûl-i dergâh-ı Hüdâ        

Esîr-i nefs-i mekkârum şefâ'at yâ Resûlallâh        

Ey 'aceb bilsem nedür yâ Rab bu derdün çâresi    

Ey bu cümle kulları yog-iken vâr eyleyen  

Ey dil bize vir bir haber dost illerine kim gider     

Ey dil zen-i dünyânun çün alına aldandun

Ey gönül havf u hayâ it Hazret-i Allâh’dan 

Ey gönül Mecnûn kimdür zâhirâ 'âkil nedür          

Ey h'âcem seni seveli gözüme cihân görünmez    

Ey Rasûl-i hak habîb-i zât-ı pâk-i kibriyâ  

Ey tâlib-i vasl-ı Hüdâ gel gidelüm Hak’dan yana  

Gerekmez 'âlemün nakşı gönül kurb-ı visâl ister 

Gönül vücûdun şehrüni seyr eyle gör cânânunı    

Görün âyine-i hikmet-nümâdur halka-i tevhîd     

H~âb-ı gafletden uyan uyanayum mâsivâdan cümleten usanayum        

Hâdi-i sübül zât-ı kerem-kâr-ı Muhammed         

Hakk’un cemâlin gözleyen hû dimesün yâ ne disün        

Her neye baksa gözün bil sırr-ı Sübhân andadur 

Hevâ sahrâsı içinde dûn u gûn       

Hücûm-ı derd u gamdan bana bir kehfü’l-emân olmaz   

Hüdâvendâ şu 'âlemde esen yeller seni ister        

İlâhî 'aşkuz dâimâ âh u fiğandur kârımız   

İlâhî zulmet cürmiyle doldum nedâmet eyledüm estağfirullâh    

İster isen cânânı meydâna gel meydâna    

Koyup şerm u hevâ vu mâsivâyı      

Mâ hest nemîdânem horşîd roht yâ ne       

Menba'-ı feyz-i Hüdâ’yı eyle kalbin hû ile 

Micmer-i kalbün pür idüp ahker-i tevhîd ile         

Mir'ât-ı ruhun cilvegeh-i nûr-ı Hüdâ’dur  

Mücellâ eyledi kalbüm İlâhî zikrün envârı  

Mülk-i merdân-ı Hüdâ'nun kârı zikrullâh olur      

Nefse uyup cürm idersem olmazam yâ Rab mukîm          

Ne tatludur senin sözün ki benden gönlümü kapdı         

Ol menem ki vâkıf-ı esrâr-ı 'ilm-i âdemem           

'Ömür bağçesinün güli solmadan   

Rûh-ı pâk-i Mustafâ’ya itmişem cânum fedâ         

Seherde açılan güller nedendür      

Selam olsun eyâ Tâhâ vu Yâsîn       

Sen seni bilmekdür ancak [pîre] ülfetden garaz    

Sevdân-ile dil mülkünü vîrâne döndürdün

Sevdüm seni hep vârum yağmadur alan alsun      

Suffe-i sadrunda dâim 'âşıkun efkâr-ı hû  

Şeb-i târîk-i ğurbetden geçüp rûz-ı visâl iste      

Şunlar ki görüp yüzünü bu dâra gelürler   

Tutmadum ben sünnetüni şerm-sârum yâ Nebi   

'Usretler[i] teysîr idici Hazret-i Mevlâ         

Uyan behey ğâfil h~âb-ı ğafletden 

Uyan ğafletden ey nâim Hakk’a yalvar seherlerde 

Vahdet meyüni içdüm mestâne olub geldüm        

Vâsıl olmaz Hakk’a kimse cümleden dûr olmadan

Vücûdun 'âleme lutf-ı Hüdâdur yâ Rasûlallah       

Vücûdun der-i nâyâba bî-safâdur yâ Resûlallâh   

Yâ İlâhî vâkıf-ı evsâf-ı esrâr it beni 

Yanalum yakılalum 'aşk-ıla sûzân olalum  

Y andum kül oldum ' aşk meydânunda      

Yâ Rab bize ihsân it vuslat yolunu göster  

Yüzbin cefâ kılsan bana       

Zerreler zâhir mi olurdı âfitâb olmasa        

Zihî 'izzet ana kim ol reh-i kûyunda hâk oldı        

Ziyâlar virdi nûruyla dil u câna seher zikri 

Zühdünü ko 'aşka düş ehl-i Cinân itsün seni        

HÜSEYNİ AŞİRÂN

'Arif oldur mazhar-ı nûr-ı cemâlullâh ola  

Hasret-i dergâh-ı fahr-ı 'âlem ile dem-be-dem   

Kâmil olmak ister-isen ey gönül     

Kuruldı erenler meclisi cân virüp cân alan gelsün

Murâd-ı devlete irmek dilersen      

Y â Rabbi derûnumda efkârumı 'aşk eyle   

Zikrullâh kalbi nûr ider 'âşıkları sürûr ider 

KÛÇEK SÜNBÜLE

Derdün oduna yanmış pervâneleriz Hakka

Derûn-ı 'âşıka hâlet-i fezâdur halka-i tevhîd        

Dil odur kim ola dâim mahrem-i râz-ı şühûd       

Fezâ-yı 'aşkda der-i bârgâh-ı Mevlânâ      

Genc-i 'aşkı isterisen dil-i vîrânda ara       

İdelden zikr-ile ülfet-i gönülde iftihârum var       

İki kaşun arasında çekdi hatt-ı istivâ          

İlâhî neylesün nitsün gönül sensiz karâr itmez     

'Uyûn-ı kalbi ihyâ it kerem kıl zü’l-celâlullâh        

MÂHÛR

Ahsen-i takvîm imiş çün halk-ı eşyâdan garaz     

Aldun mı gönül hüsn-ile yektâ haberin sen          

Allâhu Rabbu lâ yezâl yâ Vâhidu yâ Ze’l-celâl        

'Âşık iver cânunı dildâra kurbân itmege     

Bâg-ı muhabbetde ezel açıldı çün ezhâr-ı aşk     

Bî-çâreyem hem pür-vebâl yâ Rab bana itme suâl

Bi-hamdillâh yine geldi sa'âdetle sıyâm şehri       

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Bu 'aşk düşdi cânumıza bahar eyledi kışımız

Câna cefâ kıl yâ vefâ senden hem ol hoş hem bu hoş      

Çok kılmışam yâ Rab günâh estagfirullâhe’l-'azîm           

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

Elâ ey mürşid-i 'âlem haber vir 'ilm-i Mevlâ’dan   

Eyâ rehber olan râh-ı visâle Muhammed Mustafâ  sultân-ı kevneyn      

Ey gönül bîdâr olup yalvar Hüdâ’ya her seher       

Ey gönül dillerde sen efsâne oldun bilmedün       

Gel ey bâd-ı sabâ lutf eyle bir kez haber vir bize cânân illeründen        

Gir semâ'a zikr-ile gel yâna yâna hû deyu 

Gönülde cilve-ger nakş-ı hayâlün yâ Resûlallâh   

Gönül pervâne-i bezm-i visâlün yâ Resûlallâh      

Gönül pervâne-i bezm-i visâlün yâ Resûlallâh      

Her seher âh eyleyüp biz kim kabâ çâk eylerüz    

Hevâ ise yeter gönül gel Allâh’a dönelüm gel       

İsteyen kûy-ı visâl ol gül[-i] bî-hârdan      

İşbu gönlüm hâlüni bilmez cihânda vâr olan         

Kurbet-i Mevlâ ise kasdun tamâm  

O kim 'aşkına pür derd-i elemdür yâ Resûlallâh   

Rabbenâ yâ Rabbenâ eyle meded   

Rabbüni bildi nefsine âgâh zâkir-i lâ ilâhe illa’llâh           

Reh-i 'aşkunda bî-sabr u şekîbüm yâ Resûlallâh  

Ruhundur nüsha-i pâk-i melâhat yâ Resûlallâh    

Sevdâ-yı sivâdan gec gel hû diyelim yâ hû

Şehâ tevhîdün esrârın diyen bilmez bilen dimez  

Şerm-sâr itme Hüdâyâ rûz-ı mahşerde beni         

Şol gönül kim râh-ı Hakk’a rûz şeb tâlân ola         

Vücûd-ı efhamun cûd-ı Hüdâ’dur yâ Resûlallâh   

Yâ İlâhî eyle tevfîkün refîküm dâimâ          

Yâ İlâhî zikrün ile vir gönüllere cilâ

Yüzünü göreli hayrân olmuşam      

Zikrün ile olmuşam ratbu’l-lisân    

MUHAYYER

Ahvâl-i serencâmum bu sâ'ate irince         

'Aşk-ile yakûb cânı pervâneye döndürdün

Belürse vech-i cânânı bu cism-i cânı neylerler     

Câm-ı 'aşkı nûş idüb sermest-i handân ol yürü    

Cemî'-i enbiyâlardan Muhammed cümlenün şâhı

Cümle 'âlem âşinâ ben arada bîgâneyem   

Derd ehli olan dârunı dildâra satarlar         

Derd-i 'aşka mazhar olmuş bir gönül ister gönül 

Derd-i yâra sabr idersen ey gönül dermân senin 

Derûn-ı 'âşıka hâlet-i fezâdur halka-i tevhîd        

Ey dil eger âkil isen 'aşk-ile mihmân ol yürü         

Ey gönül gel ağlama zârı zârı inleme          

Ey Rasûl-i Mustafâ vu murtezâ yâ Resûlallâh         

Felek gerdişleründen işlerün bilmişlerün gönder

Geldük kapuna ey Hüdâ lutf it bize yâ Rabbenâ    

Gönül senden peyâm-ı yâri özler   

Hezâr vird-i 'aşkum nâle kârum yâ Resûlallâh      

'İzârındur meh-i burc-ı sa'âdet yâ Resûlallâh       

Kad eşrakte’d-dünyâ bi’ş-şemsi vu Mevlânâ        

Kapunda zerreden kemter gedâyum yâ Resûlallâh           

Kûy-ı 'aşkun bana bir kûh-ı tecellî görünür yâ Resûlallâh           

Ne ğam ey dil meşakkatden kerîm Allâh’ımız vardur       

Sensün penâhum ümidgâhum dinle günâhum yâ Resûlallâh      

Şarâb-ı bezm-i vahdetden içüp mestân olan gelsün        

Şübhesiz Firdevs-i a'lâdur Rasûl’ün ravzası          

Yâ Rab beni mesrûr it envâr-ı nevâlünle    

Yeter yandum firâkın âteşine tecellî eyle sultânum Allâh   

Zen-i dünyâya aldanma bu bir mekkâre-i a'zamdur

NEVÂ

Açılaldan ravza-i dil ol gül[-i] handân ile  

'Arz-ı dîdâr eyledikçe şâhid-i envâr-ı hû  

'Aşk-ı Mevlâ’ya her ki bugün yâr oldı         

Bahâ-yı reşh-i la'lün cân degül mi 

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Bulur var mı yolu kandedür dost ili 

Cânumı kurbân idersem nolıser sırr-ı pâk-i Mustafâ’nun 'aşkuna          

Cebînün âyet-i feth-i zaferdür yâ Resûlallâh        

Cemâlün matla-'ı nûr-ı necâbet yâ Resûlallâh      

Cûş idüp gösterdi kesret-i mevcüni deryâ-yı cûd

Çün dosta vâsıl olmadın ağla gözüm anla gönlüm

Çün toğup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Derd-i cürme mübtelâyum yâ Resûlallâh meded  

Dil u cân hic karâr itmez tecellî eyle yâ Allâh        

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyim        

Feth olunca Hak’dan yana yolumuz

Gel berû ey gönlümün sahnunda seyrân eyleyen 

Gel ey bâd-ı sabâ lutf eyle bir kez haber vir bize cânân illeründen        

Genc-i 'aşkdur hâne-i dil halka ızhâr eylemem    

Gerçi ister kullarun envâr-ı zâta irmege    

Gülistân-ı vahdete gir ezher-i tevhîd-ile  

Gülşen-i tevhîd eylersen mekân verd-i 'irfânı bulursun raygân  

Her kimin 'aşkullâhı kalbine mihmân olur 

İdelüm cân-ile Mevlâ’yı taleb          

İhsânuna müstağrakuz yâ Rab nice şükr idelüm   

İlâhî hazretünden matlab-ı a'lâ budur her gâh      

İlâhî vaslun bâğına girmek diler cân bülbüli          

Kudûmun revnak-ı taht-ı risâlet yâ Resûlallâh      

‘Küntü kenz’in sırrıdur dünyâ vu 'ukbâdan ğaraz 

Murâdum senden özge yokdur asla

Mülk-i bekadan gelmişem fâni cihânı neylerem   

Niçe bir firkat-ile yansun cân u dil 

Pâk idegör levh-i dilden mâsivâ illâ ile       

Sallû 'ale’llezî feteha’l-kevne nûruhû         

Subhâne zi’l-lutfi ve’l-ihsân yâ Allâhu yâ Rahmân

Tahkîk ider tasdîkî imâna irmek isteyen    

Tînet-i âdemde konmasa ezel sevdâ-yı 'aşk         

Uyup emmâreye itdüm cihânda bunca evzârı        

Vücûdun itdi Hak dürr-i yegâne yâ Resûlallâh      

Yanmakdan usanmazam pervâne miyem bilmem 

Yüzbin cefâ kılsan bana senden yüzüm döndürmezem   

Zihî 'izzet-fezâdur zikr-i Mevlâ      

Zuhûr-ı kâinâtun ma'denisün yâ Resûlallâh            

NİKRİZ

Bahr içinde katreyüm bahr oldı hayrân banâ         

Ey hakîkat erenleri dost ilinün serverleri    

Ey sa'âdet-i nûr sultân-ı hayru’l-mürselîn

Hayâlün cânlara râhat-fezâdur yâ Resûlallâh         

Müstağrak oldum lütfuna hamd olsun Allâh’ım sanâ        

NİŞÂBÛR

Dergeh-i Hakk’a yüzün sür ber-devâm     

Dermân ara[r]dum derdüme derdüm bana dermân imiş  

İlâhî dilerüm senden 'aşkın vir şevkin vir   

İnilerim dün [ü] gün derdli olan iniler        

Sivâdan kalbüni pâk ît gönül mir'ât-ı Rahmân’dur

PENCGÂH

'Âlemler nûra gark oldı Muhammed toğdu[ğı] gice          

Câm-ı Cem’i nûş itmege cân u gönül eyler taleb  

Cân u dil şehrin ezelden eyledi yağmâ-yı 'aşk      

Cenâb-ı hazretünden oldı ihsân     

Doğdı ol sadr-ı risâlet basdı 'arş üzre kadem        

Sâfiyem sûfî ezelden Hakk’a mir'ât olmuşam        

Tâlibâ gördün mi dünyâ kaydı hic   

Y andı gönülde mâsivâ çün nâr-ı zikrullâh ile       

RAST

'Aşk câmunı Mevlâ’dan nûş idüp evvel çün           

'Aşkunla cihân beste lutf ile 'inâyet kıl       

Bahr içinde katreyüm bahr oldı hayrân banâ         

Ben ol dürr-i me'ânîyüm ki sığmam heft deryâya 

Bir nazar kılsan 'acebdür bu fenânün hâlüne        

Bî-vücûdum 'aşk odu bilsem benim nem yandurur          

Bu mezâhir kim vücûd-ı mutlak ızhâr eyledi         

Cenâb-ı hazretünden oldı ihsân     

Çün toğup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Derdimün pâyânı yokdur hâlüm olmuşdur harâb  

Der-i devlet me'âbundan meded kıl          

Dolab niçün inilersün          

Eyâ sultân-ı kevneynün sözün cümle hakayıkdur 

Ey cemâlün matla'-ı Hurşîd-i ikbâl-i kerem          

Ey emîn-i genc-i rahmet mâh-ı ümmet merhabâ 

Ey fahr-ı cihân h’âce-i kevneyn-i müzekkî

Ey saçun zincîrini ve’l-leyl hoş ta'bîr ider  

Ey şifâ-sâz-ı 'inâyât-ı ebed hasta-hâl-i 'aşkınam yâ Rab meded

Gel berû ey yanmağa pervâne-veş nâr isteyen     

Herkes olamaz kâbil-i etvâr-ı hakîkat        

Hüdâ’yı zikr iden şâm seher-gâh   

Kalbi beytullâh olmaz cümleden pâk itmeyen       

Lutf eyleyüp bir kez nazar eylerse ger sultânımız

Merhabâ ey şu'le-i âyine-i sırr-ı Hüdâ       

Mutahhar it beni zenb-i cûddan     

Oldı zâtun çünkü mahbûb-ı Samed yâ Resûlallâh şefâ'at kıl meded       

Sıfâtun 'addına yokdurur nihâyet yâ Resûlallâh     

Sînesi dâgına merhem urmadı        

Tâ'atüm yok gark-ı 'isyân olmuşam yâ Resûlallâh şefâ'at eylegil 

Tâ ezel bezmünde itdüm cân-ile ikrâr dost          

Teşne-i bahr-i muhît olan dile reş neylesün        

Vücûdum tîg-i sehv ü cürmiyle sad-pâre olmuşdur        

REHÂVİ

Bu gülşende hezâr[-ı] bî-nevâyum yâ Resûlallâh 

Dervîş olan kişinün sözleri 'umrân olur     

Ey nefs yeter sehv-i zelel insâfa gel insâfa gel      

Garîk-i cürm ü 'isyânum şefâ'at yâ Resûlallâh       

Habs içün geldi gelür ıtlâk içün fermân bana        

Kılalum 'aşk-ı ilâhî ile safâ   

Subhâne zi’l-lutfi ve’l-ihsân yâ Allâhu yâ Rahmân

Visâlün zevkini eyle müyesser        

Y â Rab lisânumda ezkârımı 'aşk eyle         

SABÂ

Açıldı şevkiyle meydân kanı merdâneler gelsün   

Ben bu nefsin elinden kande gidem Allâh’ım        

Benem ol 'aşk bahresi denizler hayrân bana         

Bezm-i 'aşkın sâkiyâ peymânesidür bu gönül       

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Bu nice dertdür ki düşdi câna dermân istemez     

Cemâlün 'âşıkı neyler cihânı yâ Resûlallâh 

Cemâlün nûruna nisbet cihân şemsi degül zerre 

Cür'a-nûş-ı câm-ı tahkîk-i ezeldür bu gönül       

Çün Medine-i Münevvere ravzuna kıldın vüsûl    

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Dervîş olan 'âşık gerek yolunda hem sâdık gerek 

Dervîş olan mü'min karındâş tarîkünde sâbit gerek         

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

Düşeli bu 'aşkun cânım eline          

Ey habîb-i Hak kerîmü’ ş-şân Muhammed Mustafâ          

Eyledün 'izz u sa'âdetle sefer          

Eyleyüp habl-ı metîne i'tisâm          

Ey şeh-i makbûl Cenâb-ı kibriyâ    

Gaflet ile bana bir hesâb göründi    

Gel ey bâd-ı sabâ lutf it haber vir bana yârümden

Gelmişem vahdet ilinden 'aşk-ıla cihâna ben        

Gülşen-i vahdetde dâim rûz u şeb dil bülbüli       

Habîbullâh cihâna cân degül mi      

İlâhî yâ men müstagrak-ı yemm-i 'isyân    

Kârı zâr oldı hemîşe 'âşık-ı şeydâlarun      

Mevlâ seni tevhîd iden         

Ne var derde düşdüm ise    

Niyâz idüp her seher-gâh   

Nola dil olsa safâdan pür-nûr         

Olmasa âyine-veş kir u sevdâdan dil beri  

Rabb-i ahad ferd-i samed müheyminu’l-cebbâr  

Ravzana çün yüz süren bulur emân

Sâlik mürşidine hizmeti şâhâne gerek       

Sa'y-ile çün bulunurmuş ol Hüdâ   

Tevfîk eyle bizi vuslat yoluna efendüm meded heyâ sultânum meded  

Vech-i küllîden teveccüh kıl Cenâb-ı Hazrete      

Yâ Resûlallâh cemâlün mihr-i mücellâ-yı Hüdâ    

Yûsuf-ı dil câh-ı gamda kaldı hayret vaktidür       

SEGÂH

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

UŞŞÂK

Aç gözün gafletden uyan felâh bulmaz nefse uyan          

Allâhümme yâ Hâdî hüva’llâhü hû hû Allâh           

'Âşıkları handân iden Sinânîler derler bize

'Aşk bulan 'âşıklar hic asla bir kâr istemez

'Aşk-ı Hak her kimün yârı ola Allâh

Ateş-i tevhîde yanan yanmadı 'aşk oduna 

Bekkir 'ale’r-revâhil yâ sâbika’l-cemâl       

Bırakdum 'aşkun-ile nâm-ı 'ârum yâ Resûlallâh    

Bî-vücûdum 'aşk odı bilsem benüm nem yandurur          

Bu cân teşne-i visâl-i hazretüne Allâh’ım  

Bu gönlüm şehrini seyrân iderken  

Bugün bize vefâlardur safâ-yı Mustafâ geldi         

Bu nice dertdür ki düşdi câna dermân istemez     

Cemâlün nûrunun 'âşıklarına          

Çıkdum erik dalına anda yedüm üzümü    

Çün togup tutdı cihân yüzünü hüsnün güneşi yâ Resûlallâh      

Dâim salât olsun sana yâ rahmeten li’l-'âlemîn     

Derûnum âteş-i 'aşkunla yandır yâ Resûlallâh      

Diller 'aceb hayrân olur esrâr-ı zikrullâh ile          

Durmaz yanar vücûdum âh itmeyüp nideyüm       

Ey enbiyâlar serveri ey evliyâlar rehberi     

Ey gönül agla dem-â-dem dîde-i pür-hûn ile      

Firkatün oduna yakma kullarun       

Gerci ister kulun envâr-ı zâta irmege        

Gider gayrı gönülden eyle pür-nûr

Gönül Hakk’un cemâl âyinesidür    

H~âb-ı ğafletden uyan uyanayum mâsivâdan cümleten usanayum        

Hak nûrudur rehber bize Nûrîleriz Şemsîleriz      

Hasta diller derdinün dermânı 'aşkullâhdur          

İstersen eger Hakk’ı zikr eyle vu zâr eyle  

Lutf eyle dil-i zâra yâ Rab kerem eyle        

Mey-i 'aşkunla sermest-i harâbam yâ Resûlallâh  

Ol cihan fahrınun sırrına kurbân olayum    

Rahmet oldı 'âleme dîden gelüp fahr-ı cihân        

Ravza-i huld-i berînün 'andelîbidür gönül

Safâ-yı ehl- dil nûr-ı cemâlün yâ Resûlallâh         

Şem'ine pervâneyüm ben yanageldüm bu gice     

Vechi var teşne-i âb-ı keremün olsa cihân

Vuslat-ı Hak ise maksûdun tamâm 

Y ağmaya virme neş ‘eni ' aşk-ile durma tol meded         

Yüregime dost derdi urdı dürlü yâreler     

Yüzüm kara günâhum bî-nihâyet   

Yüzün tâbende-i mihr-i Hüdâdur yâ Resûlallâh   

Zât-ı Hak’da mahrem-i 'irfân olan anlar bizi          

Zulmet-i hicründe bîdâr olmuşam yâ Rab meded 

MAKÂMI UMUMİ

Âfitâb-ı subh-ı mâ evhâ habîb-i kibriyâ    

Bugün Ya'kûb-ı kalbe Yûsuf-ı cândan haber geldi           

Bulan cem'iyyet-i kübrâ olur sâf     

Ey gönül neylersün bu cihânı          

Ey Hüdâ’dan lutf-ı ihsân isteyen     

Ey mazhar-ı cenâb-ı ikrâm-ı levlâk el-meded      

Ey olan bu âşinâ-yı cezbe-i 'aşk-ı Hüdâ    

[İremez ol] sıhhate derdünle bulmazsa devâ        

Levh-i dilden okuyan 'ilm-i ilâhîden sebak           

Rehrev-i râh-ı Hüdâ’ya pişvâdur bu gönül

Tarîkat kurb-ı Rahmân’dur bu meydân özge meydândur

Dîdem yüzüne nâzır nâzır yüzüne dîdem 

Bestesi ve güftesi Yahya Nazim’e ait şehnaz makamında, sengin semai usulünde bir eser, incelenecektir. Eser,’Dîdem yüzüne nâzır nâzır yüzüne dîdem’ mısraıyla başlayan, akis sanatının müstesna örneklerinden olan bir gazeldir. Bestede, gazelin birinci beytiyle üçüncü beyti kullanılmıştır.

Dîdem yüzüne nâzır nâzır yüzüne dîdem 

Kıblem olalı kâşın kâşın olalı kıblem

Cennet gibidir rûyin rûyin gibidir cennet

Âdem doyamaz sana sana doyamaz âdem

Gamzen ciğerim deldi deldi ciğerim gamzen

Bilmem nicolur hâlim hâlim nicolur bilmem

Vuslat bileli hicrin hicrin bileli vuslat

Mâtem görünür şâdî şâdî görünür mâtem

Zahmım göricek cânâ cânâ göricek zahmım

Merhem koyasın bir gün bir gün merhem koyasın

Sende nazarı dâim dâim nazarı sende

Âlem yüzüne meftûn meftûn yüzüne âlem

Olsun ko Nazîm ey gül ey gül ko Nazîm olsun

Herdem gülüne bülbül bülbül gülüne herdem ‘

Gazelin vezni: Mefülü Mefâîlün Mefülü Mefâîlün

Bestenin makamı: Eser, şehnaz makamında bestelenmiştir. ‘Şehnaz Farsça nazlı, şuh, güzel demektir. Elimizde iki yüz yetmiş altı örneği vardır ve yirmi sekizinci sıradadır. Eskiden çok, son zamanlarda daha az kullanılmıştır. En eski makamlardandır.’  ‘Şehnaz makamı, dügâh perdesinde karar eden mürekkep makamlardan biridir. Seyri inicidir. Dizisi hüseyni perdesindeki hümayun dizisine yerinde hicaz ailesini meydana getiren dizilerin yani inici hümayun, hicaz, uzzal, zirguleli hicazın katılmasıyla meydana gelmiştir. Bu makamın birinci derecede güçlüsü, muhayyer perdesidir. Buselik çeşnisiyle yarım karar yapılırken nim şehnaz perdesi yeden olarak kullanılır. İkinci derece güçlüsü ise hüseyni perdesidir. Bu perde hüseyni üzerindeki hümayun dizisinin karar perdesidir. Üzerinde hicaz çeşnisiyle asma karar yapılır. Donanımı yerindeki hicaz dizilerinin donanımı esas olarak alınır. ‘Si’ için bakiye bemol, ‘do’ için bakiye diyez donanıma yazılır. Giriş seyrinde hüseyni perdesindeki hümayun dizisi kullanılacaktır. Bunun için ve diğer gerekli, değişiklikler eser içinde gösterilir.’  Büyük bir zerafet, hayal gücü, hasret ifadesi ve nezaket manası taşır. Masal edasına çok müsait, çok güzel ve karakteristik bir makamdır.

https://www.youtube.com/watch?v=KGhqmQw8sqk

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar