Sadettin Nüzhet Ergun’un Hayatı

Doğumu, Ailesi, Çocukluğu

Hüseyin Sadettin Nüzhet Ergun, 1901’de Bursa’da doğmuştur.1 Babası, Yemen’de şehit olan Kolağası Ali Efendi, dedesi Müftü Abdullah Efendi’dir. Annesi Sadiye Hanım, Yenişehir Fener Sadi Dergâhı şeyhi ve divan şairi Mehmet Vehbi Efendi nin kızıdır. Annesinin dayıları Lütfi ve Muhiddin efendiler de basılmamış birer divanları olan şairlerdir.

İçine doğduğu aileye bakılınca, Sadettin Nüzhet’in manevi dünyasını ve bu dünyanın kendisine kazandırdıklarını anlamak hiç de zor değildir. Şüphesiz ki tarikat kültüründen gelen, şiirle uğraşan ve durmaksızın üretmeye çalışan Ergun’un kişiliğinde ve hayat felsefesindeki zemin, ailesi ve bu aileden getirdiği özelliklerdedir.

Ali Bey ve Sadiye Hanım’ın dört çocuğundan biri olan Sadettin Nüzhet Ergun’un ağabeyi Abdullah Gürsel emekli bir binbaşı, küçük kardeşlerinden Osman Gürsel Üsküdar Üçüncü Selim İlkokulu’ndan emekli bir öğretmendir. Diğer kardeşi ise Avni Gürsel’dir.

İki defa evlenen Ergun, beş çocuk sahibidir. 1937’de ayrıldığı ilk eşi Nezahat Dilek’ten Solmaz (d. 11 Ocak 1928) ve Suna (d. 5 Mayıs 1940) isimlerinde iki kız, Ergun Celal (d. 2 Şubat 1932) isminde bir erkek çocuğu; ikinci eşi Şerife Şâhende Hanım’dan ise Muhiddin Özden (d. 27 Ekim 1938) isminde bir erkek çocuğu vardır.     

İlk tahsilini Üsküdar İttihat ve Terakki Numune Mektebi’nde tamamlayan Sadettin Nüzhet, bu arada Arapça ve Farsça öğrenir. Daha sonra Üsküdar Sultanisi’ne, oradan da Darülfünun Edebiyat Fakültesi Türk Edebiyatı Bölümü’ne devam eder. Burada Fuat Köprülü’nün öğrencisi olan Ergun’un, bazı kaynaklarda, “bir öğretmenin kaprisi üzerine” diploma alamadığı bilgisi kayıtlıysa da, Saim Sakaoğlu, Şükrü Elçin’in bu bilgiyi düzelttiğini, Sadettin Nüzhet’in diplomasını alarak mezun olduğunu bildirmektedir.  Nitekim “Şeyh Galip Hayatı ve Eserleri” başlıklı tezinin de kabul edilmiş olması, bu bilgiyi destekler niteliktedir.

Çocukluk ve gençlik yılları Üsküdar’da, Hallaç Baba Dergâhı içinde geçen S. Nüzhet, İstanbul dışına ancak memuriyet hayatına atıldığı zaman çıkar.

Tarikatı ve Şeyhliği

Sadettin Nüzhet Ergun, annesi tarafından Sâdîye  tarikatına mensuptur. [“Sadeddin Cibavî tarafından Şam’da kurulmuş, Arap kökenli bir tarikattır. Kurucusunun Cibalı olması dolayısıyla, Cibavîlik olarak da anılır. Taglebîlik, Âcîzilik, Vefaîlik ve Selamîlik olmak üzere, yaygın şekilde örgütlenmiş dört kolu vardır. Sadîlik, İstanbul’un gündelik hayatına, Şeyh Ebu’l Vefa-i Şamî’nin temsil ettiği Vefaîlik ile Seyyid Abdüsselam Şeybanî’nin temsil ettiği Selamîlik vasıtasıyla, 18. yüzyılın başlarında girebilmiştir.” Ekrem Işın, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 6, s. 391 - 394.}Üsküdar’da Sâdîye tarikatı Hallaç Baba Dergâhı  şeyhi olan dayısı Ahmed Ferid vefat ettiğinde, kendisinin erkek çocuğu olmadığından - tarikatlarda şeyhlik veraseti gereği- dergâhın şeyhliğine getirilir. Fakat bu görev verildiğinde henüz çok küçük yaşta- çeşitli kaynaklarda 6, 7, 8, veya 9 yaşlarında olduğu kaydedilmiştir- olduğundan kendisine önce Koska’daki Abdüsselam Dergâhı Şeyhi Yahya Efendi, onun ölümünden sonra da Şeyh Ali Fakrî Efendi  vekâlet ederler.

Nihayet 1921 yılında, 20 yaşında iken, Meşihat Dairesi’nce imtihan edilen ve şeyhliğe liyakati anlaşılan Sadettin Nüzhet, kendisine yıllar önce verilen sıfatı alarak, “Şeyh” Hüseyin Sadettin olur. Ali Fakrî’den taç ve hırka giyer, tarikat tabirince “postnişin-i irşâd” olur ve Hallaç Baba Dergâhı’nın son şeyhi olarak görev yapar. Üsküdarlı Talât, onun şeyhliğine şu dörtlüğüyle tarih düşmüştür:

“Bugün seccâde-i irşâda geçti

Tarîkat ehlinin bir ser-bülendi

Dedi tarihini Dervîş Tal’ât

Cenâb-ı Şeyh Sâ’düddin Efendi

1340 (1921)

Tarikatta Ali Fakrî’den “Vefî” mahlasını alan Ergun, Sâdîye tarikatının yanı sıra Rifâî ve Nakşibendî tarikatlarından da icazetname alır. [Son Asır Türk Şairleri’nde şöyle bir latife kayıtlıdır:”Şeyh Ali, fakrî olmayıp da ganî olsaydı, kim bilir daha neler verecekti?” İbnülemin, Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri, C. IX, s. 1550.]

Sadettin Nüzhet’in tarikattaki şeyhlik serüveni, 1925 yılında tekkelerin kapatılmasıyla son bulur. Bu tarihten itibaren memuriyet hayatı başlar.

Stajyerliğini Ankara Erkek Lisesi’nde tamamlayan Sadettin Nüzhet’in öğretmenlik hayatının büyük bir bölümü Konya’da ve İstanbul’da geçer. Konya’da Erkek ve Kız Muallim mektepleriyle, Konya Erkek Lisesi’nde dört yıl kadar görev yapar. Ardından, 1927’de tekrar döndüğü Ankara’da, önce Erkek Öğretmen Okulu’nda, daha sonra da Orta Muallim Mektebi’nde edebiyat tarihi ve metinler şerhi derslerini verir. Buradan İstanbul’a tayin edilir ve Erenköy Kız Lisesi’nde edebiyat öğretmeni olarak görev yapar. İstanbul’da ayrıca, Haydarpaşa Lisesi, Maltepe, Halıcıoğlu ve Kuleli Askeri liselerinde de beş yıl aynı dersi verir. Yine bir yıl kadar Kadıköy Erkek Lisesi’nde, kısa bir süre de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışır.

Bu yoğun öğretmenlik hayatının ardından, 1935 yılında İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi’nde memur olarak çalışmaya başlayan Ergun, bu görevi sürdürürken hastalanır ve İkinci Dünya Savaşı sırasında, hükümetin- tedbir olarak- isteyenlerin İstanbul’dan Anadolu’ya gidebileceklerini duyurması üzerine, hastalığının da verdiği endişeyle ailesiyle birlikte Çankırı’ya gider.(1941)9

30.6.1943 günü başladığı Beyazıt Devlet Kütüphanesi müdürlüğü Ergun’un son görevidir.

Vefatı

Sadettin Nüzhet Ergun, Çankırı’da bir süre kaldıktan sonra, İstanbul’a dönüşünde sıkıntılı bir hayatla yüz yüze kalır. Gerek ilerleyen hastalığının verdiği acı ve ıstıraplar gerekse yoksulluk ve maruz kaldığı rekabet, kıskançlık ve iftiralar bu sıkıntıları artırır. Hatta denilebilir ki bu sıkıntıların asıl sebebi, iftiralar olmuştur. Çünkü bu sebeple kimi zaman sekteye uğrayan çalışma hayatı, yoksulluk ve maddi sıkıntıları beraberinde getirirken; onun manevi dünyasında da onarılmaz yaralar açmıştır.

Bu zor günlerde çektiği sıkıntıların büyüklüğünü, öğrencisi Bedii N. Şehsuvaroğlu şöyle nakletmektedir: "İkinci Dünya Harbi ve hemen onu takip eden zaman, son ayları imiş. Birçok ilaçları, Kalsiyum Sandoz ve emsali güç bulunuyordu. O sıralarda İstanbul sağlık müdür muavinliğine baktığım için dostlarıma rica minnet bulabildiğim kadarını zaman zaman hocama götürürdüm. Bir gün yine pek bunalmış bir ânı olacak ki götürdüğüm ilaçlar daha uzaktan şifakâr bir tesir yaptılar ve yüzü güldü. Memnuniyetinin maddî bir delili olarak bana bir eserinin yeni çıkan ikinci cildini hediye etti ve "Birinci cildi bende de kalmadı, şurada sahaflara bak. Bulabilirsen üstüne bir iki satır yazı yazmak isterim.” dedi. Ne yazık ki ne ben günlük işler arasında vakit bulabildim, ne de onun ömrü beklemeye vefa etti ve bu da son görüşmemiz imiş. Bu hatıra bana öyle acı oldu ki seneler sonra şu satırları yazarken bile yüreğim aynı ıstırapla dolmaktadır.”  

Yine arkadaşı Ali Nihat Tarlan’ın ifadesine göre, Sadettin Nüzhet yalnız bu sıkıntılara göğüs germek zorunda kalmamış, çalışmaları esnasında ortaya çıkan yanlış anlaşılmalar da başının derde girmesine sebep olmuştur: “Eski tezkirelerden fişler çıkarıyor, bu fişleri karşılaştırarak her şair üzerinde esaslı çalışıyordu. Lüzumu kalmayan bazı atılmış fişleri, Üsküdar’daki evinin arkasındaki arsada bulan zabıta memurları, eski yazıyı okuyamadıkları için bunları siyasî birtakım yazılar sanmış, toplamışlar ve zavallı Sadettin Nüzhet’i karakola götürmüşler. Hakikat anlaşılıncaya kadar onu üzüntü içinde bırakmışlardı.”

Bir taraftan rekabetle diğer taraftan bürokrasiyle böylesine uğraşmak zorunda kalan Sadettin Nüzhet’e bu zor zamanlarında, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel yetişmiş ve kendisini Beyazıt Devlet Kütüphanesi müdürlüğüne getirmiştir. Sadettin Nüzhet gibi araştırmaya meraklı, çalışmayı seven, gayretli bir insan için bulunmaz bir nimet olan bu görev bile, ne yazık ki, dış etkenler yüzünden istediklerini yapamadığı bir mevki haline gelmiştir. Bunun canlı bir örneği, ölümünün 30. yılında, İstanbul Üniversitesi Tıp Tarihi Enstitüsü’nde düzenlenen anma töreninde aktarılır: "...Beyazıt Devlet Kütüphanesi o zaman da derdi çok bir müessese idi. Adeta bir üniversite ders çalışma yeri olarak işleyen, iç yönetmeliği olmayan, hedefi ve tarifi saptanmamış olan bu müessesede devamlı huzur bozan olaylar çıkar; bir idareci olarak yetişmemiş, insanları yalnız iyi yönleriyle gören bu insanı hayli üzerdi. Bu da onun esasen bozuk olan sağlığını etkilerdi. İyi niyetlere rağmen, bu kütüphaneye tayin hatalıydı. Hoca, müşavir benzeri bir kadro ile tayin edilecek, araştıracak, yazacak, Türk milli kütüphanesini zenginleştirecekti. Hâlbuki idareci olarak imkânsızlıklar içinde bocalıyor, maddi sıkıntılar içinde çırpınıyordu. O kadar ki notlarını, düzenli kâğıt bulamadığından gelen mektup zarflarının içine, resmi gazetelerin kuşaklarına kadar yazardı. Batılı bir ilim adamı olarak sistemli çalışmadığından ölümünden sonra iki çuval dolusu tür ve benzeri, her birine hocanın göz nuru dökülmüş kâğıt parçaları ailesi tarafından alınıp götürüldü. Hocayı çalışmasından alıkoyan devamlı misafirleri de vardı. Masasının üzeri kitap ve notlarla dolu olduğu zamanlar dahi gelip saatlerce otururlar, Beyazıt Çınaraltı kahvesinden devamlı taşınan çay, kahve kütüphanenin okuma salonundan müdür odasına getirilir ve bu misafirler ikramdan sonra da bir türlü gitmeyi bilmezlerdi. Oysaki hocanın kaybedecek hiç vakti yoktu. Zaman ölçüleri devamlı aleyhine işleyip duruyordu    

Bu son görevini sürdürürken, 25.04.1946 günü henüz 45 yaşında iken, Milli Eğitim Bakanlığı’nın Validebağı Prevontoryumu’nda veremden ölen Sadettin Nüzhet; ömrünü geçirdiği Üsküdar’da, Yeni Cami’de kılınan namazın ardından, Karacaahmet mezarlığına, şair Nedim’in yakınlarına defnedilmiştir. 

Sadettin Nüzhet hakkında yazılanlar arasında, sesinin güzel olduğu ve bu sebeple erken yaşta musiki

ye başladığı bilgisi bulunmaktadır. Bu vadide, Şeyh Said Ozok’un öğrencisi olan ve kendisinden ilahiler meşk ettiği kaydedilen Ergun’un, az sayıda olmakla birlikte, bestelediği eserleri de bulunmaktadır. Şiir, musiki ve edebiyatla yaşayan Sadettin Nüzhet’in bu ilgi alanları, herhalde, hassas bir ruha, ince bir zevke sahip olduğuna delildir.

Bütün bu hassasiyetine, kırılganlığına rağmen, bir yanı hep mücadelede olan ve yaşadığı bütün olumsuzluklara, kendisini çekemeyenlerin yaptıkları haksızlıklara rağmen, her zaman çalışmalarına devam eden ve durumundan hiçbir zaman şikâyetçi olmayan Ergun; kendisi hakkında anlatılanlara göre; mütavazı, çelebi, hayatın her türlü sillelerini yemiş bir kişi olmasına rağmen bu durumdan şikâyet etmeyen, olanları bir alınyazısı olarak kabul eden birisidir.   

İlim alanında ise, ne olursa olsun çalışmayı terk etmemiş, hastalığının en ileri safhalarında bile çalışma isteği, azmi kaybolmamıştır.   Kendisinden aruz ve divan şiiri konularında özel ders alan Yılmaz Oztuna; hocasını, asabi , fevkalade çalışkan ve Osmanlı şiirinin her üç çeşidinde de mütehassıs bir bilgin olarak tanımlamaktadır.

Şahsî özellikleri konusunda söylenenler ne kadar doğrudur, bunu elbette herkes kendi anlayışınca yorumlayacaktır. Fakat Sadettin Nüzhet Ergun’un en önemli özelliğinin çalışkanlığı ve azmi olduğuna şüphe yoktur.

Nitekim herhangi bir eserini, önyargısız ele alıp inceleyenler, bu kanaatin doğruluğunu tasdik edecektir.

Sadettin Nüzhet Ergun Bibliyografyası Kitaplar Bibliyografyası

1-      İlm-i Tasavvuf, Kader Matbaası, İstanbul, 1341.

2-      Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı, Mehmet Ferit’le birlikte, Vilayet Matbaası, Konya, 1926.

3-      Halk Şairleri-Birinci Kitap, Şirket-i Mürettibiye Matbaası, İstanbul, 1926.

4-      Karacaoğlan-Halk Şairleri İkinci Kitap, Vilayet Matbaası, Konya, 1927

5-      Gevheri-Halk Şairleri Üçüncü Kitap, Ahmet Kâmil Matbaası, İstanbul, 1928

6-      Pir Sultan Abdal, Evkaf Matbaası, İstanbul, 1929

7-      Bektaşi Şairleri, Devlet Matbaası, İstanbul 1930.

8-      Tanzimat’a Kadar Muhtasar Türk Edebiyatı Tarihi ve Numuneleri, Sühulet Matbaası, İstanbul, 1931

9-      Mevlana, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1932

10-     Şeyh Galip, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1932

11-     Mezar Kitabeleri, Remzi Kitaphanesi, İstanbul, 1932

12-     Beşiktaşlı Gedaî, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y

13-     Hengâmi, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y.

14-     Kâtibi, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y

15-     Kuloğlu, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y

16-     Silleli Süruri, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y.

17-     Neşati,- Hayatı ve Eserleri, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1933

18-     Rami Paşa- Hayatı ve Eserleri, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1933

19-     Sabuhi- Hayatı ve Eserleri, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1933

20-     Şeyhülislam Bahayi- Hayatı ve Eserleri, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1933

21-     Namık Kemal- Hayatı ve Şiirleri, Yeni Şark Kitaphanesi, İstanbul, 1933

22-     Âşık, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y.

23-     Karacaoğlan, İkbal Kütüphanesi, İstanbul, 1933

24-     Karacaoğlan-Hayatı ve Şiirleri, Şirketi Mürettibiye Basımevi, İstanbul, 1933

25-     Cenap Şehabettin- Hayatı ve Seçme Şiirleri, Yeni Şark Kütüphanesi,1934

26-     Samih Rifat- Hayatı ve Eserleri, Sühulet Kütüphanesi, İstanbul, t.y

27-     Fehim, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1934

28-     Baki- Hayatı ve Şiirleri, Sühulet Kitap Yurdu, İstanbul, 1935

29-     Edebiyat ve Edebiyat Tarih Özü, İnkılap Kitaphanesi, İstanbul, 1935

30-     Şeyh Galip-Hayatı ve Eserleri, Birinci fasikül, Bozkurt Matbaası, İstanbul,1935

31-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 3. bs, İkbal Kütüphanesi, İstanbul, 1935,

32-     Âşık Ömer- Hayatı ve Şiirleri, Semih Lütfi Matbaa ve Kitabevi, İstanbul,1936

33-     Türk Şairleri, C. 1-4, Bozkurt Matbaası, İstanbul, 1936- 1945

34-     Ali Canip-Hayatı ve Eserleri, İstanbul, Cumhuriyet Kitaphanesi, İstanbul,1937

35-     Aka Gündüz- Hayatı ve Eserleri, Cumhuriyet Kitaphanesi, İstanbul, 1937

36-     Ali Nihad Tarlan- Hayatı ve Eserleri, İstanbul, 1937

37-     Halk Edebiyatı Antolojisi, Devlet Basımevi, İstanbul, 1938

38-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 4. bs, İkbal Kitabevi, İstanbul, 1938

39-     Namık Kemal’in Şiirleri, İnkilab Kitabevi, İstabul, 1941

40-     Türk Musikisi Antolojisi- Dini Eserler, C. 1, Rıza Koşkun Matbaası, İstanbul,1942.

41-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 4. bs, Hilmi Kitabevi, İstanbul, 1942

42-     Karacaoğlan-Hayatı ve Şiirleri, 4. bs, İkbal Kitabevi, İstanbul, 1942

43-     Türk Musikisi Antolojisi- Dini Eserler, C. 2, Rıza Koşkun Matbaası, İstanbul, 1943.

44-     Bektaşi Şairleri ve Nefesleri, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1944

45-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 8. bs, İkbal Kitabevi, İstanbul, 1944

46-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, Yeni ilavelerle 9. bs, Maarif Kitabevi, İstanbul, 1945

47-     Şah İsmail Safevî - Edebi Hayatı ve Nefesleri, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1946

48-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, Yeni İlavelerle 10. bs, Maarif Kiitaphanesi, İstanbul, 1948

49-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 14. bs, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1955

50-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, Yeni ilavelerle 15. bs, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1956

51-     Şah İsmail Safevi- Edebi Hayatı ve Nefesleri, 2. bs, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1956

52-     17. Asırdan Beri Bektaşi- Kızılbaş- Alevi Şairleri ve Nefesleri, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1945

53-     Bektaşi Şairleri ve Nefesleri (19. Asra Kadar), C. 1-2, 2. bs., Maarfi Kitaphanesi, İstanbul, 1955

54-     19. Asırdan Beri Bektaşi -Kızılbaş- Alevi Şairleri ve Nefesleri, 2. bs.,Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1956

55-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, Yeni ilavelerle 16. bs, Maarif Kitaphanesi ve Matbaası, İstanbul, 1958

56-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 17 bs, Maarif Kitaphanesi ve Matbaası, İstanbul, 1960

57-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, Yeni ilavelerle 18. bs, Maarif Kitaphanesi ve Matbaası, İstanbul, 1963

58-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 20. bs, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1971

59-     Karacaoğlan- Hayatı ve Şiirleri, 21.bs, Maarif Kitaphanesi, İstanbul, 1974

60-     Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı, 2.bs, Sadeleştiren Prof Dr. Hüseyin Ayan, Konya, 2002

Makaleler Bibliyografyası

1-      “İmâm-ı Rabbânî ve Şahsiyet-i Tasavvufiyesi”, Milli Mecmua, N. 27, s. 439- 440.

2-      “İmâm-ı Rabbânî ve Şahsiyet-i Tasavvufiyesi 2- 3”, Milli Mecmua, N. 28, s. 456- 457.

3-      “İmâm-ı Rabbânî ve Şahsiyet-i Tasavvufiyesi 4- 5”, Milli Mecmua, N.31, s. 500- 501.

4-      “Fahreddin-i Irakî ve Aşk Hakkındaki Telakkileri 1- 2”, Yeni Fikir, S. 21, s. 21-23.

5-      “Fahreddin-i Irakî ve Aşk Hakkındaki Telakkileri 3- 4”, Yeni Fikir, S. 22, s.9-12.

6-      “Karacaoğlan”, Yeni Fikir, S. 23, s.10- 15.

7-      “Bektaşi Edebiyatı ve Hususiyetleri”, Yeni Fikir, S. 24, s. 8- 16.

8-      “Halk Edebiyatı Metinleri”, Babalık, 2 Kanunisani 1928

9-      “Muhiddin Abdal”, Yeni Fikir, S. 31, s. 15- 17.

10-     “Evliya Çelebi’nin Zikrettiği Saz Şairleri”, Yeni Fikir, S.33, s.20- 26.

11-     “Divan Edebiyatı ve Mazmunları”, Gençlik, S. 1, s. 6- 9.

12-     “Hasan Oğlu ve Yeni Bir Gazeli”, Milli Mecmua, N. 107, s. 1721.

13-     “Edip Harâbî”, Milli Mecmua, N. 109, s.1752- 53.

14-     “Abdal Mûsâ”, Yeni Fikir, S. 36, s. 23- 24.

15-     “Bektaşî Edebiyatı”, Gençlik, S. 2, s.2- 8.

16-     “Rûhî Bey Baba”, Milli Mecmua, N. 111

17-     “Ecrî”, Milli Mecmua, N. 112,

18-     “Karacaoğlan’a Dair”, Halk Bilgisi Mecmuası, C. 1, s. 131- 132.

19-     “Muhiddin Abdal ve Eseri”, Halk Bilgisi Mecmuası, C. 1, s. 36- 42.

20-     “Divan Edebiyatında Din Vaazı Mani”, Kervan, S. 1, s.4.

21-     “Divan Edebiyatında Vehmi Kimya”, Kervan, S. 2, s.4-5, 8.

22-     “Divan Edebiyatında Felsefe”, Kervan, S. 3, s. 4- 6.

23-     “Tanburi Mustafa”, Halk Bilgisi Haberleri, C. 1, s. 56- 57.

24-     “Âşık Kerem’in Şiirleri”, Halk Bilgisi Haberleri, C.3, S. 28, s. 89- 97.

25-              , Halk Bilgisi Haberleri, S. 29, s. 133- 142.

26-              , Halk Bilgisi Haberleri, S. 38, s. 36- 40.

27-     “Bursalı Âşık Halil”, Ülkü, C. 8, S. 44, s.123- 124.

28-     “Türk Musikisi Tarihine Dair Notlar”, Türklük, S. 14- 15.

29-     “Divan Edebiyatında Hece Vezni”, Çınaraltı, S. 5, s.11.

30-     “Kuroğlu”, Çınaraltı, S. 8, s.7.

31-     “İbrahim Bey Külliyatı”, Folklor Postası, C. 1, S. 1, s.4,7.

32-     “İbrahim Bey Külliyatından Seçme Şiirler”, Folklor Postası, C. 1, S. 2, s.7.

33-     “Viranî”, Folklor Postası, C. 1, S. 3, s. 7- 8.

34-     “Folklor Bakımından Önemli Bir Mecmua”, Folklor Postası, C. 1, S.9, s. 13- 14.

35-     “Mevlâna’nın Türk Şiiri ve Musikisi Üzerindeki Tesirleri”, Konya Halkevi Dergisi, Mevlana Özel Sayısı, s. 110- 112.

36-     Türk Musikisi Tarihine Dair Notlar, Musiki Mecmuası, Yıl. 52, S. 463, s.37- 39

37-     Ali Nutkî Dede, Musiki Mecmuası, Yıl: 52, S. 463, s. 40

38-     Abdulbâkî Dede, Musiki Mecmuası, Yıl. 52, S. 463, s. 41- 42.

Tanıtma Yazıları Bibliyografyası

1-      “Âşık Dertli- Hayatı ve Divanı”, Halk Bilgisi Mecmuası, C. 1, s. 162- 164.

2-      “Erzurum Şairleri”, Halk Bilgisi Mecmuası, C. 1, s. 169- 170.

3-      “Atalar Sözü”, Halk Bilgisi Mecmuası, C. 1, s. 172.

4-      “Figânî”, Halk Bilgisi Mecmuası, C. 1, s. 182.

5-      “Kaygusuz Vizeli Alaeddin- Hayatı ve Şiirleri”, Türkiyat Mecmuası, C. 3, s. 301- 304.

CEVAP YAZILARI BİBLİYOGRAFYASI

1-      “Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı Adlı Eser Münasebetiyle”, Besim Atalay’a Cevap, Hakimiyet-i Milliye, 2 Şubat 1927.

2-      “Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı Adlı Eser Münasebetiyle”, Besim Atalay’a Cevap, Hakimiyet-i Milliye, 13 Şubat 1927.

3-      “Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı Hakkında”, Mehmet Halit Bey’e Cevap, Milli Mecmua, 1 Mart 1927, N. 81, s.1312.

4-      “Mevlâna’ya Dair”, Besim Atalay’a Cevap, Hakimiyet-i Milliye, 8 Mart 1927.

5-      “Baki’ye Dair Adlı Eser Münasebetiyle- 1”, Tahir Olgun’a Cevap, Kurun, 26 Haziran 1938.

6-      “Baki’ye Dair Adlı Eser Münasebetiyle- 2”, Tahir Olgun’a Cevap, Kurun, 27 Haziran 1938.

7-      “Baki’ye Dair Eser Münasebetiyle- 3”, Tahir Olgun’a Cevap, Kurun, 28 Haziran 1938.

8-      “Baki’ye Dair Eser Münasebetiyle- 4”, Tahir Olgun’a Cevap, Kurun, 29 Haziran 1938.

Şiirleri Bibliyografyası

1-      “ Sofiyane Gazel”, Milli Mecmua, 1 Teşrinisani 1339, N. 1, s. 9.

2-      “Mutasavvıfane Gazel”,Milli Mecmua, 10 Teşrin-i Sani 1339, N. 2, s.23.

3-      “Mutasavvıfane Gazel”, Milli Mecmua, 1 Kanun-i Evvel 1339, N. 3, s. 38.

4-      “Tasavvufane Gazel”, Milli Mecmua, N. 4, s.52.

5-      “Tasavvufane Gazel”, Milli Mecmua, 10 Kanun-i Sani 1340, N. 6, s. 89.

6-      “Mutasavvıfane Gazel”, Milli Mecmua, N. 7, s. 105.

7-      “Mutasavvıfane Gazel”, Milli Mecmua, N. 8, s.122.

8-      “Mutasavvıfane Gazel”, Milli Mecmua, 6 Mart 1340, N. 10, s. 158.

9-      “Mutasavvfane Gazel”, Milli Mecmua,10 Nisan 1340, N. 12, s. 178.

10-     “Koşma”, Yeni Fikir, S. 15, 15 Mayıs 1926, s. 19.

11-     “Tehlike”, Yeni Fikir, S. 22, 1 Nisan 1926, s. 8.

12-     “Ben”, Yeni Fikir, S. 23, 15 Nisan 1926, s.6.

13-     “Kervan”, Kervan, S. 1, 1 Mart 1929, s.1.

Sûfîyâne Gazel

Ne âdemden haberim var, ne vücûdu bilirim,

Yalnız çehre-i maksûda sücûdu bilirim.

Ben o meftûn-ı nihânhâne-i Sînâ’yım ki,

Tûr-ı sînemde yanan nâr u dûdu bilirim.

Beni cânâna nigâhımla sakın gamz etme,

Şer’-i Ahmed’deki her kayd u hudûdu bilirim.

Şevk-i ruhsâr ile pervâne-i aşkım ki müdâm,

 Şû’le-i bârika-endâz-ı şühûdu bilirim.

Ben ilâhi seyrim, seyr ü sülûkum yoktur,

Bana öğretme o evrâd u dürûdu bilirim.

Şeyh Hüseyin Sadeddin Milli Mecmua, N. 1, s. 9.

Mutasavvıfâne Gazel

Zannetme ki âzâde-i âlâm u mihen var

Sultan bile olsan yine sîretinde minen var

Hayyât-ı eceldir seni iksâ eden eyvâh

Ölmem diyen âvârenin omzunda kefen var

Hiç umma ki varsın, o senin vehm ü gümânın

Rû’yâ gibi âlem, ne giden var ne gelen var

Her katre birer bahr-ı kadîm-i ehadiyyet

Deryâ-yı kademde ne seren var ne resen var

Ariflere cennet bile ağyâr değil yâr

Zâhidlere ukbâda birer beyt-i aden var

Bir zülf-i muakkad gibidir kâr-ı cihâniyân

Zannetme ki şirâze-i âlemde düzen var.

Tasavvufâne Gazel

Zannetme şu sûretinde ber-dâr sanemdir

Ariflere mir’ât-ı şe’ven vech-i kademdir

Âzâde-i sırr-ıhac u tavâf oldu derûnum

Büthâne-i âlem bana bir Beyt-i Harâmdır

Tââtini ihlâsıma vallahi değişmem

Ey zâhid-i sâlûs riyâ şirk-i etemmdir

Dîvâne-i dîvân-1 hakîkat olan âdem

Âzâde-i efkâr-ı Felâtun emmidir

Bir neşve-i câvid ile sermest bekâ ol

Meyhâne-i âlem dediğin mahz-ı ademdir.

Şeyh Hüseyin Sadedin Milli Mecmua, N. 4, s. 52.

-5-

Tasavvufâne Gazel

Bizi zannetme ki meyhânede sâgar görürüz

Rîze-i cevher-i câm-ı mey Haydar görürüz

Gireriz vâdî-yi hüsrân u belâya bizler

Muktezâ-yı elem âl-i peyâmir görürüz

Ne için deyr-i Mesîhâ bize ağyâr olsun

Ki çelîpâda bütün rûh-ı musavver görürüz

Olalı manzarımız bârika-yı vech-i ilâh

Ser-te-ser zerreleri şems-i münevver görürüz

Rû-nümâdır bize her katrede deryâ-yı bekâ

Feyz-i ayniyyeti her yerde berâber görürüz

Ne kadar mazhar-ı envâr-ı tecellî olsak

Yine biz kendimizi âcîz ü kemter görürüz

Şeyh Hüseyin Sadettin, Milli Mecmua, N. 6, s. 89. 

Mutasavvıfâne Gazel

Mezâhir zâhiri izhâr içindir

Serâir kudreti ısdâr içindir

Bu rü’yet hâil-i vahdet olur mu

Merâyâ aks-i pertev-bâr içindir

Görür her şeyi Hakk ehl-i hakîkat

Bu kesret daimâ ağyar içindir

Nişîmengâh-ı hicrândır bu âlem

Ki âh u zârlar bir yâr içindir

Der ü dîvâr-ı âlem bilmiş ol ki

Ene’l-hak gülleri bir dâr içindir

Denir mi Len terânî bî-dilâne

Bu hicrân-ı vuslat dildâr içindir

Makâm-ı Kibriyâ dergâh-ı rahmet

Günahlar şevk-i istiğfâr içindir

Şeyh Hüseyin Sadedin Milli Mecmua, N. 7, s. 105.

Mutasavvıfâne Gazel

Yok benim hânegâh-ı ma’mûrum

Fakr ile fahr ederim mesrûrum

Saltanat kaydına asla düşmem

Ey Süleyman-ı zamân ben mûrum

Söylerim vuslata âit şeyler

Keşf-i râz etmeye ben me’murum

Aramam yârimi vâdî vâdî

Bana her zerre diyor bir Tûr’um

İnnemâ sırrı -Hudâ şahit ki-

Neye baksam oluyor manzûrum

Hayr u şer masdarıyım ser tâ pâ

İhtiyârım ne gezer mecbûrum

Gerçi isyânla varılmaz Hakk’a

Ben günahımla bütün mağfûrum

Ne kadar muzlim isem cürmümle

Ebedî sönmeyecektir nûrum

Neye teklîf ü takayyüd olsun

Mest ü dîvâne serim ma’zûrum

Küfr ü îmân ile ülfet etmem

Öyle bir gamzeye ben meshûrum 

Bâb-ı tevhîde çıkar şeh-râhım

Beni zannetme Hudâ’dan dûrum

Mutasavvıfâne Gazel

Hüsn-i mutlak eseri mevcûdât

Bana mir’ât-ı Hudâ’dır zerrât

Rûh-ı küllîye nişân ser-tâ-ser

Arştan ferşe kadar cüz’iyyât

Yârimi fevk-i nazar gördüm ben

 Mavf-ı ağyar iledir meşhûdât

Öyle bir hestî-yi mutlaksın ki

Neye baksam görünürsün bizzât

O senin safha-ı rûhsârında

Bir siyah ben gibidir mahlûkât

Şeyh Hüseyin Sadeddin Milli Mecmua, N. 10, s. 158.

Mutasavvıfâne Gazel

Seyr-i fillah âleminde nağme-i tezkîrimiz

 Asmânî na’reler peydâ eder tekbîrimiz

Bülbül-i demsâz-ı aşkız gülşen-i lâhutta

Şem-i pâk-i rızâdır dâne-i takdîrimiz

Akl u temyîzin hudûdu hâricinden söyleriz

Nefh-i Ruhü’l-kudüstür her şîve-yi tabîrimiz

Olmayız âlûde-dâmân-ı taalluk kimseye

 İltifât-ı bî-garez ser-rişte-i tashîrimiz

Biz kuyûd u resm-i külfetten müberrâyız bütün

Terk-i âdettir yegâne âdet ü tedbîrimiz

Şeyh Hüseyin Sadettin Milli Mecmua, N. 12, s. 178.

-10-

Tasavvufî Şiirler

KOŞMA

Yuha mekânlara düşkün değiliz

 Gönül diyârında kâşânemiz var

Güzelin hüsnünün âbidiyiz biz

Candan geçtik ama cânânemiz var

Ne Kâbe biliriz ne de büthâne

Bize yâr lazımdır ne lazım hâne 

Cihânın asâsı zaten bahâne

Serâyımız yoktur virânemiz var

Köprüyü geçmeden menzile erdik

Bir katre şerâba îmânı verdik

Postu meyhâneye getirdik serdik

 İçeriz bâdeyi peymânemiz var

Sadettin Yeni Fikir, S. 15, s. 19.

-11-

Garâmî Şiirler

TEHLİKE

Vefasız, kendini sakınmaz mısın?

Yaktığın şu gönlüm, saklıyor seni!..

Yanarsa âşığın sen yanmaz mısın?

Cismimi yak fakat, düşün kendini

Boğuldum bir yandan gözyaşlarımla,

Bir yandan tutuştum aşkınla senin

Nasibim dert oldu, görmedim hâlâ

Bir zerre sohbet ne dün ne demin

Sadettin Nüzhet Yeni Fikir, S. 22, s. 8.

-12-

Garâmî Şiirler

BEN

Âzâde-i kayd-ı rûzigârım

Muhtekiş derd-i bî-şümârım

Gurbetzede-i diyâr-ı yârım

Gönlümde fakat benim nigârım

Pervânelerin nazîri olmam

Yüzlerce yüzün basîri olmam

Binlerce gülün esîri olmam

Bir yâr yolunda hâk u hârım

Sadettin Nüzhet Yeni Fikir, S. 23, s. 6.

-13-

KERVAN

Ey yolcu! Geçtiğin bu yollar bilsen

Ne kadar çetindir, ne kadar uzun

Bu yalçın yerlerde durmaz koşarken,

Gözünle gördüğün gönlünde dursun.

Sakın geri dönme gittiğin yoldan

Önünde deniz var, arkanda kuyu.

Bu böyle coşkun ki taşıyor her anı;

Onunsa kalmamış bir damla suyu.

İşitmiyor musun? Şu göçen kervan

Çölden uzaklaştı, yaylada durdu;

Serâba kanmadı hayata koşan,

Çiçekli bir yerde çadırlar kurdu.

Sadettin Nüzhet Kervan, S. 1, s. 1.

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar