Bunlarada Bakarsınız

MERKEZ BANKASI POLİTİKALARININ FİYAT İSTİKRARI VE DİĞER İKTİSADİ OLGULAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ VE TÜRKİYE’DE ENFLASYON HEDEFLEMESİ ÖRNEĞİ

BÜLENT DOĞRU

ÖZ

1970’lerde Bretton Woods sisteminin çözülmeye başlaması ve petrol krizlerinin yaşanması sonrasında başlayan enflasyonist süreç, fiyat istikrarını merkez bankalarının temel amacı haline getirmiştir. Merkez bankaları da Milton Friedman’ın önderliğini yaptığı parasalcı akımın etkisiyle duruma göre politika değil, kurala göre para politikası uygulamaya başlamışlardır. Bu yüzden son zamanlarda modern merkez bankacılığının para politikasını fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda kullanması gerektiği konusunda büyük bir uzlaşı ortamı oluşmuştur. Yürütülen istikrar programlarında hedefe ulaşmak için yaygın şekilde bir ara hedef (nominal çapa) belirlenir ve bu ara hedef kısa vadeli faizlerle ya da diğer merkez bankası para politikası araçları ile başarılmaya çalışılır. Ara hedeflerde belirli bir makro ekonomik değişkene kısıt koyulduğu için (para arzı, döviz kuru yâda enflasyon kısıtları) enflasyonist bekleyişleri zapt etmek ve böylece fiyat istikrarını sağlamak kolaylaşmaktadır. Türkiye cumhuriyet Merkez Bankası da (TCMB) 1990’da ilk parasal hedefleme programını kamuoyu ile paylaşmış ve kurala göre para politikası izlemeye başlamıştır. Körfez Savaşı, iç ve dış ekonomik krizler sebebiyle banka söz verdiği kurala göre politika izleme taahhüdünü sık sık askıya almış olsa da geçen 20 yıllık süreçte fiyat istikrarı için TCMB dört farklı ara rejim tipini kullanmıştır: 1)Parasal hedefleme, 2)döviz kuru çapası, 3)örtük enflasyon hedeflemesi ve 4)açık enflasyon hedeflemesi rejimi. Bu çalışmada önce merkez bankacılığı ve yürütülen para politikaları ve araçları analiz edilmekte, ardından ara rejimler ve Türkiye’de tarihsel süreçte uygulanan para politikaları ve yakın dönem krizleri incelenmektedir. Çalışma 1990-2011 döneminde TCMB’nin uyguladığı ara rejimlerde elde ettiği performans sonuçlarını etkileyen faktörlerin ve etki düzeylerinin ortaya çıkarılması ile sonuçlanmaktadır. Ekonometrik sonuçlara göre TCMB dönem boyunca kurala göre değil, kural benzeri (rule-like) bir politika izlemiştir.

EVALUATION OF CENTRAL BANK POLICIES IN TERMS OF PRICE STABILITY AND OTHER ECONOMIC INDICATORS AND CASE OF INFLATION TARGETING IN TURKEY BÜLENT DOĞRU

ABSTRACT

After the oil crises and collapse of Bretton Woods system, the inflationary process made price stability the main objective of central banks at 1970s. Central banks have begun to implement monetary policy by rule not by discretion with the effect of monetarist thought, mainly associated with the work of Milton Friedman. Therefore, in recent years a growing consensus has emerged for price stability as the overriding, longrun goal of monetary policy of central banking. Commonly an intermediate targeting (nominal anchor) is determined, and this determined targeting is carried out by central banks with the short-term interest rates and other monetary policy instruments to achieve the goal under the stabilization programs implemented. By this way, it is more easier to break the inflationary expectations, because a constraint is put on a determined macroeconomic variable (money supply, inflation or exchange rate constraints).Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) announced its first monetary targeting program to public in 1990, and has begun to implement monetary policy by rules. Although CBRT had to suspend its commitment to play monetary policy by rule because of Gulf War, domestic and international economis crises, CBRT has applied four different monetary policy intermediate regimes in past 20 years for price stability goal:1) Monetary targeting,

2) exchange-rate targeting, 3)implicit inflation targeting, and 4) explicit inflation targeting regime. In this study, in the historical process, firstly central banking and the monetary policies applied and its tools are analyzed, and then intermediate targeting regimes, monetary policies, intermediate regimes and recent crises occurred in Turkey are examined. The study then concludes with an econometric part figuring out the factors affecting the performance criterion of CBRT and their effect level during 1990-2011 period. According ekonometric results of our study CBRT has implemented a rule-like monetary policy, instead rule, during the period.

ÖNSÖZ

Türkiye Cumhuriyet Merkez bankası 1990 yılından sonra kurala göre para politikası uygulamaya başladığını kamuoyuna duyurmuş ve bu doğrultuda ilk parasal programlamayı da yapmıştır. Merkez bankası geçen süre içerisinde fiyat istikrarı temel amacı ve finansal istikrar ikincil amacı doğrultusunda parasal hedefleme, sabit döviz kuru çapası, örtük enflasyonla beraber parasal hedefleme ve açık enflasyon hedeflemesi ara rejimlerini uygulamıştır. Merkez bankasının taahüt ettiği parasal büyüklüklerdeki ve enflasyondaki sapmayı etkileyen faktörlere bakıldığında, merkez bankasının tam kurala göre bir para politikası izlemediği, kural benzeri (rule-like) bir para politikası izlediği ortaya çıkmıştır.

Ülkemizde ekonomik göstergelere dair derlenen istatistikî verilerin düzensizliği, hesaplama tekniklerindeki sürekli değişmeler, kurumların kendi arasında istatistiki veri birliği sağlayamamış olması gibi nedenler ekonometrik çalışma kısmında hem çok zaman harcanmasına hem de sıkıntıların yaşanmasına neden olmuştur.

Tezin yazılış aşamasında beni yönlendiren, olumlu eleştirileri ile bana yol gösteren, kritik noktalarda yaptığı müdahalelerle önümü açan danışman hocam Doç. Dr. Dündar Murat Demiröz’e, doktora derslerimde bana akademisyen olma iştiyakı aşılayan Prof. Dr. Kaya Ardıç başta olmak üzere İstanbul Üniversitesi İktisat Bölümü’nün tüm hocalarına sonsuz teşekkürlerimi ve saygılarımı iletir, manevi desteklerini hep yanımda hissettiğim aileme ve vaktini çaldığım biricik eşim Hacer Gümüş Doğru’ya şükranlarımı sunarım.

İÇİNDEKİLER

ÖZ…............................................................................................................................. iii

ABSTRACT.................................................................................................................. iv

ÖNSÖZ........................................................................................................................... v

İÇİNDEKİLER............................................................................................................. vi

TABLO LİSTESİ......................................................................................................... xii

ŞEKİLLER LİSTESİ................................................................................................. xvi

GRAFİK LİSTESİ..................................................................................................... xvii

KISALTMALAR LİSTESİ........................................................................................... xx

GİRİŞ.............................................................................................................................. 1

BİRİNCİ BÖLÜM

MERKEZ BANKACILIĞI VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASININ GELİŞİMİ

1.1. DÜNYADA MERKEZ BANKACILIĞI VE TARİHİ....................................... 7

1.2. MERKEZ BANKALARININ GÖREV VE YETKİLERİ............................... 13

1.2.1. Merkez Bankasının Temel Amaçları..................................................... 15

1.2.1.1. Fiyat İstikrarı.......................................................................... 16

1.2.1.1.1. Merkez Bankası Kayıp Fonksiyonu.............................. 22

1.2.1.1.2. TCMB Kayıp Fonksiyonu........................................... 25

1.2.1.2. Finansal istikrar....................................................................... 27

1.2.2. Fiyat İstikrarı İle Finansal İstikrar Arasındaki İlişki............................... 34

1.3. TÜRKİYE’DE MERKEZ BANKACILIĞI.................................................... 38

1.3.1. Osmanlı Dönemi................................................................................. 40

1.3.2. Cumhuriyet Dönemi............................................................................ 43

1.3.2.1. Yabancı Uzmanların Merkez Bankası Kurulmasına Dair Raporları 43

1.3.2.2. Merkez Bankası Kanun Taslağı................................................ 44

1.3.3. TCMB’nin Örgüt Yapısı....................................................................... 48

1.3.4. TCMB’nin Görev ve Yetkileri.............................................................. 49

1.3.4.1. TCMB’nin Temel Görevleri.................................................... 49

1.3.4.2. TCMB’nin Temel Yetkileri..................................................... 50

1.4. MERKEZ BANKASININ FONKSİYONLARI 52

1.4.1. Para Piyasalarında İstikrar Sağlama 52

1.4.2. Likiditenin Son Kaynağı Olarak Görev Yapma (Lender of Last Resort) 52

1.4.3. Devletin Bankacılığını Yapma 53

1.4.4. Bankaların Bankası İşlevini Yerine Getirmesi 53

1.5. MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI ARAÇLARI 53

1.5.1. Doğrudan Para Politikası Araçları 54

1.5.2. Dolaylı (Genel) Para Politikası Araçları 55

1.5.2.1. Açık Piyasa İşlemleri 55

1.5.2.2. Reeskont Politikası 58

1.5.2.3. Mevduat Munzam Karşılık Oranları (Zorunlu Karşılıklar Politikası) 63

1.5.2.3.1. Karşılıkların Mevduat Dolanım Hızına göre Ayarlanması Teorisi 68

1.5.2.3.2. Friedman’ın %100 Karşılık Oranı Önerisi 68

1.5.2.3.3. Türkiyede Mevduat Munzam Karşılık Oranlarının Belirlenmesi ve Etkinliği 70

1.5.2.4. Swap İşlemleri 73

1.5.3. TCMB Analitik Bilanço ve Yorumlanması 75

1.6. MERKEZ BANKALARININ BAĞIMSIZLIĞI 78

1.6.1. Merkez Bankalarının Bağımsızlığı 78

1.6.1.1. Siyasi ve Ekonomik Bağımsızlık 85

1.6.1.2. Yasal Bağımsızlık 87

1.6.1.3. Araç Bağımsızlığı 87

1.6.1.4. Amaç Bağımsızlığı 88

1.6.2. Merkez Bankası Bağımsızlığını Ölçme 89

1.6.3. Türkiye’de Merkez Bankası Bağımsızlığı 92

1.6.4. TCMB Bağımsızlığının Büyüme, Enflasyon ve Bütçe Açığına Etkisi 95

1.6.4.1. TCMB Bağımsızlığının Büyümeye Etkisi 95

1.6.4.2. Merkez Bankası Bağımsızlığının Enflasyona Etkisi 103

1.6.4.3. TCM Bağımsızlığı ve Bütçe Açığı 105

İKİNCİ BÖLÜM

PARA POLİTİKASI ARA REJİM HEDEFLEMELERİ VE

İSTİKRAR POLİTİKALARI

2.1. ENFLASYONUN YAPISAL ANALİZİ 110

2.1.1. Enflasyonun Belirleyicileri ve Kendi Kendini Doğuran Enflasyon (İnertia Özelliği) 110

2.1.2. Türkiye’deki Enflasyonun Yapısal Analizi 116

2.1.3. Türkiye’deki Enflasyon için Model Önerisi 121

2.2. ENFLASYON VE PARASAL İLİŞKİ 126

2.2.1. Toplam Arz, toplam Talep ve Enflasyon 129

2.2.2. Enflasyon ve Parasal Genişleme İlişkisi: 2000 Öncesi Türkiye Örneği 131

2.3. ANTİ-ENFLASYONİST İSTİKRAR POLİTİKALARI 132

2.3.1. İstikrar Programları ve Amaçları 132

2.3.1.1. Ortodoks Politikalar 138

2.3.1.2. Heterodoks Politikalar 140

2.3.1.3. IMF Tipi İstikrar Programı 144

2.3.2. Türkiye Ekonomisinde İstikrar Programları 145

2.4. PARA POLİTİKASI ARA REJİM HEDEFLEMELERİ (PARA POLİTİKASI REJİMLERİ). 146

2.4.1. Parasal Kontrole Dayalı İstikrar Programı 150

2.4.1.1. Türkiye’de Parasal Programlama 160

2.4.2. Döviz Kuru Hedeflemesi 169

2.4.2.1. Para (Döviz) Kriz Modelleri 175

2.4.2.1.1. Birinci Kuşak Kriz Modelleri 176

2.4.2.1.2. İkinci Kuşak Kriz Modelleri 177

2.4.2.1.3. Üçüncü Kuşak Kriz Modelleri 178

2.4.2.2. Döviz Kuru Çapası Ülke Uygulamaları 179

2.4.2.2.1. Şili 1978 Tablita İstikrar Programı 182

2.4.2.2.2. Arjantin’in Tablita İstikrar Programı 184

2.4.2.2.3. Türkiye’nin Döviz Kuru Sistemine Dayalı İstikrar Denemesi: Ocak 2000-Şubat 2001 190

2.4.3. Nominal GSYİH Hedeflemesi 191

2.4.4. Ara Hedef Olarak Nominal Faiz Oranları 195

2.4.5. Enflasyon Hedeflemesi Rejimi (Inflation Targeting Regime) 196

2.4.5.1. Nokta Hedefi Yâda Bant Hedefi 206

2.4.5.2. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminde Enflasyon Yerine “Enflasyon Tahmininin” Hedeflenmesi 209

2.4.5.3. Zaman Tutarsızlığı 210

2.4.5.4. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminin Önkoşulları 212

2.4.5.4.1. Fiyat İstikrarı Amacına Sıkı Bağlılık 213

2.4.5.4.2. Hesap Verebilir ve Güvenilir bir Merkez Bankası 213

2.4.5.4.3. Sağlam ve Gelişmiş Finansal Piyasalar 217

2.4.5.4.4. Yüksek Finansal Derinlik ve Düşük Mali Baskınlık 222

2.4.5.4.5. Sağlam Makroekonomik Yapı ve Teknik Altyapı 229

2.4.5.5. Hedef Değişkenin Seçilmesi 231

2.4.5.6. Merkez Bankası Hedef Ufku 234

2.4.6. Türkiye’nin Enflasyon Hedeflemesi Rejimine Geçiş Süreci 237

2.4.6.1. Örtük (Implicit) Enflasyon Hedeflemesi Rejimi 239

2.4.6.2. Açık (Explicit) Enflasyon Hedeflemesi Rejimi ve Genel Çerçevesi. 242

2.4.7. Enflasyon Hedeflemesinde Dış Şok ve Dolarizayon 246

2.4.8. Enflasyon Hedeflemesi Rejimi ve Döviz Kuru Düzeni 247

2.4.9. Enflasyon Hedeflemesi Rejimi ve Büyüme 249

2.4.10. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminin Diğer İstikrar Politikaları ile Karşılaştırılması: Avantaj ve Dezavantajları 250

2.4.10.1. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminin Avantajları 251

2.4.10.2. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminin Dezavantajları 255

2.4.11. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminde Kurala Göre Yâda Duruma Göre Politika Uygulaması (Rules versus Discretion) 257

2.4.12. syoh Hedeflemesi Rejiminde Para Politikası Modelinin Oluşturulması 259

2.4.13. Enflasyon Hedeflemesi ve Taylor Kuralı 264

2.4.14. Ülkelerin Enflasyon Hedeflemesi Deneyimleri ve Bazı Ampirik Sonuçlar 267

2.4.14 1.Enflasyon Hedeflemesi Ülke Deneyimleri: Yeni Zelanda Deneyimi 277

2.4.14.2. İngiltere Deneyimi 282

2.4.14.3. Kanada Deneyimi 283

2.4.14.4. İsrail Deneyimi 284

2.4.14.5. Brezilya Deneyimi 286

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TARİHSEL SÜREÇTE TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKALARI VE YAKIN DÖNEM KRİZLERİ

3.1. PARA POLİTİKASI ÖNERİLERİ 290

3.2. TÜRKİYE’DE UYGULANAN PARA POLİTİKALARI 295

3.2.1. Cumhuriyet Dönemi Para Politikaları 297

3.2.2.1946-1980 Dönemi Para Politikalaları.................................................................................................................................... 303

3.2.3.1980-1989 Dönemi Merkez Bankası Politikaları.................................................................................................................................... 307

3.2.3.1.1980-1984 Dönemi Para Politikaları.................................................................................................................................... 308

3.2.3.2.1985-1989 Dönemi Para Politikaları.................................................................................................................................... 309

3.2.4.1990-2001 Dönemi Para Politikası Gelişmeleri ve Reformları.................................................................................................................................... 314

3.2.5.2002-2010 Dönemi Para Politikaları.................................................................................................................................... 322

3.2.5.1. Enflasyonu Düşürme Programı (1 Ocak 2000-21 Şubat 2001) 330

3.2.5.2. Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı 332

3.3. TÜRKİYE’NİN KRİZ DENEYİMLERİ 335

3.3.1. Türkiye’nin 1980 Öncesinde Yaşadığı Krizler 339

3.3.2.1990 Sonrası Türkiye’de Yaşanan Krizler.................................................................................................................................... 342

3.3.2.1. Türkiye 1994 Krizi 347

3.3.2.2. Türkiye 2001 Krizi 359

3.3.2.3. İki Krizin Ortak Yönü 371

3.3.2.4.1994 ve 2001 Krizleri ile ilgili Merkez Bankası Analitik Bilançosunun Söyledikleri.................................................................................................................................... 375

3.3.2.5.2008 Küresel Mali Kriz.................................................................................................................................... 379

3.3.2.5.1. Küresel Mali Krizin Türkiye’ye Etkileri 388

3.3.2.5.2. Küresel Kriz Sonrası Merkez Bankacılığı ve Alternatif Para Politikası Yaklaşımları 393

3.3.2.5.3. TCMB Alternatif Para Politikası Yaklaşımı(Macro-Prudential Policy) 397

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ARA REJİM HEDEFLEMESİNE GÖRE TCMB PERFORMANSINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER :1990-2011

4.1. AMAÇ 405

4.2. AMPİRİK ÇALIŞMALARDAN ÖRNEKLER 409

4.3. MODEL 412

4.4. VERİLER 416

4.4.1. Öngörü Performans Değişkeninin (PD) Elde Edilmesi (Bağımlı Değişken) 416

4.4.2. Modelin Bağımsız Değişkenleri 420

4.5. AMPİRİK UYGULAMA 424

4.5.1. Betimleyici İstatistikler 424

4.5.1. En Küçük Kareler Yaklaşımı ile Katsayı Tahmini 430

4.5.2. Probit Modeli Uygulama ve Bulgular 449

4.5.2.1. Lineer Olasılıklı Modeller ve Probit Modeli 449

4.5.2.2. Probit Yaklaşımı ile Katsayı Tahmini 453

SONUÇ.................................................................................................................................... 459

KAYNAKÇA.................................................................................................................................... 466

ÖZGEÇMİŞ.................................................................................................................................... 491

TABLO LİSTESİ

Sayfa No.

Tablo 1.1. Merkez Bankası Amaç ve İşlevi…........................................................................................................................................ 9

Tablo 1.2. 1990 Yılından Önce Kurulan Merkez Bankası Enstitüleri…...................................................................................................................................... 10

Tablo 1.3. Merkez Bankalarının Konvertibilite Durdurmaları...................................................................................................................................... 12

Tablo 1.4. Tarihsel Süreçte Dünyadaki Merkez Bankası Sayıları...................................................................................................................................... 12

Tablo 1.5. Merkez Bankalarının Mülkiyet Durumuna Göre Sınıflandırılması...................................................................................................................................... 13

Tablo 1.5a. TCMB’nin Dönemlere Göre Temel Amaçları...................................................................................................................................... 40

Tablo.1.5b. Hazine ve Mevduat Faiz Oranları...................................................................................................................................... 63

Tablo.1.5c. Finansal İstikrar ve Fiyat İstikrarı İçin Para Politikası Öncelikleri…...................................................................................................................................... 35

Tablo 1.6. Zorunlu Karşılık Oranları (1980-2011)…...................................................................................................................................... 71

Tablo 1.7. TCMB Analitik Bilanço (İş Günü, Milyar TL)…...................................................................................................................................... 75

Tablo 1.8. Merkez Bankası Yasal Bağımsızlık Endeksi ve Yıllık Enflasyon Oranları Arasındaki İlişki…...................................................................................................................................... 84

Tablo 1.9. TCMB Yasal Bağımsızlığı (1970–1991)...................................................................................................................................... 94

Tablo 1.10. Dönemlere Göre Enflasyon Büyüme İlişkisi (%)…...................................................................................................................................... 97

Tablo 1.11. Regresyon Sonuç Tablosu….................................................................................................................................... 100

Tablo 1.12. Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Bütçe Açığı Arasındaki İlişkiye Üzerine Yapılan Ampirik Çalışmalar….................................................................................................................................... 107

Tablo 1.13. Katsayı Tahminlerinin Sonuçları.................................................................................................................................... 109

Tablo 2.1. Enflasyonun Dönemsel Analizi….................................................................................................................................... 120

Tablo 2.2. Enflasyon Serisi İçin Uygun Modelin Belirlenmesi….................................................................................................................................... 123

Tablo 2.3. Seçilmiş İstikrar Programları (1964-2004).................................................................................................................................... 142

Tablo 2.4. Seçilmiş Ülke İstikrar Programlarının Başarı Durumu….................................................................................................................................... 143

Tablo 2.5. 1990-2002 Dönemi Krizleri ve Bulaşıcı Etkisi.................................................................................................................................... 144

Tablo 2.6.Döviz Kuru ve Parasal Tabana Dayalı Programlarda Mali Denge..................................................................................................................................... 154

Tablo 2.7. Para Stokuna Dayalı İstikrar Programları.................................................................................................................................... 159

Tablo 2.8. 1986-1989 Dönemi Hedef ve Gerçekleşmeler….................................................................................................................................... 161

Tablo 2.9. Parasal Programlar….................................................................................................................................... 167

Tablo 2.10. Döviz Kuru Krizleri ve Göstergeleri….................................................................................................................................... 176

Tablo 2.11. Döviz Kuruna Dayalı İstikrar Programları.................................................................................................................................... 180

Tablo 2.12. Şili: Makroekonomik Değişkenler, 1977-1985….................................................................................................................................... 183

Tablo 2.13. Arjantin: Kişi Başı Gelir ve Yıllık Enflasyon Oranlarındaki Değişim.................................................................................................................................... 186

Tablo 2.14. Arjantin: Makroekonomik Değişkenler, 1979-1987….................................................................................................................................... 187

Tablo 2.15. Orta Vadeli Program.................................................................................................................................... 193

Tablo 2.16. Enflasyon Hedefinin İlan Edilmesi….................................................................................................................................... 201

Tablo 2.17. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Enflasyon Hedefleri….................................................................................................................................... 206

Tablo 2.18. Enflasyon Hedeflemesi parametreleri.................................................................................................................................... 208

Tablo 2.19. Bankacılık Sektörü Sağlamlık Göstergeleri.................................................................................................................................... 218

Tablo 2.20. Bankacılık ve Ödemeler Bilançosu(parasal) Krizlerinin Görülme Sıklığı.................................................................................................................................... 221

Tablo 2.21. 1980-1995 Döneminde Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Makroekonomik Göstergelerdeki Değişkenlik ve Bankacılık Toplamları.................................................................................................................................... 222

Tablo 2.22. Ülkelerin Enflasyon Hedeflemesine Geçtikleri Yılki Mali Dengeleri (% GSYH)….................................................................................................................................... 226

Tablo 2.23. Ülke Gruplarına Göre Mali Baskinlik Oranları (1995).................................................................................................................................... 227

Tablo 2.24. Enflasyon Hedeflemesi Rejiminde Kullanılan Fiyat endeksleri….................................................................................................................................... 233

Tablo 2.25. 2009 Yılında Hedefle Uyumlu Enflasyon Patikası Belirsizlik Aralığı ve Enflasyon Gerçekleşmeleri….................................................................................................................................... 236

Tablo 2.26. Tüfe Değişim Oranları ve Enflasyon Hedefleri….................................................................................................................................... 245

Tablo 2.27. Hedeflenen Enflasyon ve Gerçekleşen Enflasyon….................................................................................................................................... 247

Tablo 2.28. TCMB Döviz ve Altın Rezervleri (2002-2011).................................................................................................................................... 249

Tablo 2.29. Enflasyon Hedeflemesi, Parasal Hedefleme ve Döviz Kuru Çapası Rejimlerinin karşılaştırılması.................................................................................................................................... 252

Tablo 2.30. Seçilmiş Ülkelerin Parasal Büyüme ve Enflayon Oranları.................................................................................................................................... 269

Tablo 2.31. Enflasyon Hedeflemesi Politikasını Uygulayan Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler ve Uygulama Sistematiği (2001 yılına kadar).................................................................................................................................... 271

Tablo 2.32. Ekonomik Göstergeler - Yeni Zelanda….................................................................................................................................... 281

Tablo 2.33. İngiltere Makroekonomik Ekonomik Göstergeler….................................................................................................................................... 283

Tablo 2.34. Kanada: Reel Makro Değişkenlerin Volatilitesi, 1981-2000….................................................................................................................................... 284

Tablo 2.34a.Brezilya: Enflasyon Hedeflemesi Öncesi ve Sonrası Özet Veriler… 287

Tablo 2.34b. En Çok Kullanılan Ara Rejimlere Ait Özet Tablo….................................................................................................................................... 288

Tablo 3.1. Türkiye’nin 1889-1948 Dönemi Başlıca Kalkınma Göstergeleri….................................................................................................................................... 298

Tablo 3.2. Cumhuriyet Döneminde Milli Gelir, Reel Büyüme ve Kişi Başı GSMH….................................................................................................................................... 301

Tablo 3.3. 1923-1939 Dönemi Parasal Göstergeler (Milyon TL).................................................................................................................................... 302

Tablo 3.4. Türkiye’nin Başlıca Kalkınma Göstergeleri (1950-1976).................................................................................................................................... 305

Tablo 3.5. Merkez Bankasının Mali Sistem İçindeki

Büyüklüğü(GSMH’ya Oran).................................................................................................................................... 313

Tablo 3.6. 1990-1997 Dönemi Reel GSYH….................................................................................................................................... 320

Tablo 3.7. 1998-2002 Dönemi Ekonomik Göstergeler….................................................................................................................................... 321

Tablo 3.8. 2004 Yılı Performans Kriterleri ve Gerçekleşmeler.................................................................................................................................... 325

Tablo 3.9. Çeşitli Parasal Göstergeler: 2005-2011 Dönemi.................................................................................................................................... 326

Tablo 3.10. Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Gelişmeler (%)….................................................................................................................................... 327

Tablo 3.11. 2006-2010 Döneminde Hedefle Uyumlu Enflasyon Patikası, Belirsizlik Aralığı ve Enflasyon Gerçekleşmeler.................................................................................................................................... 329

Tablo 3.12. 2000-2002 Dönemine İlişkinTemel Makro Ekonomik Hedefler….................................................................................................................................... 332

Tablo 3.12a. Uygulanan İstikrar Rejimlerinin Karşılaştırılması: Türkiye Örneği.................................................................................................................................... 334

Tablo 3.13. Özet Kriz Tablosu ve Tanımları.................................................................................................................................... 336

Tablo 3.14.Türkiye’deki Para Stoğu/GSYH Değişimi (%)….................................................................................................................................... 338

Tablo 3.15. 1978-79 Krizine Giden Yolda Ekonomik Göstergeler….................................................................................................................................... 341

Tablo 3.16. Türkiye’nin Yaşadığı Krizler Öncesinde Sermaye Akımları

(Milyar Dolar).................................................................................................................................... 346

Tablo 3.17. Sermaye Girişleri ve Finansal Krizler (%)….................................................................................................................................... 347

Tablo 3.18. Türkiye’nin 1980-1994 Arası Çeşitli Makroekonomik Göstergeleri…349

Tablo 3.19. 1985-1995 Arası Borç Stoku ve Borçlanma Gereği….................................................................................................................................... 350

Tablo 3.20. Türk Bankacılık Sektöründe Toplam Açık Pozisyon (1988-1993).................................................................................................................................... 355

Tablo 3.21. IMF Performans Kriterleri Ve Gerçekleşmeler (Trilyon USD).................................................................................................................................... 357

Tablo 3.22. Temel Makroekonomik Göstergeler….................................................................................................................................... 359

Tablo 3.23. Kamu Bankalarında Biriken Görev Zararları.................................................................................................................................... 360

Tablo 3.24. Kriz Öncesinde ve Kriz Döneminde Sermaye Hareketleri (Milyar $).363

Tablo 3.25. Mevduatın Dağılımı ve Dolarizasyon….................................................................................................................................... 367

Tablo 3.26. 2001 Krizi Öncesi ve Sonrası Dış Borç Stoku/GSMH(%)….................................................................................................................................... 369

Tablo 3. 27. Türkiye Bankacılık Sektörünün 2001 Krizi Öncesi Açık Pozisyonları370

Tablo 3.28.1994 ve 2001 Türkiye Krizlerinin Öncesinde ve Sonrasında Temel Makroekonomik Göstergeler.................................................................................................................................... 372

Tablo 3.29. Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülükleri

(Bilançoya oranı,%)….................................................................................................................................... 377

Tablo 3.30. Merkez Bankası Analitik Bilanço Kalemleri (yıllık % değişim):

1989-2010……..…..………………………..………………………..……..……..378

Tablo 3.31. Kriz Karşısında Ülkelerin Aldıkları Önlemler….................................................................................................................................... 385

Tablo 3.32. Krize Giden Süreçlerde Başlıca Göstergeler….................................................................................................................................... 404

Tablo 3.33. Seçilmiş Yıllar İçin Kamu Dış Borç Kompozisyonu….................................................................................................................................... 403

Tablo 4.1.Merkez Bankasının Uyguladığı Ara Rejimler (Para Politikası Rejimleri)….................................................................................................................................... 409

Tablo 4.2. Sapmaların numaralandırılması.................................................................................................................................... 419

Tablo 4.3. Dört Ara Rejim Dönemine Ait PD Değerlerinin İstatistiki Sonuçları…425

Tablo 4.4. Tüm Değişkenlere Ait İstatistikî Veriler….................................................................................................................................... 427

Tablo 4.5. Değişkenlere Ait Korelâsyon Matrisi….................................................................................................................................... 429

Tablo 4.6. Durağan Olmayan Serilere Ait Birim Kök Sınaması Sonuçları.................................................................................................................................... 430

Tablo 4.7. En küçük Kareler (EKK) Katsayı Tahmin Sonuçları ve Özet

İstatistikler….................................................................................................................................... 432

Tablo 4.8. İşaret Tablosu: Ara Rejim Dönemine Göre Değişkenlerin Hedeften Sapmayı Etkileme Yönü….................................................................................................................................... 445

Tablo 4.9. Bağımsız Değişkenlerin Performans Değişkenine Etki Derecesine Göre Büyükten Küçüğe Sıralanması.................................................................................................................................... 447

Tablo 4.10. Probit Modeli Tahmin Sonuçları.................................................................................................................................... 454

Tablo 4.11. Probit Tahmini Sonrası Marjinal Etkiler….................................................................................................................................... 456

ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa No.

Şekil 1.1. İki Hedef İki Araç…...................................................................................................................................... 37

Şekil 1.2. Türkiye Merkez Bankası Organizasyon Şeması...................................................................................................................................... 48

Şekil 1.3.Reeskont Oranının Rezervlere Etkisi...................................................................................................................................... 60

Şekil 1.4.Zorunlu Karşılık Oranlarında Politika Değişimi…...................................................................................................................................... 73

Şekil 2.1. Enflasyon Ataleti: Dinamik Sistem.................................................................................................................................... 115

Şekil 2.2.Parasal Genişlemenin Etkileri….................................................................................................................................... 128

Şekil 2.3. Üçlü Açmaz (Impossible Trinity).................................................................................................................................... 152

Şekil 2.4. Para Politikasının Zaman Tutarsızlığı.................................................................................................................................... 212

Şekil 2.5. Genişleyen Bant Hedefi: 2001 Haziran-2002 Aralık….................................................................................................................................... 191

Şekil 2.6. Enflasyon Aktarım Mekanizması.................................................................................................................................... 220

Şekil 3.1. Merkez Bankası Farksızlık Eğrileri ve Philips Eğrisi….................................................................................................................................... 291

Şekil 3.2. ABD’deki Finansal Krizin Dünya ve Türkiye Ekonomileri Üzerindeki Etkileri (2006-2010).................................................................................................................................... 384

Şekil 3.3. Finansal İstikrarın Makro Gösterimi.................................................................................................................................... 393

Şekil 4.1.Knight- Khan Modeli Mantıksal Çerçevesi….................................................................................................................................... 414

Şekil 4.2. Lojistik Fonksiyonu….................................................................................................................................... 451

GRAFİK LİSTESİ

Sayfa No.

Grafik 1.1. Fiyat İstikrarı Endeksi…...................................................................................................................................... 24

Grafik 1.1a. Enflasyon Hedeflemesi Rejimi Altında Merkez Bankası Kayıp Fonksiyonu…...................................................................................................................................... 26

Grafik 1.1b. Çıktı Açığı ve Enflayon Hedeflemesinde Hedef Değerden Sapma… 27

Grafik 1.2. Faiz Dışı Politika Araçlarının Kullanıldığı ve Kullanılmadığı

Durumlar...................................................................................................................................... 31

Grafik 1.3: DİBS, Mevduat ve Politika Faizleri…...................................................................................................................................... 32

Grafik 1.4.Döviz Kuru ve Borsa Değişkenliğinden elde Edilen ENDEKS…...................................................................................................................................... 33

Grafik 1.5. DİBS Reel Faiz Oranları ve Enflasyon (2003-2010)…...................................................................................................................................... 36

Grafik 1.6. Reeskont faiz oranları ve İşlemlerinde Uygulanan Faiz Oranları...................................................................................................................................... 62

Grafik 1.7. Gelişmiş Ülkelerde Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Ortalama Enflasyon

İlişkisi…...................................................................................................................................... 83

Grafik 1.8. Gelişmiş, Gelişmekte olan ve Az Gelişmiş Ülkelerde Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Ortalama Enflasyon İlişkisi…...................................................................................................................................... 85

Grafik 1.9. Türkiye için Büyüme ve Enflasyon İlişkisi:1923-2010…...................................................................................................................................... 97

Grafik 1.10. Türkiye’de Çıktı Açığı: 1960-2010 Dönemi...................................................................................................................................... 99

Grafik 2. 1. Türkiye’de Yıllık Ortalama Enflasyon: 1970-2010

(Tüketici fiyat endeksinde yıllık yüzde değişim).................................................................................................................................... 117

Grafik 2.2. Ortalama Tüfe Enflasyonu ve Standart Sapması(Volatilite).................................................................................................................................... 120

Grafik 2.3. TCMB'nin Hazineye açtığı kredilerin GSYH’ya oranı ve Yıllık ortalama enflasyon arasındaki ilişki….................................................................................................................................... 132

Grafik 2.4. Türkiye’de Finansal Derinlik Oranları.................................................................................................................................... 223

Grafik 2.5. Devlet İç Borçlanma Senetlerinin Toplam Mali Varlıklara Oranı.................................................................................................................................... 224

Grafik 2.6. Türkiye’de Mali Baskınlık Oranları.................................................................................................................................... 228

Grafik 2.7. Ülkelerin Enflasyon Hedeflemesine Geçiş Tarihlerindeki Enflasyon Oranları.................................................................................................................................... 230

Grafik 2.8. Döviz Kurundaki Oynaklık (USD Doları, yüzde değişim).................................................................................................................................... 231

Grafik 2.9. Başlangıç Koşullarında Kamu Borç Stoğu (Mali Baskınlık).................................................................................................................................... 241

Grafik 2.10. Güvenirlik Farkı (2002-2005).................................................................................................................................... 243

Grafik 2.11. EMBI-Türkiye….................................................................................................................................... 244

Grafik 2.12. Büyüme ve Enflasyon Oranı.................................................................................................................................... 250

Grafik 2.13. İsrail’e ait (a)Döviz Kuru, (b)Enflasyon Oranları ve (c)Bütçe açıkları Göstergeleri: 1986-2001….................................................................................................................................... 286

Grafik 3.1. 1970-1980 Dönemi Mevduat Faiz ve Enflasyon Oranları.................................................................................................................................... 307

Grafik 3. 2. Merkez Bankasının Kamuya ve Bankacılık Sektörüne Açtığı Krediler312

Grafik 3.3. Kamu Net Borç Stokunun GSMH’ ya Oranı.................................................................................................................................... 333

Grafik 3.4. Yıllara Göre Türkiye’deki Para Stoğu/GSYH (%)….................................................................................................................................... 339

Grafik 3.5. Faiz Ödemeleri /GSMH(%)….................................................................................................................................... 351

Grafik 3.6. 1994 Krizi Öncesi Parasal Genişleme ve Büyüme İlişkisi….................................................................................................................................... 352

Grafik 3.7. 1989-1998 Dönemi Cari İşlemler ve TCMB Rezervleri Dengesi….................................................................................................................................... 353

Grafik 3.8. 1980-1996 Dönemi Türkiye’nin Dış Ticaret açığı.................................................................................................................................... 353

Grafik 3.9.1980-1996 Dönemi Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Değişimi

(%).................................................................................................................................... 354

Grafik 3. 10. Döviz Yükümlülüklerinin Toplam Yükümlülükler İçindeki Payı (%355

Grafik 3.11. Merkez Bankasının Döviz Rezervleri( on milyon Dolar).................................................................................................................................... 358

Grafik 3.12. Cari işlemler Dengesi (Milyon USD).................................................................................................................................... 363

Grafik 3.13. Döviz Kuru ve Merkez Bankası Rezervleri (10 bin TL).................................................................................................................................... 365

Grafik 3.14. Gecelik Faiz Oranları (1998-2001).................................................................................................................................... 366

Grafik 3.15. İç Borç Stoku /GSMH (%)….................................................................................................................................... 368

Grafik 3.16. TCMB’nin Hazineye Verdiği Kısa Vadeli Avans(1986-2001).................................................................................................................................... 376

Grafik 3.17. Ocak 2007-Şubat 2010 Arası Dönemde Amerika’da Faiz Oranları.................................................................................................................................... 381

Grafik 3.18. Krizle Mücadele İçin Ülkelerin Yaptıkları Mali Yardımlar

(Mayıs 2010 itibari ile).................................................................................................................................... 387

Grafik 3.19. Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Sanayi Üretim Endeksleri…388 Grafik 3.20. Avrupa Birliği’nin İthalat ve İhracat Kompoziyonu (Mayıs 2010)…389 Grafik 3.21. İhracat ve İthalat (milyon USD): Türkiye (2007-2010).................................................................................................................................... 389

Grafik 3.22. Cari Açığın Finansman Kaynakları.................................................................................................................................... 390

Grafik 3.23. Türkiye’de Küresel Krizin Reel GSYH Cinsinden Bedeli….................................................................................................................................... 391

Grafik 3.24. Küresel Krizde Büyüme ve İşsizlik Oranları: Türkiye (2008-2011). 392

Grafik 3.25. Türkiye’de Kredi Genişlemesi.................................................................................................................................... 399

Grafik 3.26. Kredi Büyümesi ve Dış Ticaret Dengesi.................................................................................................................................... 400

Grafik 3.27. Politika Faizi ve Faiz koridoru….................................................................................................................................... 401

Grafik 4.1. PD1, PD2 ve PD3 Bağımlı Değişkenlerine Ait Grafikler…................... 419

Grafik 4.2. Ara Rejim Hedeflerini Başarma Durumu…............................................ 420

Grafik 4.3. Tahmin Edilen EF grafiği (merkez bankası başarı fonksiyonu)…......... 457

KISALTMALAR

AB: Avrupa Birliği

ABD: Amerika Birleşik Devletleri ADF: Genişletilmiş Dickey Fuller APİ: Açık Piyasa İşlemleri

AR: Otoregresif

ARMA: Otoregresif Hareketli Ortalama

AT: Avrupa Topluluğu

BCBS: Basel Bankacılık Denetim Komitesi

BDDK: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

BÜT: Bütçe Açığı

CA: Cari işlemler Dengesi

CBI: Merkez Bankası Bağımızlığı DİBS: Devlet İç Borçlanma Senetleri DP: Dolanımdaki Para

DPP: Doğrudan kullanılan Para Politikası

DPT: Devlet Planlama Teşkilatı DTH: Döviz Tevdiat Hesapları DYS: Doğrudan Yabancı Sermaye DYY: Doğrudan Yaancı Yatırımlar ECB: Avrupa Merkez Bankası

EERM: Avrupa Döviz Kuru Mekanizması EMBI: Gelişmekte Olan Ülkeler Tahvil Endeksi EMS: Avrupa Para Sistemi

ERBS: Döviz Kuruna Dayalı İstikrar Politikası

EKK: En Küçük Kareler

EHR: Enflasyon Hedeflemesi Rejimi EVDS: Elektronik Veri Dağıtım Sistemi FED: Amerika Merkez Bankası

FSF: Finansal İstikrar fonu

GÜ: Gelişmiş Ülkeler

GOÜ: Gelişmekte Olan Ülkeler GSYİH: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla IGAP: Enflasyon Açığı

GGAP: Çıktı açığı

IMF: Uluslararası Para Fonu

İMKB: İstanbul Menkul Kıymetler borsası

KA: Kamu Bütçe Açığı

KİT: Kamu İktisadi Teşebüslerine

KKBG: Kamu Kesimi Borçlanma Gereksinimi

KP: Kaydi Para

MA: Hareketli Ortalama

MB: Merkez Bankası

MBYB: Merkez Bankası Yasal Bağımsızlığı NAFTA: Kuzey Amerika Serbest Ticaret Antlaşması NİV: Net İç Varlıklar

NUR: Net Uluslar arası Rezervler

NBER: Milli Ekonomik Araştırma Bürosu

OECD: Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Organizasyonu

OPEN: Ticari Açıklık

PA: Para Arzı

PD: Performans Değişkeni

PÇ: Para ÇArpanı

PP: Para Politikası

PPK: Para Politikası Kurulu SDR: Özel Çekme Hakları SPK: Sermaye Piyasası Kurulu SWF: Sosyal Refah Fomksiyonu

TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi TCMB: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası TL: Türk Lirası

TMSF: Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu

TÜFE: Tüketici Fiyat Endeksi TEFE: Toptan Eşya Fiyat Endeksi USA: Amerika Birleşik Devletleri USD: Amerikan Doları

GİRİŞ

Doktora tez çalışmamda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 1990-2011 yılları arasında fiyat istikrarı temel amacı için kullandığı ara hedefler (rejimler) ve bu hedeflere ulaşmasına ya da hedeften sapmasına etki eden makroekonomik değişkenler tespit edilmeye çalışılmaktadır. Buna göre merkez bankasının dönem boyunca izlediği politikanın kurala göre mi, yoksa duruma göre mi olduğuna karar verilmiştir. Çalışmadan elde edilen ekonometrik sonuçlara göre TCMB dönem boyunca kurala göre değil, kural benzeri (rule-like) bir politika izlemiştir.

Dünyada merkez bankacılığının ortaya çıkışı 17.yüzyılın sonlarına dayanmaktadır. Ancak para politikalarına yön vermeleri ve bu politikaları fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda kullanmaya başlamaları gelişen politika araçları sayesinde ancak 20.yüzyılın ikinci yarısında mümkün olabilmiştir. Merkez bankacılığı özellikle Bretton Woods Sistemi’nin 1973’de çözülmesi üzerine yeni bir döneme girmiş ve gelişmiş yada gelişmekte olan ülke merkez bankaları bu tarihten sonra özellikle artan enflasyonist süreçte fiyat istikrarını sağlamak için döviz kuru çapası ve parasal taban kontrolleri başta olmak üzere faiz oranları, enflasyon hedeflemesi ve nominal hasıla gibi çeşitli ara rejimleri Milton Friedman’ın parasal bakış açısı doğrultusunda kurala göre uygulamaya çalışmışlardır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ise ancak 1990 yılında bu para politikası rejimlerini uygulamaya geçirebilmiştir. Zaten TCMB ancak 1980’lerde yapılan iç ve dış liberalizasyon çalışmaları sonucunda geniş bir para politikası araç kümesine sahip olabilmiştir.

1990’ların başında modern merkez bankacılığının para politikasını nasıl yönetmesi gerektiği üzerine çok sayıda yeni teoriler ve düşünceler ortaya atılmış olmasına rağmen 1970’lerden başlayarak merkez bankalarının operasyonel fonksiyonları değişime uğramıştır. Hepsinin tek temel amacı vardı: Fiyat istikrarı. Bu bağlamda, kuralına göre bir para politikası uygulamak isteyen merkez bankası, belirlediği temel amaç doğrultusunda bir nominal çapa (ara hedef) belirleyerek bu hedefi tutturmak için para politikası araçlarını kullanmaya başlamaktadır.

Diğer dünya merkez bankaları gibi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da 1990 yılından sonra para politikasını kurala göre uygulamaya başladığını kamuoyuna duyurmuş ve bu doğrultuda ilk parasal programlamayı da yapmıştır. Merkez bankası geçen süre içerisinde fiyat istikrarı temel amacı ve finansal istikrar ikincil amacı doğrultusunda 1990’dan itibaren önce parasal taban hedeflemesi, sonra döviz çapası, daha sonra parasal hedeflemeyle birlikte örtük enflasyon hedeflemesini uygulamış, en nihayetinde 2006 yılında açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçmiştir. TCMB 2006’dan itibaren, fiyat istikrarı temel hedefi için ayrı bir ara hedef rejimi kullanmak yerine, dünyada birçok ülkenin 1980’lerin ikinci yarısından itibaren başarılı bir şekilde uyguladığı ve gelecek dönem enflasyon tahminini hedef alan bir istikrar politikası izlemiştir. TCMB kısa vadeli faiz oranları kullanarak beklentileri kontrol etmeye ve yönlendirmeye dayanan bu politikayı gerçekleştirmeye çalışmaktadır.

Merkez bankalarının uyguladıkları politika sonuçlarını ölçmenin çok sayıda yolu vardır. Bunlardan birincisi ve akademik yazında en çok kullanılanı, uygulanan politikalarla sonuçları arasındaki farkı gösteren güvenirlik açığıdır. Bu çalışma ise merkez bankasının başarısını, temel hedefi olan fiyat istikrarını gerçekleştirmek için koyduğu ara hedefler üzerinden analiz etmektedir. Yani biz bu çalışmada sadece fiyat istikrarı bağlamında merkez bankasının ara hedef sapmasını incelemekteyiz. Bu yüzden tez çalışması, sadece fiyat istikrarı temel amacına dönük olarak merkez bankasının başarısının ya da başarısızlığının belirleyicilerini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Ancak 1990-2011 arası dönemde TCMB dört farklı ara rejim uyguladığı için bankanın başarısını etkileyen faktörlerin sayısı çok fazla olmaktadır. Hedeflediği büyüklükleri tutturmak merkez bankasına güvenirlik, hesapverebilirlik ve dolaylı yoldan fiyat istikrarı için bekleyişleri yönlendirme noktasında önemli avantajlar sunmaktadır. Bu yüzden sapmanın nedenlerinin ortaya çıkarılması önem arzetmektedir.

Çalışmanın birinci bölümünde merkez bankacılığı, dünyada merkez bankacılığının tarihi, Türkiye’de merkez bankacılığının Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemindeki tarihsel süreci ve merkez bankasının kuruluş aşamaları, merkez bankalarının temel görevleri ve yetkileri, merkez bankalarının fonksiyonları, merkez bankasının

doğrudan ve dolaylı para politikası araçları, merkez bankalarının analitik bilançoları, merkez bankasının bağımsızlığı ve bu bağımsızlığın büyümeye, enflasyona ve bütçe açığına etkisi detaylıca incelenmektedir. Özellikle fiyat istikrarı temel amacı ve finansal istikrar amaçları üzerinde durularak, ikisi arasındaki benzerliklere ve farklılıklara değinilmiştir. Bölümde merkez bankasının dolaylı para politikası araçları olan açık piyasa işlemleri, reeskont politikası, zorunlu karşılıklar politikası ve swap politikalarının kullanılan nominal çapa ve belirlenen fiyat istikrarı amacı doğrultusunda nasıl kullanıldığı ve tarihsel süreçte TCMB’nin bu politikaları ne zaman kullanmaya başladığı ve hangi sıklıkla bu politikalara başvurduğu anlatılmaktadır. Bölümün sonunda özellikle 1990’dan sonra enflasyonu düşürmek için gittikçe önem kazanmaya başlayan merkez bankalarının yasal, siyasi, amaç ve araç bağımsızlıkları analiz edilmiş, bu amaç doğrultusunda TCMB’nin 1715 sayılı kanununda yapılan değişiklikler tarihsel perspektiften anlatılarak, merkez bankası bağımsızlığının makroekonomik sonuçları irdelenmiştir.

Çalışmamızın ikinci bölümü ara rejim hedeflemelerine, enflasyona ve istikrar politikalarına ayrılmıştır. Bu bölümde önce, enflasyonun yapısal analizi ve enflasyonun Türkiye’deki tarihsel süreci anlatılarak enflasyon serisinin belirleyicileri ortaya çıkarılmaktadır. Enflasyonun toplam arz, toplam talep ve para arzı ile olan ilişkisi, enflasyonu düşürmeye karşı geliştirilen anti-enflasyonist istikrar politikaları ve Türkiye’nin uyguladığı istikrar programları detaylıca anlatılmaktadır. Daha sonra, fiyat istikrarı için kullanılan nominal çapalar (ara rejimler) ve bunların ülke deneyimlerine yer verilmektedir. Bir ara rejime ihtiyaç duyulmasının sebebi, uzun dönemde zaman tutarsızlığı problemine düşmemek ve karar verici kesim için bir para politikası kuralı önererek uygulanacak politikalar için kısıtları ve sınırları belirlemektir. Bu kısımda bu ara rejimlerden sabit döviz kuru hedeflemesi, parasal kontrole dayalı hedefleme, nominal hasıla hedeflemesi ve enflasyon hedeflemesi rejimleri ayrıntılı şekilde analiz edilmekte; teorik çerçevesi, avantaj ve dezavantajları ve ülke uygulamaları tarihsel bir perspektifle sunulmaktadır. Bölüm içinde, gerek TCMB’nin şu anda uyguladığı ara rejim olması, gerekse de tüm dünyada enflasyonu aşağı çekmede 1990’dan sonra başarılı uygulamaları bulunduğundan “enflasyon hedeflemesi rejimi” daha geniş bir perspektiften ve detaylıca anlatılmaktadır.

Enflasyon hedeflemesi rejiminin ön koşulları, açık ve örtük enflasyon hedeflemesi çeşitleri, Türkiye’nin enflasyon hedeflemesi rejimine geçiş süreci, açık ekonomilerde enflasyon hedeflemesi modeli ve Yeni Zelanda, İngiltere, Kanada, İsrail ve Brezilya’nın enflasyon hedeflemesi rejimine ait deneyimleri ayrıntılı şekilde sunulmaktadır. Ayrıca Türkiye’nin uyguladığı parasal hedefleme, döviz kuru çapası ve enflasyon hedeflemesi rejimleri makroekonomik değişkenler üzerinden tablo ve grafiklerle karşılaştırmalı olarak anlatılmaktadır.

Tezin üçüncü bölümünde önce para politikasına dair iktisat literatüründe yer etmiş ekollerin terori ve politika önerileri yer almakta, daha sonra, Cumhuriyet döneminden başlayarak Türkiye’de uygulanan para politikaları dönemler halinde kronolojiye uygun olacak şekilde anlatılmaktadır. Daha sonra kuşak krizleri, Türkiye’nin yakın dönemde yaşadığı 1994, 2001 ve 2008 krizleri detaylı şekilde analiz edilmektedir. 1994 ve 2001 krizinin ortak yönleri ve bu krizlere dair merkez bankası bilançosu hareketleri farklı bir açıdan ele alınmaktadır. Ayrıca, 2008 küresel mali krizinden sonra dünyada değişen merkez bankacılığının fiyat istikrarıyla birlikte finansal istikrarı da temel amaç haline getirmesi sonucu geliştirilen alternatif para politikası yaklaşımları ve TCMB’nin krizden sonra uygulamaya başladığı makro finansal riskleri azaltıcı kurala dayalı mikro öngörü politikasından duruma bağlı makro öngörü politikasına (micro-prudential politikadan macro-prudential politikaya) geçiş süreci anlatılmaktadır. Fiyat istikrarına verilen önem kadar finansal istikrara önem vermek, merkez bankaları için küresel krizden sonra zorunluluk halini almıştır. Bu bağlamda enflasyon hedeflemesi rejiminin dayandığı Taylor Modeli’nde üretim açığı ve enflasyon açığı parametrelerine ilave olarak döviz kurlarındaki değişimin yada bankacılık sektörü kaldıraç oranlarının da ilave edilmesi ile politika faiz oranının yeniden belirlenmesi gerektiğini düşünen iktisatçıların sayısı artmıştır. Böylece merkez bankasının, enflasyonun hedeften sapması halinde daha önce verdiği faiz reaksiyonu yeni modellerde daha düşük düzeylerde kalmakta ve büyüme ile finansal istikrara verilen tepki doğal olarak artmış olmaktadır.

Çalışmamızın dördüncü bölümünde, önce çalışmanın amacı ve merkez bankalarının başarısını ortaya koymaya çalışan ampirik literatürden örnekler sunulmuştur. Daha

sonra merkez bankasının fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda uyguladığı ara rejim tiplerine göre merkez bankasının öngördüğü parasal değişkenlerden sapmasını etkileyen makroekonomik değişkenler iki farklı ekonometrik yaklaşım ile 1990:M1- 2011:M6 dönemi ve alt dönemleri bağlamında analiz edilmektedir. Verilerin analizinde Eviews 6SV ve Stata 11.0 paket programları kullanılmış, tahmin sonuçları

0.01 ve 0.05 anlamlılık seviyesine göre yapılmıştır.

Çalışmanın ekonometrik kısmında hedeflenen büyüklüklerle gerçekleşen değerler arasındaki sapmaya yol açan para politikası, maliye politikası, ödemeler bilançosu ve dış alem şokları ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bunun için geniş bir değişken seti kullanılmıştır. Bu amaçla kurulan iki farklı modelin birincisinin katsayıları En Küçük Kareler (EKK) yöntemi ile tahmin edilmiştir. Birinci model hedeften yüzdelik sapmayı merkez bankası için bir performans değişkeni (PD) olarak ele almakta ve bu sapma değerini, büyüme, büyüme açığı, döviz rezervi, beklenen enflasyon, nominal döviz kuru, genel bütçe dengesi, fiyatlardaki oynaklık, enflasyon, mevduat faizi, cari işlemler hesabı, dış ticaret dengesi, ticari açıklık, geniş para arzı, ülkeye giren portföy yatırımları, Amerika faiz ve enflasyon oranları ile ara rejim tipi, merkez bankası yasal bağımsızlığı ve 1994 ile 2001 krizlerini yakalayan gölge değişkenler (dummy) ile hem 1990-2011 dönemi için aylık hem de dört farklı rejim dönemine göre alt bölümlere ayırarak analiz etmeye çalışmaktadır. Elde edilen bulgulara göre büyüme, geniş para arzı artış oranı, döviz rezervi değişim oranı, genel bütçe dengesi değişimi, cari işlemler hesabı değişimi, dış ticaret dengesi, ülkeye giren portföy yatırımları, dış alem enflasyonu gibi içsel ve dışsal makroekonomik faktörler hedeften sapmayı istatistiksel olarak anlamlı şekilde etkilemektedir. Ancak regresyonlarda tahmin edilen parametrelere ait katsayılar oldukça düşük etki düzeylerine sahip oldukları için de uygulanan politikanın kurala benzer bir politika olduğu sonucuna varılmıştır. Rejim dönemlerine göre incelendiğinde ise; büyümenin geniş para arzının ve rezervlerin genel dönemde etki düzeyi en yüksek ilk üç değişken olduğu ortaya çıkarken, parasal hedefleme rejiminde bu üç değişken sırasıyla rezervler, büyüme ve ticari açıklık olmaktadır. Örtük hedefleme döneminde anlamlı bir değişken bulunmazken, döviz kuru çapası dönemi kısa sürdüğü için- sadece 13 ay- ekonometrik olarak anlamlı sonuçlar elde edilememiştir. Enflasyon hedeflemesi rejiminde ise hedeflenen enflasyonun poizitf yada negatif yönde sapmasına sebep olan temel üç değişken büyüme, bireylerin beklenen enflasyon tahminleri ve rezervler olmuştur.

İkinci modelde, merkez bankasının belirlenen hedeflerden yüzdelik sapma verileri için bir eşik değer belirlenerek bu değerin altında başarılı ve üstünde ise başarısız kabul edilmesi sonucu 0 ve 1’lerden oluşan yeni bir bağımlı değişken oluşturulmuştur. Olasılıklı süreç olduğu için bu bağımlı değişkenin açıklanmasında kullanılan bağımsız değişkenlerin katsayı tahminleri probit modeli ile yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, büyüme, ticari açıklık, büyüme açığı ve enflasyonda meydana gelecek artışlar bağımlı değişkenin öngörülen eşiğin altında kalmasına sebep olurken, bütçe, geniş para arzı ve nominal kurlardaki artışlar ise başarıdan sapma olasılığını arttırıcı yönde yani merkez bankasının öngörülen başarı düzeyinden uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Ayrıca tüm verilerin yüzdelik değerler cinsinden verildiği hesaba katıldığında, enflasyon, büyüme ve bütçe değişkenlerinin merkez bankasının başarılı olmasını en fazla etkileyen faktörler olduğu ortaya çıkmıştır. Ancak buna rağmen etki düzeyleri yüzde 0.03’den daha büyük değildir.

SONUÇ

Merkez bankacılığı Bretton Woods Sistemi’nin 1973’de çözülmesi yeni bir döneme girmiş ve gelişmiş yada gelişmekte olan ülke merkez bankaları bu tarihten sonra özellikle artan enflasyonist süreçte fiyat istikrarını sağlamak için döviz kuru çapası ve parasal taban kontrolleri başta olmak üzere faiz oranları, enflasyon hedeflemesi ve nominal hasıla gibi çeşitli para politikası rejimlerini (ara rejimler) Friedman’ın parasal bakış açısı doğrultusunda kurala göre uygulamaya çalışmışlardır. Kurala göre politika üst ve alt sınırları belirlenmiş hedefler dâhilinde hareket etmeyi gerektirdiği için merkez bankasının öngörülerinde başarılı olması için bu sınırlar dâhilinde kalması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ise ancak 1990 yılında bu para politikası rejimlerini uygulamaya geçirebilmiştir. Zaten TCMB ancak 1980’lerde yapılan iç ve dış liberalizasyon çalışmaları sonucunda modernleşme sürecine girebilmiştir. Gerçek manada tam bağımsız bir merkez bankası olması ise 2001 yılında yasal değişiklikle araç bağımsızlığına kavuşması ile mümkün olabilmiştir. Bu bağlamda yapılan kurumsal düzenlemeler sonucunda TCMB modern bir merkez bankası haline gelmiş ve bankacılık sisteminin toplam rezervlerini kontrol ederek para arzını ayarlamaya çalışan klasik bir merkez bankası çizgisine kavuşmuştur.

Bu yüzden merkez bankaları fiyat istikrarı temel amacı için çeşitli ara rejimler kullanmaktadırlar. Diğer tüm amaçlar bu ana amaçla çelişmedikleri sürece kullanılabilirler. TCMB, 1990-2005 arası dönemde parasal büyüklükleri hedef alan bir ara rejim politikası izlemiştir. Bu dönemde kendi bilanço kaleminde yer alan rezerv para, parasal taban, merkez bankası parası, net iç varlıklar gibi parasal büyüklüklere bir yıl önceden hedefler koymuş, takip etmiş ve politika araçları ile bu hedefleri yönlendirmeye çalışmıştır. Parasal büyüklükleri 2000-2001:01 arasında döviz çapasını hedefleyen bir para politikası izlemiştir. Sabit kur rejimi olarak da bilinen bu sistemde merkez bankası 1 Dolar ve 0,77 Avroluk döviz sepetinin TL karşısında alacağı değeri önceden belirleyerek enflasyondaki düşmenin kurdaki düşmeye yakınsamasını hedeflemiştir. Böylece enflasyonist bekleyişleri kırmak istemiştir. Ön koşulları tam sağlanamadığı için enflasyon hedeflemesi rejimi 2002-

2005 arasında örtük şekilde parasal kontrol ile birlikte uygulanmıştır. Gerekli ön çalışmalardan sonra ancak 2006 yılında fiyat istikrarı için tam (açık) enflasyon hedeflemesi rejimine geçilebilmiştir. Enflasyon hedeflemesinde merkez bankası enflasyonun gelecek dönemde izleyeceği yol hakkında öngörüsünü açıklamaktadır. Enflasyon öngörüsü hedefle uyumlu değilse kısa vadeli faiz oranları ile uyumlu kılınmaya çalışılır. Merkez bankası aldığı faiz kararlarının gerekçelerini enflasyon hedefinden sapılmasının sebeplerini içeren ayrıntılı çalışmayı üç ayda bir yayınladığı enflasyon raporuyla kamuoyuyla paylaşmaktadır.

TCMB’nin fiyat istikrarı temel amacı için ilk parasal hedefleme politikasını kamuoyu ile 1990 yılında paylaştığı bilindiğine göre, para politikasını kuralına göre uygulamaya başladığı tarihin de 1990 yılı olduğu kabul edilebilir. Bu tarihten önce duruma göre ve hükümetlere göre politikalar izlenmektedir. O halde, ilk para programından bugüne kadar TCMB’nin fiyat istikrarı temel amacı için parasal taban kontrolü başta olmak üzere, döviz kuru çapası, örtük enflasyon hedeflemesi ve açık enflasyon hedeflemesi rejimi olmak üzere toplam dört farklı ara rejim tipini kullandığını görmekteyiz. Geçen bu 20 yıllık süreçte ilki 1994 yılında olmak üzere, 2000 ve 2001 yıllarında toplam üç farklı yerel kriz, 2008 yılında da bir küresel mali kriz olmak üzere toplam dört farklı ekonomik kriz ile 1991 yılında patlak veren Körfez Savaşı hesaba katıldığında, TCMB’nin söz verdiği kurala göre politika izleme taahhüdünü sık sık askıya aldığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak gene de kalan yıllar için TCMB’nın uygulamış olduğu bu rejimlerin hangisinde daha başarılı olduğu ve bu başarıyı etkileyen faktörlerin neler olduğu, etki düzeyi ve etki yönü hakkında analiz yapmak mümkündür. İktisat teorisi açısından merkez bankasının maliye, para ve dış ticaret ile dış şokların etkisinde faiz kararları alması beklenen bir durumdur. Bu yüzden bu çalışma merkez bankasının aldığı bu kararların sonucunda, konulan hedeflerden yapılan sapmaların yüzdelik değerlerini anlamlı şekilde etkileyen para ve maliye politikası değişkenleri ile dış ticaret ve dış alem verilerinin neler olduğunu ortaya çıkarmakta ve etki düzeyleri hakkında hem genel dönem açısından hem de ara rejim dönemleri bakımından bilgi vermektedir. Çalışmanın dördüncü bölümünde ekonometrik olarak yapılan bu analizlerden elde edilen tüm bulgular bir arada değerlendirildiğinde özetle şu sonuçlara varılmaktadır:

Birincisi, merkez bankasının para politikası rejimlerini en başarılı şekilde uyguladığı dönemler, yani hedeflediği değerlere yakın gerçekleşmelerin olduğu zaman dilimleri olarak, ilk parasal programlamanın olduğu 1990 yılı, 2001 krizi olmasına rağmen 1998-2005 dönemi ve küresel mali krizden sonraki dönem göze çarpmaktadır. Burada 1998-2005 dönemi başarı açısından sürpriz olarak değerlendirilebilir, ancak bu dönemin parasal hedeflerini IMF’nin koyduğuna, özellikle NUR ve NİV açısından merkez bankasının kendisini bağladığına, sıkı para ve maliye politikası izlendiğine dikkat etmek gerekir. Yani, IMF’nin dayattığı koşullarda belirlenmiş zoraki bütçe disiplinlerine dayanmaktadır. Bu yüzden de uygulanan para programları ortodoks karakterde olup, kurala göre para politikalarıdır

Ayrıca başarılı ayları gene başarılı ayların ve başarısız ayları da gene başarısız ayların takip ettiği ortaya çıkmıştır. Bu durumun muhtemel sebebi olarak para politikalarının bir geçiş mekanizamasına sahip olması ve bu yüzden de politika sonuçlarının geç ortaya çıkması gösterilebilir.

İkincisi, 20 yıllık süreci birlikte değerlendirdiğimizde, geniş para arzı (M2Y), döviz rezervleri (REZ), genel bütçe dengesi (BUTCE), büyüme (BUY), cari işlemler hesabı (CA), Nominal kurlar (NOM_KUR), ülkeye giren portföy yatırımları (PORTF) ve dış alem enflasyonunun (ENF_USA) yanı sıra merkez bankası bağımsızlığı (DUM_BAG), 1994 krizi (DUM_1994) ve uygulanan ara rejim tipi (DUM_EHR) gölge değişkenleri merkez bankasının hedeflediği ara rejim büyüklük değerlerinden pozitif yada negatif yönde sapılmasına etki eden en temel parasal, mali ve uluslararası makroekonomik değişkenler olmuşlardır. Her ne kadar bunların arasında büyüme, para arzı, rezerv ve bütçe değişkenleri sapmayı diğerlerine göre daha yüksek oranda etkilese de hiçbiri tek başına sapmayı yüzde 1 kadar bile etkilememektedir. Zaten bu değişkenlerin sapma değeri ile düşük korelâsyonlu olduklarını da betimleyici istatistiklerle ortaya çıkarmıştık. Etki düzeylerinin oldukça düşük olması merkez bankasının kurala göre politika izlemek istediğini ancak bunu tam uygulayamadığını ortaya koymaktadır. Ekonometrik çalışmadan çıkan sonuçlara göre, para kurallarını Taylor’un ifade ettiği gibi büyüme açığı ve enflasyon açığı üzerinden oluşturan merkez bankası bu iki olguyu doğrudan yada dolaylı yoldan

etkileyen diğer para, maliye ve dış ticaret şoklarıyla karşı karşıya kalmıştır. Dolayısıyla bu etkileri üzerinde barındırmaktadır.

Üçüncüsü, genel dönemi uygulanan ara rejim tiplerine göre alt kategorilere ayırıp baktığımızda parasal hedefleme rejiminde merkez bankasının parasal hedeflerinden sapmasını etkileyen değişkenlerin büyükten küçüğe doğru rezerv, büyüme, ticari açıklık, cari işlemler bilançocu, ticaret dengesi ve dış alem enflasyonu olarak sıralandığını görmekteyiz. Ancak bu değişkenler sapmayı açıklamada anlamlı çıkmış olsalar bile hiçbiri sapmayı yüzde 1 kadar bile etki etmemekte, yani oldukça düşük etki düzeylerinde kalmaktadırlar. Bu sonuçlar TCMB’nin parasal hedefleme rejiminde, 1970’lerde Milton Friedman’ın öngördüğü gibi sabit parasal büyüme kuralını katı şekilde takip etmediğini ortaya çıkarmaktadır. Bunun en büyük nedeni dönem boyunca yaşanılan arz-talep şoklarıdır.

Bir diğer alt kategori olan döviz kuru çapası rejimi için veriler yeterli olmadığından bir fikir edinmek mümkün değildir. Örtük hedefleme döneminde ise hedeften sapmayı açıklayacak yüzde 5 hata düzeyinde anlamlı değişkenler bulunamamıştır. Aslında 2002-2005 arası dönem her ne kadar iktisat yazınında örtük dönem olarak geçse de merkez bankası örtük olma durumunu planlı bir para politikası rejimi olarak değil bir geçiş rejimi olarak değerlendirmiştir ve açık enflasyon hedeflemesi öncesi ön hazırlık aşaması olarak kabul etmiştir.

Son rejim ve son kategori olan açık enflasyon hedeflemesi rejiminde ise merkez bankasının koyduğu enflasyon hedeflerinden sapılmasına etki eden anlamlı faktörler olarak, büyüme, beklenen enflasyon, rezerv, ticaret dengesi, fiyatlardaki değişkenlik (volatilite), nominal kurlar ve portföy yatırımları ön plana çıkmaktadır. Büyüme ve beklenen enflasyon bu rejimde, dönem başında koyulan enflasyon hedefinden sapma gösterilmesine sebep olan en önemli iki parametre olarak bulunmuştur. Büyümenin artması merkez bankasının negatif yönde anlamlı oranda yüzdelik sapma göstermesi anlamına gelirken, yapılan anketler sonucu beklenen enflasyon oranlarının bir önceki aya göre yüksek çıkması merkez bankasının hedeflediği enflasyon oranını anlamlı şekilde aşması anlamına gelmektedir. Diğer rejimlerin aksine EHR’de fiyatların oynaklığı (VOL) pozitif yönde ve anlamlı şekilde hedeften sapmayı etkilemektedir.

Oynaklığın bir dönem önceye göre yüzde 1 artması yaklaşık yüzde 0.25 sapma meydana gelmesine neden olmaktadır. Buna göre TCMB, enflayon hedeflemesi rejimini de rijit şekilde uygulamak yerine rejimin istihdam ve hâsıla üzerine olası maliyetlerini dikkate alan esnek bir politika izlemiştir. Bernanke ve Mishkin (1997)’nin kurala benzer (rule-like) politika adını verdikleri bu politika tipinde, duruma göre hedeflenen araç değişken merkez bankası tarafından regüle edilebilmektedir. Katı bir kural dayatılmasının ilerde ortaya çıkabilecek şoklar karşısında merkez bankasının pozisyon almasını güçleştireceği ve merkez bankasının gerekli tepkiyi zamanında vermesini de zorlaştıracağı ortaya çıkmıştır. Çünkü kurala göre politika dayatması uzun dönemde merkez bankasının pasifize edilmesi anlamına gelmektedir

EHR için yapılan analizler sonucunda son dönemde çokça tartışılan bir konu da açıklığa kavuşmuştur. Buna göre Türkiye’de cari işlemler dengesi açık vermeyi sürdürdükçe, enflasyon hedefinden pozitif yönde sapılacağı, yani ülkede tekrar bir enflasyonist olgunun yaşanacağı uygulamalı olarak bu çalışmada ortaya çıkmıştır. Bu sonuç çalışmanın yan ürünlerindendir. Çalışmanın bir diğer yan ürünü de enflasyon hedeflemesi rejiminin diğer rejimlere olan karakteristik üstünlüğünün Türkiye deneyiminde de ortaya çıkmasıdır. Buna göre, 2006-2011 döneminde uygulanan açık enflasyon hedeflemesi rejiminde dış alem enflasyon oranı (ENF_USA) ve dış alem faiz oranı (FRED) hedeften sapmayı etkileyen faktörler içinde yer almamıştır. İktisat teorisine uygun çıkan bu bulgu Mishkin’e (1998) göre enflasyon hedeflemesi rejiminin en karakteristik beş temel avantajından bir tanesinin doğal sonucudur. Çünkü enflasyon hedeflemesi rejiminde para politikalarının yurtiçi önceliklere ve yurtiçinden ekonomiye gelen şoklara karşı duyarlı olması, yurtiçi mülahazaların ön planda tutularak, para politikası araçlarının içsel önceliklere odaklanması hedeflenmektedir. Bu yönüyle de EHR, döviz kuru çapası başta olmak üzere diğer para politikası rejimlerine göre daha avantajlı görülmektedir.

Dördüncüsü, faiz değişkeni incelenen dönemlerde anlamlı çıkmamıştır. O halde merkez bankası bu politikayı fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda değil de, kamu kesimi borçlanma gereği doğrultusunda kullanılmıştır. Buna rağmen bu

politika beklendiği gibi açık enflasyon hedeflemesi rejiminde diğer rejimlere göre daha etkili çıkmıştır.

Son olarak, elde edilen tüm bulguları birlikte değerlendirdiğimizde TCMB için şu iki temel yargıya varmak mümkündür: Birincisi, merkez bankasının 1990-2011 arası dönemde uygulamış olduğu parasal kontrol hedeflemesi, döviz kuru çapası, örtük ve açık enflasyon hedeflemesi ara rejimlerinde hedeflemiş olduğu parasal büyüklük yada enflasyon oranı değerlerinde meydana gelen sapmaları etkileyen faktörler olarak, büyüme, geniş para arzı artış oranı, döviz rezervi değişim oranı, genel bütçe dengesi değişimi, cari işlemler hesabı değişimi, dış ticaret dengesi, ülkeye giren portföy yatırımları, dış alem enflasyonu gibi içsel ve dışsal makroekonomik faktörler istatistiksel olarak anlamlı çıktığı için merkez bankasının para politikası araçlarını duruma göre değil de kurala göre bir politika çerçevesinde uygulamaya çalıştığı anlaşılmaktadır, ancak regresyonlarda tahmin edilen parametrelere ait katsayılar oldukça düşük etki düzeylerine sahip oldukları için de uygulanan politikanın kurala benzer bir politika olduğu- Bernanke ve Mishkin’in deyimiyle “rule-like policy”- ortaya çıkmıştır. İkincisi, merkez bankasının belirlenen hedeflerden yüzdelik sapma verileri bir tasnife tabi tutulup belirlenen eşik değerin altında başarılı ve üstünde ise başarısız kabul edilmesi sonucu elde edilen ve 0 ile 1’lerden oluşan bağımlı değişken için tahmin edilen probit modeli sonuçlarına göre, büyüme, ticari açıklık, büyüme açığı ve enflasyonda meydana gelecek artışlar bağımlı değişkenin öngörülen eşiğin altında kalmasına sebep olurken, bütçe, geniş para arzı ve nominal kurlardaki artışlar ise başarıdan sapma olasılığını arttırıcı yönde yani merkez bankasının öngörülen başarı düzeyinden uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Bir diğer deyişle, başarılı olma olasılığını azaltmaktadır. Ayrıca tüm verilerin yüzdelik değerler cinsinden verildiği hesaba katıldığında, enflasyon, büyüme ve bütçe değişkenlerinin merkez bankasının başarılı olma olasılığını en fazla arttıran faktörler olduğu ortaya çıkmıştır. Ancak buna rağmen etki düzeyleri yüzde 0.03’den daha büyük değildir.

O halde TCMB için nasıl bir para politikası kuralı önermekteyiz? Buna karar vermek için öncelikle, enflasyon hedeflemesi rejimi için bulduğumuz “benchmark model”in

katsayılarına bakılması gerekmektedir. Bu yapıldığında TCMB için yol haritası kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Çünkü bulduğumuz formül Merkez bankası için Taylor benzeri bir para politikası kuralı önerisidir. Ancak bizim önerimiz, EHR sistemlerinde olduğu gibi enflasyon hedefini tutturmak için sadece kısa vadeli faiz oranları aracını değil, tüm mevcut para politikası araçlarını etkin şekilde kullanmayı gerektiren bir model önerisidir. Bir anlamda TCMB’nin şu anda yürütmekte olduğu ve 2008 küresel mali krizinden sonra dünyada değişen merkez bankacılığının fiyat istikrarıyla birlikte finansal istikrarı da temel amaç haline getirmesi sonucu geliştirilen alternatif para politikası yaklaşımları çerçevesinde değerlendirilebilecek bir öneridir. Bu bağlamda TCMB’nin krizden sonra uygulamaya başladığı makro finansal riskleri azaltıcı kurala dayalı mikro öngörü politikasından duruma bağlı makro öngörü politikasına (micro-prudential politikadan macro-prudential politikaya) geçiş süreci ile bulduğumuz sonuçlar paralellik arz etmektedir. Buna göre merkez bankası enflasyon hedeflerini tutturmak istiyorsa, örneğin diğer tüm değişkenler sabit olduğu varsayımına göre, beklenen enflasyon bir önceki aya göre yüksek çıkarsa bu etkiyi kompanse etmek için para politikası araçlarını döviz rezervlerini arttırmak için uygulamaya koyması gerektirmektedir. Mesela sterilizasyona gidip, Açık Piyasa İşlemleri ile iç piyasadan döviz toplayabilir. Yada büyüme ve döviz kurları dışında diğer bütün her şey sabitse-ceteris paribus-, büyüme yüzde 1 arttığında merkez bankası hedeflediği enflasyon seviyesini tutturmak için döviz kurlarını bu etkiyi kompanse edecek şekilde formülde gösterildiği kadar arttırması gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Aghion, Philippe, et.al.: “Exchange Rate Volatility and Productivity Growth:

The Role of Financial Development”, NBER Working Papers, 2006.

Agung, Gusti N.: Time Series Data Analysis Using Eviews, John

Wiley and Sons, Singapore, 2009.

Aızenman, Joshua, Michael Hutchison ve Ian Noy:

“Inflation Targeting and Real Exchange Rates in Emerging Markets”, World Development, 2010.

Aizenman, Joshua: “The İmpossible Trinity (Aka The Policy Trilemma)”,

The Encyclopedia of Financial Globalisation, 2010.

Akat, Asaf S.: “Dalgalı Kur ve Para Politikası: Bir parasal Kural

Önerisi”, Gülten Kazgan’a armağan: Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Yayınları, 2004.

: “Merkez Bankası’na Yeni Başkan”, Vatan Gazetesi,

18 Nisan 2011.

Akerlof, George A. ve Robert J. Schiller:

Hayvansal Güdüler, Çev. Neşenur Domaniç ve Levent Konyar, Scala Yayıncılık, Ocak 2010.

Alesina, Alberto ve Lawrence. H. Summers:

“Macroeconomic Performance: Some Comparative Evidence”, Journal of Money, Credit and Banking, Vol.25, No. 2, 1993, pp. 151-162

Alparslan, Melike ve Pelin Ataman Erdönmez:

“Enflasyon Hedeflemesi”, Bankacılar Dergisi,

Sayı.35, Aralık 2000.

Alper, Koray ve S.Tolga Tiryaki:

“Zorunlu karşılıkların Para politikasındaki Yeri”, TCMB Ekonomi Notları, Sayı 2011-08/13, Nisan 2011.

Altun, Gurur : “The Causes and Predictors of The 2001 Turkish

Crisis”, (Institute for Graduate in the Social Sciences of Bosphorus University Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2006

Amato, Jeffrey D. ve Stefan Gerlach:

“Inflation Targeting in Emerging Market and Transition Economies: Lessons After a Decade,” European Economic Review, Cilt: 46, No: 4-5, 2002,

pp. 781–790.

Ambler, Steve ve Emanuela Cardia:

“Optimal anti-inflation programs in semi- industrialized economies: Orthodox versus heterodox policies”,Journal of Development Economics, Vol.38, No. 1, 2002.

Ambler, Steve: “Price Level Targeting and Stabilization Policy: A

Review”, Bank of Canada Discussion Paper,

October 2007.

Ammer, John ve Richard

T. Freeman:

“Inflation Targetting in the 1990s: The Experiences of New Zealand, Canada, and The United Kingdom”, Board of Governors of The Federal Reserve System International Finance Discussion Papers, No.473, 1994.

Apak, Sudi: Türkiye ve Gelişmekte olan Ülkelerde Ekonomik İstikrar Uygulamaları, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1993.

Archer, David J.: “The new Zealand Approach to Rules and Discretion

in Monetary Policy”, Journal of Monetary Economics, No.39, 1997, pp.3-15.

Bade, Robin ve Michael Parkin:

“Central Bank Laws and Monetary Policy”,University of Western Ontario, October 1988.

Bağımsız Sosyal Bilimciler-İktisat Grubu:

“Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Değerlendirmeler Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği”, Ankara, Haziran 2001.

Bahar, Ozan: “Türkiye’de Atatürk Dönemi’nde (1923-1938)

Uygulanan Para Politikaları”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt 11, Sayı 1, 2004.

Bahçeci, Sema: “Ortodoks ve Heterodoks İstikrar Programları:

Seçilmiş Ülke Deneyimleri ve Türkiye Örneği”, DPT Uzmanlık Tezi, No. 2477, Temmuz 1997.

Baka, Wladyslav: “Please Respect the National Bank”, Central

Banking, 1994-1995.

Ball, Laurance M.: “Policy Rules For Open Economies”, NBER Working

Paper, No. 6760, 1999, pp.127-156.

Bank of Canada: Bank of Canada, (Çevrimiçi),

http://www.bankofcanada.ca/rates/indicators/key- variables/inflation-control-target/#targetrange, Erişim: 27.05.2011.

Bank of Japan: “On Price Stability”, Bank of Japan, (Çevrimiçi),

http://www.boj.or.jp/en/type/release/zuiji/kako02/data/ k001013a.pdf, s.9, Erişim: 24.02.2011.

Barbaros, Funda ve İsmail Doğa Karatepe:

“60’lı Yıllarda Türkiye’ye ‘Planlamadan’ Bakış”, Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review, No.9, 2009, s. 261-289.

Barışık, Salih: “Merkez Bankası Bağımsızlığı, Makroekonomik

Etkileri ve 2001 Tarihli TCMB Kanununun Yansımaları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 59 Sayı: 3, 2004.

Barro, Robert J. ve David

B. Gordon:

”Rules, Dıscretıon and Reputatıon In A Model of Monetary Polıcy”, NBER Working Paper, No. 1079, February 1983.

Barro, Robert: “Inflation and Economic Growth”, NBER Working

Paper, No.5326, October 1995.

Başçı, Erdem ve Hakan Kara:

“Finansal İstikrar ve Para Politikası”, TCMB Çalışma Tebliğleri, No.11/08, 2011.

Başçı, Erdem: “Central Bank of The Republic of Turkey”, sunumlar,

IMF Toplantıları, Washington,April 2011.

: “2011 Nisan enflasyon Raporu Basın Toplantısı”, Ankara, 28 Nisan 2011.

: “Para Politikaları ve Finansal İstikrar”, Ekonomi Yaz

Seminerleri 2011, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, 22 Temmuz 2011

: “The Turkish Experince”, Bank of Indonesia and

IMF Joint Conference on Coping with Asia’s Large Capital Inflows in a Multi-Speed Global Economy, Bali, Indonesia, March 11 2011.

BDDK: BDDK, Finansal Piyasalar Raporu, Sayı 22, Haziran 2011.

Bernanke, Ben S., et.al.: Inflation Targeting: Lessons from the International

Experience, Princeton, N. J.: Princeton University Press, 1999.

Bernanke, Ben S. ve “Inflation Targeting: A New Framework for Monetary

Frederic S Mishkin: Policy?”, NBER Working Papers, No.5893, 1997.

Bernanke, Ben S. ve Michale Woodford:

Berument, Hakan ve Bilin Neyaptı:

“Inflation Forecasts and Monetary Policy”, Money Credit and Banking, Vol. 29, No. 4, 1997, pp.653-

684.

“Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ne Kadar Bağımsız?", Yayınlanmamış Çalışma, 2000.

Blackburn, Keith ve Michael Christensen:

“Monetary Policy And Policy Credibility: Theories And Evidence”, Journal of Economic Literature, Vol. 27, No. 1, 1989, pp. 1-45.

Blanchard, Olivier J: “Monetary Policy and Unemployment”, Monetary

Policy and Labour Market Conference, New School, 2002.

Blanchard, Olivier J. ve Jose Vinals:

“Joint Foreword to World Economic Outlook and Global Financial Stability Report”, in World Economic Outlook April 2010, IMF, 2010.

Blanchard, Olivier J. ve Stanley Fischer:

Lectures on Macroeconomics, MIT Press, 1989.

Boratav, Korkut: “2000–2001 Krizinde Sermaye Hareketleri”. İktisat

İşletme ve Finans Dergisi, Cilt.16, Sayı.186, 2001.

Borio, Claudio: “Central Banking Post-Crisis: What Compass for

Uncharted Waters”, BIS Working Papers, No.353, 2011.

: “Implementing AMacroprudential Framework:

Blending Boldness and Realism”, Research Conference on Financial Stability: Towards A Macroprudential Approach, Honk Kong SAR, 5-6 July 2010, (Çevrimiçi), http://www.bis.org/repofficepubl/hkimr201007.12c.ht m., Erişim: 12.11.2011.

Branson, William H.,: “Stabilization, Stagflation, and Investment Incentives:

The Case of Kenya, 1979-1980”, NBER Working Papers, in book Economic Adjustment and Exchange Rates in Developing Countries, editor: Sebastian Edwards and Liaquat Ahamed, eds., University of Chicago Press, 1986, pp. 267 – 294.

Bronk, Richard: Romantik Ekonomist, Çev. Dilek Berilgen Cenkçiler,

Efil Yayınevi, 2010.

Bruno, Michael ve William Easterly:

“Inflation Crises and Long-Run Growth”, Polıcy Research Workıng Paper, No.1517, 1995.

Calvo, Guillermo ve Frederic S. Mishkin:

“The Mirage of Exchange Rate Regimes for Emerging Market Countries,” The Journal of Economic Perspectives, Vol. 17, No. 4, 2003, pp. 99-

118.

Carare, Alina, et.al.: “Establishing Initial Conditions in Support of Inflation

Targeting”, IMF Working Paper, Vol.02, No.102, 2002.

Carare, Alina ve Mark R. Stone:

“Inflation Targeting Regimes”, , European Economic Review , No.50, 2006, pp. 1297–1315.

Carneiro, Dionísio D.: “Inflation Targeting in Brazil: What Difference does a

Year Make?”, Texto Para Dıscussão, No.429, Ağustos 2000.

Castelnumovo, E., S.Nicoletti Altimari ve D.Rodriguez Palenzuela:

“Defınıtıon of Prıce Stabılıty, Range and Poınt Inflatıon Targets: The Anchorıng of Long-Term Inflatıon Expectatıons”, European Central Bank Working Paper, No.273, 2003.

Cebeci, İpek: “Küreselleşme Sürecinde Arz Şokları ve Makro

ekonomik Etkileri”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Iktısat Anabılım Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Istanbul, 2010.

Cicioğlu, Şükrü: “Fiyat İstikrarının Sağlanmasına Yönelik Alternatif

Bir Para Politikası Stratejisi: Enflasyon Hedeflemesi”,

TUHİS, Şubat-Mayıs 2006, s. 35-48

Clarida, R., J. Gali ve M. Gertler:

“The Science of Monetary Policy: A New Keynesian Perspective. Journal of Economic Literature Vol. 37, 1999, pp.1661–1707.

Croce, Enzo ve Mohsin S. Khan:

”Monetary Regimes and Inflation Targeting,” Finance and Development, Cilt. 37, No. 3, 2000.

Cukierman, Alex, Steven

B. Webb ve Bilin Neyapti:

"Measuring the Independence of Central Banks and It's Effect on Policy Outcomes", The World Bank Economic Review, Vol: 6, No: 3, 1992, pp.353-398.

Cukierman, Alex: “Central Bank Behavior and Credibility Some Recent

Theoretical Developments”, Federal Reserve Bank of

St. Louis Review, 1986.

: “Central Bank Independence and Monetary Control”,

Economic Journal, Cilt. 40, No. 1427, 1994, pp.

1437-1448.

: Central Bank Strategy, Credibility, and

Independence: Theory and Evidence, Cambridge: The MIT Press, 1994.

Çağlar, Ünal: Döviz Kurları Uluslararası Para Sistemi ve

Ekonomik İstikrar, Alfa Yayınları, 2003.

Çolak, Ömer F.: Şeytanın Oku Dediği Yazılar, Efil Yayınevi, 2010. Çolakoğlu, Bayram: “Enflasyon Hedeflemesi Stratejisine Geçiş

Bağlamında TC Merkez Bankası Bağımsızlığının Fonksiyonelliği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, No. 2, 2002, s. 17-31.

Debelle, Guy ve Stanley Fischer:

"How Independent Should a Central Bank Be?", Working Papers in Applied Economic Theory, Federal Reserve Bank of San Francisco, 1994.

Debelle, Guy: “Inflation Targeting in Practice,” Occasional Papers,

No 23, The South East Asian Central Banks Research and Training Centre Kuala Lumpur, Malaysia, 1997.

Dodge, David: “Inflation Targeting in Canada: Experience and

Lessons”, Economics and Finance, No.13, 2002, pp.113-124.

Doğruel, Fatma ve A. Suut Doğruel:

Türkiye’de Enflasyonun Tarihi, TCMB ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, İstanbul, 2005.

Dombusch, Rudiger ve Sebastian Edwards:

“Exchange Rate Policy And Trade Strategy,” in The Chilean Economy: Policy Lessons, Developing Country Debtand Economic Performance, Vol. 2, University of Chicago Press, 1990.

Dornbusch, Rudiger ve Mario H.Simonsen:

"Inflation Stabilization with Incomes Policy Support: A Review of the Experience in Argentina, Brazil and Israel," NBER Working Papers, No.2153, 1987.

DPT: “Sekizinci Beş yıllık Kalkınma Planı”, Küreselleşme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT, Ankara, 2000.

Dufour, Mathieu ve Özgür Orhangazi:

“The 2000-2001 Financial Crisis in Turkey: A Crisis for Whom?”, Review of Political Economy, , Vol. 21, No.1, 2009, pp.101-122.

Edwards, Sebastian: “Stabilization with Liberalization: An Evaluation of

Ten Years of Chile's Experiment with Free-Market Policies, 1973-1983”, Economic Development and Cultural Change, Vol. 33, No. 2, 1985, pp. 223-254.

: “Exchange Rates as Nominal Anchors”,

Weltwirtschaftliches Archiv, No. 129, 1993.

: “The Political Economy Of İnflation And Stabilization

İn Developing Countires”, Economic Development And Culture Change, Vo.42, No.2, 1994.

: ”The Relationship Between Exchange Rates and

Inflation Targeting Revisited,” NBER Working Paper, No:12163, 2006.

Eğilmez, Mahfi: Küresel Finans Krizi, 2. Basım, Remzi Kitabevi,

2010.

: Makro Ekonomi Türkiye’den Örneklerle, 2.Basım,

Remzi Kitabevi, 2010.

Eijffinger, Sylvester ve Eric Schaling:

“The Ultimate Determinants of Central Bank Independence”, Center Conference ‘Positive Political Economy: Theory and Evidence’, January 23-24, Tilburg, 1995.

Ekonomi Yaz Seminerleri: Ekonomi Yaz Seminerleri Yayımlanmamış Ders

Notları, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, 2011

Eldem, Edhem ve Ayşe Berktay:

Osmanlı Bankası Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.

Emil, Ferhat ve Defne Ata: “Para Politikaları Uygulamaları Açısından Merkez

Bankası Bilançosu”, Hazine Dergisi, Sayı 9, 1998.

Emir, Olcay Y., Almila Karasoy ve Kürşat Kunter:

“ Monetary Policy Reaction Function in Turkey”,

TCMB Tartışma Tebliği, 2000.

Erçel, Gazi: “1998 Yılı Para Politikası Uygulaması: Basın Toplantısı”,Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ankara, 8 Ocak 1998.

: “Bulgaristan Merkez Bankası’nın 120. Kuruluş

Yıldönümü Münasebetiyle Yapılan Konuşma”,TCMB Konuşmalar, Sofya, 26 Ocak 1999, (Çevrimiçi), http://www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/konusma/tur/1999/b ulgmb1.html., Erişim: 23.11.2011.

: “Disinflation Program for the Year 2000:

Implementation of Exchange Rate and Monetary Policy”, TCMB, 1999.

: “Türkıye'de Para Polıtıkası Uygulamaları ve Etkılerı”,

Ankara Ünıversıtesı Sıyasal Bılgıler Fakültesı, Ankara,

14 Kasım 1996, (Çevrimiçi): http://www.fiyatlari.org/news/Turkiyede-Para- Politikasi-uygulamalari-ve-Etkileri-n1.html, Erişim: 21.04.2011

Erkal, Mustafa: Sosyoloji, Der Yayınları, 14. Baskı, İstanbul, 2009. Eroğlu, İlhan: “Enflasyon Hedeflemesi Rejimi ve Türkiye

Uygulamasının Performans Analizi”, (Marmara üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul 2009.

Eroğlu, Nadir ve Anar Abdullaev:

“CWN Bağımsızlık Ölçütlerinin TCMB'ye Uygulanması”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, No.6 (1), 2005, s.79-97.

Eroğlu, Nadir: “Atatürk Dönemi İktisat Politikaları (1923-1938)”,

Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt XXIII, Sayı.2, 2007, s.63-72.

: “The Effects of Financial Globalization on Economic

Policies”, International Research Journal of Finance and Economics, ISSN 1450-2887 No. 47, 2010, s.90-95.

: “Türkiye’de 1990’lı ve 2000’li Yıllarda Para

Politikaları”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F.Dergisi,

cilt.26, sayı. 1, 2009, s. 23-42.

: “Türkiye’de İktisat Politikalarının Gelişimi (1923-

2003)”, 80. Yılında Türkiye Cumhuriyeti

Sempozyumu, 29-31 Ekim 2003, İstanbul.

: İktisatta Rasyonalite ve Para Politikası, Derin

Yayınları, İstanbul 2011.

: Türkiye’de Parasal Kesim ve Merkez Bankası

İşlemlerinin Analizi, Der Yayınları, 2008.

Eroğlu, Ömer ve Halil Altıntaş:

“Merkez Bankasının Bağımsızlığı Sorunu: Enflasyon ve Ekonomik Performans Üzerine Bir Değerlendirme”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, C:12, S.135, Haziran 1997.

Erol, Ezgi: “Enflasyon Hedeflemesi: Türkiye Deneyimi”, (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 2008.

Ersel, Hasan ve Fatih Özatay:

“Fiscal Dominance and Inflation Targeting: Lessonsfrom Turkey”, Emerging Markets Finance & Trade, November–December 2008, Vol. 44, No. 6,

pp. 38–51.

Ersel, Hasan ve Lerzan

İskenderoğlu:

“Monetary Programming in Turkey”, TCMB Tartışma Tebliği, No.9006, 1990.

Ertuğ, Dilara: “ Türkiye İçin Faiz Oranı Reaksiyon Fonksiyonu ve

Taylor Kuralı: Eşbütünleşme Yaklaşımı”,(Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2007.

Eser, Kadir: “1994 Finans Krizi ve Finans kesiminde reform Arayışları”, İşletme ve Finans, sayı:14, 1995, s.50-55.

Fanelli, Jose M., Roberto Frenkel ve Guillermo Rozenwurcel:“

Growth and Structural Reform in Latin America Where We Stand”, Documento CEDES/57, Buenos Aires 1990, pp.75-90

Faust, John ve Lars E.O. Svensson:

“Transparency and Credibility: Monetary Policy with Unobservable Goals”, NBER Workıng Paper Serıes No.6452, 2000.

Fernandez, Roque B.: “The Expectations Management Approach to

Stabilization in Argentina During 1976–1982”, World Development, Vol.13, No. 8, 1985, pp. 871-892.

Financial Times: Financial Times, (Çevrimiçi),

http://www.ft.com/home/europe, Erişim: 24.01.2010

Fischer, Andreas M. ve Adrian B.Orr:

“Monetary Policy Credibility and Price Uncertainity: The New Zealand Experience of Inflation Targeting”, OECD Economic Stıdies,No.22, 1994, pp.155-179.

Fischer, Stanley: “Rules Versus Discretion in monetary Policy”, NBER

Working Paper Series, No.2518, 1988.

: “Maintaining Price Stability”, Finance and

Development, December 1996, pp.34-37.

: “The Financial Cirises in Emerging Markets: Lessons

for Eastern Europe and Asia,” First Deputy Managing Director of the International Monetary Fund at the Eastwest, Institute, New York,1999.

Flodd, Robert ve Peterd Isard:

“Monetary Policy Strategies”, NBER Working Paper Series, No.2770, 1988.

Frankel, Jeffrey A., Sergio

L. Schmukler ve Luis Servén:

“Global Transmıssıon of Interest Rates:Monetary Independence and Currency Regıme”, Working Paper, No.8828, March 2002.

Frankel, Jeffrey A.: “What’s In and Out in Global Money, Finance and

Development, Volume 56, No 3, 2009.

Friedman, Benjamin ve Kenneth N. Kuttner:

”A Price Target for U.S. Monetary Policy? Lessons From The Experience with Money Growth Targets,” Brookings Papers on Economic Activity, Vol. 1996, No.1, 1996, pp. 77-146

Friedman, Milton : “The Role of Monetary Policy”, American Ecoomic

Review, Vol.58, No.1, 1968, pp.1-17.

: A Monetary History of the United States, 1867 –

1960, Princeton University Press, 1963.

: Studies in the Quantity Theory of Money,

University of Chicago Press, 1956.

: The Optimum Quantity of Money, 4th Ed.,

Transaction Publishers, New Brunswick, New Jersey, 2009.

Fry, Maxwell J.: “Assessing Central Bank Independence: Do Actions

Speak Louder than Words?” Oxford Economic Papers, Vol.50, No.3, 1998, pp.512-529.

: Emancipating the Banking System and Developing

Markets for Government Debt, Routledge Publisher, London, 1997.

Goldfajn, Ilan ve Rodrigo

O. Valdes:

“Capital Flows and the Twin Crises: The Role of Liquidity”, IMF Working Paper, No. 87, 1997.

Goldstein, Morris ve Philip Turner:

“Banking Crises in Emerging Economies: Origins and Policy Options”, BIS Economic Paper, No.46, October 1996.

Goodfriend, Marvin ve Robert G.King:

“The Case for Price Stability”, Working Paper, No.8423, 2001.

Goodhart, Charles A.E.: “The Changing Role of Central Banks”, BIS Working

Papers, No.326, 2010, pp.1-35.

Gökbudak, Nuran: "Central Bank Independence, The Bundesbank

Experience and the Central Bank of the Republic of Turkey" Discussion Paper, No. 9610, 1996.

Gökçe, Deniz: “Merkez Bankamız İyi Yönetiliyor, Akşam Gazetesi,

30 Kasım 2011.

Gray, Simon: “Central Bank Balances and Reserve Requirements.”

IMF Working Paper, No. 36, 2011.

Greenspan, Alan: “Opening Remarks: Achieving Price Stability”, at a

Symposium Sponsored by the Federal Reserve Bank of Kansas City, Jackson Hole, Wyoming, 1996.

Grıllı, Masciandaro ve G. Tabellini:

“Political and Monetary Institution and Public Financial Policies in Industrial Countries”, Economic Policy, Vol. 6, No. 13, 1991, pp.198–210.

Gül,Ekrem, Aykut Ekinci ve Arif A. Gürbüz:

Enflasyonla Mücadelede Enflasyon Hedeflemesi, Ekin Yayınları, Bursa, 2006.

Güneş, Sevcan: “IMF Anlaşmaları'nın İstikrar Programlarının

Güvenilirliğini Artırmadaki Rolü: Türkiye Örneği” (Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonomi Bölümü İktisat Anabilim Dalı), Aydın, 2008.

Günsoy, Bülent: “Hukuksal Yapı ve İktisadi Başarı : TCMB Örneği”,

İ.Ü.Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi No: 23-24, Ekim 2000-Mart 2001, (Çevrimiçi), http://www.istanbul.edu.tr/siyasal/dergi/sayi23- 24/13.htm., Erişim: 23.04.2011

Gür, Ekin T.: “Kredi Kanalının Etkin Çalışması ve Türkiye

Uygulaması”, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü, Ankara, 2003.

Gürsel, Seyfettin: “Aşırı Tepki”, Radikal Gazetesi, 31 Mart 2011.

Haan, D.Jkob ve Zelhorst, D.:

"The İmpact Government Deficits on Money Growth in Developing Countries”, Journal of International Money and Finance, No. 9, 1990, pp.455-469.

Haldane, Andrew G.: “Defining Inflation Target”, in The Monetary Policy

and Inflation Targeting, Editor: Philip Lowe, Economic Group Reserve Bank of Australia, 1997, pp.74-112

Hazine Müsteşarlığı: (çevrimiçi),http://www.hazine.gov.tr/irj/portal/anonym ous, Erişim: 05.06.2011.

Heenan, Goffrey, Marcel Peter ve Scott Roger:

“Implementing Inflation Targeting: Institutional Arrangements, Target Design, and Communications”, IMF Working Paper, No.278, 2006.

Helleiner, Eric: “Historicizing Territorial Currencies: Monetary Space

And The Nation-State İn North America”, Political Geograph, No. 1, 1999, pp.309-339.

Huang, Tian: “Effects of Central Bank Independence Reforms on

Inflation in Different Parts of the World”, Högskolan Dalarna, 2011.

Huanga, Kevin X.D. ve Zheng Liu:

”Inflation Targeting: What İnflation Rate To Target”, Journal of Monetary Economics, No.52, 2005, pp.1435–1462.

IMF: “Does Inflation Targeting Work in Emerging Countries”, World Economic Outlook, Chapter 4, pp.182-185.

Issing, Otmar: ”The European Central Bank at the Eve of EMU”,

Speech in London, 1998.

Danielsson, Jon: “The First Causality of the Crisis: Iceland”, in The

first Global Financial Crisis of the 12st Century, Edited by: Andrew Felton and Carmen M. Reinhart, Part II, Jun-December 2008.

Kadıoğlu, Ferya, Nilüfer Özdemir ve Gökhan

“Inflation Targeting in Developing Countiries”,

TCMB Tartışma Tebliği, 2000.

Yılmaz:

Kadyrova, Susanna: “Türk Merkez Bankası Bağımsızlığı ve

Makroekonomik Performans Arasındaki İlişki”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2009

Kahneman, Daniel ve Amos Tversky:

“Prospect Theory: An analysiz of Decision Under Risk”, Econometrica, vol.47, No.2, 1979, pp. 263- 291.

Kaminsky, Graciela L. ve Carmen M. Reinhart:

“The Twin Crises: The Causes of Banking and Balance-Of-Payments Problems”, The American Economic Review, Vol. 89, No. 3, 1999, pp. 473-500.

Kaminsky, Graciela L.: “Varieties of Currencies Crisis“, NBER Working Paper, No.10193, 2003.

Kandiller, Rıza: “1990’lı yıllarda İzlenen Para Politikaları ve

Değerlendirilmesi”, Hazine Dergisi, Sayı 7, Temmuz 1997.

Kara, A.Hakan ve Musa Orak:

“Enflasyon Hedeflemesi”, Ekonomik Tartışmalar Konferansı, Emin Öztürk’ün Anısına, Ekim 2008.

Karabulut, Gökhan: Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizlerin

Nedenleri, Der Yayınları, İstanbul, 2002.

Karasoy, Almila, Mesut Saygılı ve Cihan Yalçın:

“Enflasyonun Doğrudan Hedeflenmesi Politikası ve Bazı Ülke Deneyimleri”, TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü Tartışma Tebliği, Ankara, No. 9801, Mart 1998.

Karasoy, Almila: “Stabilizasyon, Nominal Çapa Olarak Alınabilecek

Göstergeler ve Ülke Deneyimleri”, TCMB Araştırma Tebliği, No.9623, 1996.

Karluk, Rıdvan: Türkiye Ekonomisi Tarihsel Gelişim Yapısal ve

Sosyal Değişim, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.,

İstanbul, 1996.

Kaya, Zekâyi:		“Türkıye Cumhurıyet Merkez Bankasının
		Bagımsızlıgı ve Enflasyon Ilıskısi”, (Marmara
		Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Iktısat Anabılım
		Dalı Iktısat Polıtıkası Bılım Dalı Yayınlanmamış
Kamin, B. S.,	W. J.	Doktora Tezi) Istanbul, 2007 “The Contribution of Domestic and External Factors

Schindler ve L. S. Samuel:

to Emerging Market Devaluation Crises: An Early Warning Systems Approach”, Board of Governors of the Federal Reserve System International Finance Discussion Papers, No:711, 2011.

Kaygusuz, Murat: "Enflasyon Hedeflemesi ve Türkiye'de

Uygulanabilirliği", Econturk Online, 2004.”, s.13, (Çevrimiçi), http://www.econturk.org/Turkiye2004.html, Erişim. 20

.09.2011

: “Merkez Bankasının Bağımsızlığı ve Enflasyon

Arasındaki İlişki”,(Çevrimiçi), http://kaykusuz.tripod.com/id44.html., Erişim: 23.04.2011.

Kazgan, Gülten: Tanzimat’tan 21.Yüzyıla Tükiye Ekonomisi, Bilgi

Üniversitesi Yayınları, 4. Baskı, İstanbul, 2009.

Kepenek, Yakup ve Nurhan Yentürk:

Türkiye Ekonomisi, 22. Basım, Remzi Kitabevi,

İstanbul, 2009.

Kesriyeli, Mehtap: “1980’li Yıllardan Günümüze Para Politikası

Gelişmeleri”, TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü, No:4, 1997.

Keynes, John Maynard: Genel Teori, İstihdam, Faiz ve Paranın Genel

Teorisi, Çev. Uğur Selçuk Akalın, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2008.

Keynes, John Maynard: The General Theory of Empoyment, Interest and

Money, Atlantic Publishers, 2008.

Kibritçioğlu, Aykut: “Effects of Global Financial Crisis on Turkey”,

MPRA Paper, No. 29470, Mart 2011.

Kiguel, Miguel A. ve Nissan Liviatan:

“The Business Cycle Associated with Exchange Rate- Based Stabilization”, Worldbank Working Papers, No.513, 1990,

Kocherlakota, Narayana: Central Bank Independence and Sovereign Default”,

Wharton Conference, Philadelphia Pennsylvania, April 1, 2011.

Koivu, Tuuli, Aaron Mehrotra ve Riikka Nuutilainen:

“Mccallum Rule And Chinese Monetary Policy”,

BOFIT Discussion Papers, 2008.

Krueger, Anne O.: ”IMF Stabilization Programs”,NBER Working

Papers, volume title: Economic and Financial Crises in Emerging Market Economies, volume editor: Martin Feldstein, 2003, pp.297- 346.

Kruger, M., P. N. Osakwe ve J. Page:

“Fundamentals, Contagion and Currency Crises:An Empirical Analysis”, Bank of Canada Working Papers, No:10, 1998.

Krugman, Paul: “A Model of Balance-of-Payments Crises”, Journal of

Money, Credit, and Bankıng, Vol.11, No.3, 1979, pp.311-325.

: The Return of Depression Economics, W. W. Norton

& Company New York London, 2008.

Kumcu, Ercan: “9 Ayda Etki Yapmayan Politika Politika Olamaz”,

Habertürk, 18 Mayıs 201

: “Ekonomi Politikalarının Zaman İhtiyacı”,

Habertürk, 17 Nisan 2011.

: “Enflasyon hedeflemesi İtibar Kaybediyor”,

Habertürk, 23 Mayıs 2011.

: “Para Otoritesi ve Para Politikasından Beklenenler”,

Habertürk Gazetesi, 28 Nisan 2011.

: İstikrar Arayışları, Güncelleştirilmiş 2.Basım, Doğan

Kitap İstanbul, 2002.

Kydland, Finn E. ve Edward C. Prescott:

“Rules Rather than Discretion: The Inconsistency of Optimal Plans”, The Journal of Political Economy, Vol. 85, No.3, 1977, pp. 473-492

Laban, Raul ve Felipe Larrain B.:

“The Chilean with Capital Mobility”, in The Chilean Economy: Policy Lessons, Developing Country Debtand Economic Performance, Vol. 2 University of Chicago Press, 1990.

Lim, C., et.al.: “Macroprudential Policy: What Instruments and How

to Use Them? Lessons from Country Experiences”,

IMF Working Paper, No.238, 2011.

Loayza, Norman ve Raimundo Soto:

“Inflation Targeting: An Overview”, Central Bak of Chile, 2002.

Malatyalı, N. Kamuran: “Enflasyon Hedeflemesi, Ülke Uygulamalarına

Örnekler ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, DPT Çalışma Raporları, No.1, 1998.

Masson, Paul R., Miguel

A. Savastano ve Sunil Sharma:

“The Scope for Inflation Targeting In Developing Countries,” IMF Working Paper, No.130, 1997.

Mauro, Andrew B.E.B.P.: “An Evaluatıon of Monetary Regıme Optıons for Latın

Amerıca”, Central Bank of Chile Working Papers,

2002.

Maxfield, Sylvia: Gatekeepers of Growth: The International Political

Economy of Central Banking in Developing Countries, Princeton University Press, 1997.

McCallum, Bennett T.: ‘‘Inflation: Theory and Evidence,’’ in B. Friedman and

F. Hahn (eds.), Handbook of Monetary Economics, Vol. II, Amsterdam: North-Holland, 1990, pp. 963– 1012.

: “Robustness Properties of a Rule for Monetary

Policy”, Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy No.29, 1988, pp.173–203.

Melo, Jaime D. ve Sumana Dhar:

”Lessons of Trade Liberalization in Latin America for Economies in Transition”, The Worldbank Working Papers, No.1040, 1992.

Minksy, Hyman P.: John Maynard Keynes, McGraw-Hill, 2008.

Mishkin, Frederic S. ve Adam Posen:

“Inflation Targeting: Lessons From Four Countires,” Federal Reserve Bank of New York Economic Policy Review, Cilt: 3, No.3, 1997.

Mishkin, Frederic S.: “Issues in Inflation Targeting,” National Bureau of

Economic Research”, June 2000.

: ”Inflation Targeting,” National Bureau of Economic

Research”, 2000.

: “Inflation Targeting: Lessons From The International

Experience”,t.y.,(çevrimiçi),http://www.cnb.cz/mirand a2/export/sites/www.cnb.cz/en/research/seminars_wor kshops/2002/2002_04-05_Mishkin.pdf,Erişim: 12.12.2011

: “Internatıonal Experiences Wıth Dıfferent Monetary

Polıcy Regımes”, Seminar Paper No. 648, 1998.

: ”Strategies for Controlling Inflation”, Economic

Group of Reserve Bank of Australia, Kirribilli, 1997.

: “What Should Central Banks Do? “ in Monetary

Policy Strategy, MIT Press, 2007.

Mishkin, Frederic S.ve Miguel A. Savastano:

“Monetary Policy Strategies for Latin America,”

Journal of Development Economics, 2001.

Montiel, Peter ve Jonathan Ostry:

“Targeting The Real Exchange Rate in Developing Countries”, Finance and Development, vol.30, No.1, 1993.

Nazmi, Nader: “Exchange Rate-Based Stabilization in Latin

America”, World Development, Vol. 25, No. 4, 1997, pp. 519-535.

Nicholl, Peter ve David J. Archer:

"An Announced Downward Path for Inflation." In Richard O'Brien, Ed., Fınance And The Internatıonal Economy, No. 6, Oxford University Press., 1992.

Niggle, Christopher J.: “The Endogenous Money Supply Theory: An

Institutional Appraisal”, Journal of Economic Issues, vol.25, No.1, 1991, pp.137-153.

Nistor, Loan ve Maria Ulici:

“Banking Crisis Case of US Banks Versus UK Banks”, Finance-Challenges of the Future, No.11, 2010, pp.26-34.

Niyet Mektubu: IMF’ye Mayıs 2001’de Yazılan Niyet Mektubu,

(Çevrimiçi),www.belgenet.com/eko/mektup_030501.html.

,Erişim: 24.06.2011.

: IMF’ye Temmuz 2001’de Yazılan Ek Niyet Mektubu,

(Çevrimiçi),www.tcmb.gov.tr/yeni/niyet/nmt030801.htm., Erişim: 22.10.2011.

: 9 Aralık 1999 Tarihinde IMF’ye Verilen Niyet

Mektubu, (Çevrimiçi),

http://www.belgenet.com/eko/mektup.html, Erişim: 07.12.2011

Obstfeld, Maurice: “Can We Sterilize? Theory and Evidence”, NBER

Working Paper, No.833, 1982.

Oktar, Suat: Enflasyon Hedeflemesi, Bilim Teknik Yayınevi,1998.

: Merkez Bankasının Bağımsızlığı, Birinci Baskı,

İstanbul: Bilim Teknik Yayınları, Ekim 1996.

Oktaylar, Hasan Can: KPSS A İktisat, Yargı Yayınları, 2010

Onaran, Zahide A.: “Para Politikasına Yeni bir Bakış: Merkez Bankası

Bağımsızlığı”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1995.

Özatay, Fatih: “Merkez Bankasının Faiz Aracı Etkisizleşiyor mu?”,

Radikal Gazetesi, 7 Eylül 2011

: "Nasıl Oluyor da Oluyor Finansal Krizler-1, Dünya Gazetesi, 3 Ağustos 2011

: “A Quarterly Macroeconometric Model for A Highly Inflationary and Indepted Country: Turkey”, Economic Modelling, No.17, 2000, pp. 1-11.

: “BDDK ile Merkez Bankası Birleşsin mi?”, Radikal Gazetesi, 12 Eylül 2011

: “Nasıl Oluyor da Oluyor Finansal Krizler (1)”, Dünya Gazetesi, 24 Ağustos 2011.

: “Nasıl Oluyor da Oluyor? Para Politikası (2)”, Dünya Gazetesi, 4 Mayıs 2011

: “Nasıl Oluyor da Oluyor? Para Politikası (3)”, Dünya Gazetesi, 11 Mayıs 2011

: “Nasıl Oluyor da Oluyor? Para Politikası (4)”, Dünya Gazetesi, 23 Mayıs 2011

: “Örtük Hedefleme Nasıl Doğdu”, Radikal Gazetesi, 12 Haziran 2006.

: “Public Sector Price Controls and Electoral Cycles”, TCMB Araştırma Tebliği, No. 09, 2005.

: Finansal Krizler ve Türkiye, 2.Baskı, Doğan Kitap,

İstanbul, 2010.

: Parasal İktisat Kuram ve Politika, Efil Yayınevi,

Ankara, 2011.

: “Bir O, Bir Bu”, Radikal Gazetesi, 01 Ekim 2011

Özdemir, K.Azim ve Mesut Saygılı:

“Monetary pressures an Inflation Dynamic in Turkey: Evidence from P-Star Model” TCMB Çalışma Tebliği, No.08, 2008.

Özer, Mustafa: Türkiye Ekonomisi, Anadolu Üniversitesi Yayınları,

Ekim 2004.

Öztürk, Serdar: “Enflasyon Hedeflemesi Yaklaşımı ve Türkiye'de

Uygulanabilirliği”, Basılmamış Eser, t.y.

Parasız, İlker: İktisada Giriş, 8. Baskı, Ezgi Kitabevi, 2006.

: Para Politikası, 6.baskı, Ezgi Kitabevi, 2003.

: Türkiye Ekonomisi-1923’den Günümüze İktisat ve

İstikrar Politikaları, Ezgi Kitabevi, 2003.

Paya, Merih: Para Teorisi ve Para Politikası, Filiz Kitabevi, 2.Baskı, İstanbul, 1998.

Protopapadakis, A.A. ve

J.J. Siegel:

”Money Growth and Inflation Related to Government Deficits? Evidence from Ten Industrialized Economies'”, Journal of International Money and Finance, 1987, pp. 31—48.

Quinn, Stephen ve William Roberds:

"An Economic Explanation of the Early Bank of Amsterdam, Debasement, Bills of Exchange, and the Emergence of the First Central Bank", Federal Reserve Bank of Atlanta FRB of Atlanta Working Paper No. 13, 2006.

Ramos, Joseph R.: Neoconservative Economics in the Southern Cone

of Latin America 1973-1983, The Johns Hopkins University Press, 1986.

Reinhart, Carmen M. ve Kenneth S. Rogoff:

This Time is Different: Eight Centuries of Financial Folly, Princeton University Press, 2009.

Rodriguez, Carlos A: “The Argentine Stabilization Plan of December 20th,”

World Development,, Vol.10, No.9, 1982, pp.801-811

Rogoff, Kenneth: “The Optimal Degree of Commitment to an

Intermediate Monetary Target”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 100, No. 4, 1985, pp.

1169-1189.

Romer, David: Advanced Macroeconomics, Third Edition, The

McGraw-Hill, 2006.

Rose, Andrew K.: “A Stable İnternational Monetary System Emerges:

Inflation Targeting is Bretton Woods, Reversed”, Journal of International Money and Finance, Vol.26, No.5, 2007, pp. 663-681.

Sachs, Jeffrey, Aaron Tornell ve Andres Velasco:

“Financial Crises in Emerging Markets: The Lessons From 1995”, NBER Working Paper, No. 5576, 1996.

Saleem, Nadia: “Adopting Inflation Targeting in Pakistan: An

Empirical Analysis”, The Lahore Journal of Economics, No. 15:2, 2010, pp.51-76.

Santoni, G.J.: “A private Central Bank; Some Oldes English

Lessons”, Federal Reserve Bank of St.Louis Review, 1984.

Saracoğlu, Rüşdü: “1990 Yilina Girerken Türk Ekonomisi”, TCMB,

1990,(Çevrimiçi),http://www.tcmb.gov.tr/yeni/evds/ya yin/paraprog/turkekonomisi.html, Erişim: 23.05.2011

: “Türkiye’de Merkez Bankacılığı”, İşletme ve

Finans Dergisi, Ağustos 1993

Sargent, Thomas ve Neil Wallace:

"Some Unpleasant Monetarist Arithmetic." Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, Fall, 3:3, 1981.

Schaechter, Andrea, Mark Stone ve Mark Zelmer:

“Adopting Inflation Targeting: Practical Issues for Emerging Market Countries”, IMF Occasional Paper, No. 202, 2000.

Serdengeçti, Süreyya: “Merkez Bankası Bağımsızlığı”, Finansal Politik

Ekonomik Yorumlar Dergisi, Yıl:3, S:477, Aralık 2003.

: “Fiyat İstikrarı,” Türkiye Cumhuriyet Merkez

Bankası, Başkanın Konuşmaları, SBF Konferansı, Ankara, 28 Kasım 2002.

: “Merkez Bankası Bağımsızlığı”, 2005, (Çevrimiçi),

http:// www.tcmb.gov.tr, Erişim: 12.06.2011.

Sevüktekin, Mustafa ve Mehmet Nargeleçekenler:

Ekonometrik Zaman Serilerinin Analizi, Geliştirilmiş 2.Baskı, Nobel Yayınevi, Ankara, 2007.

Seyfettin Gürsel: “Yeni Klasik İktisadın Sorumluluğu”, Referans Gazetesi, 20 Kasım 2008.

Sikken, Bernd Jan ve Jakob De Haan:

“Budget Deficits, Monetization, and Centralbank İndependence In Developing Countries “, Oxford Economic Papers, No. 50, 1998,pp.493-511

Süslü, Bora ve Selahattin Bekmez:

”Türkiye’de Zaman tutarsızlığının ARDL Yöntemi ile incelenmesi”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, Cilt:4, Sayı:2, 2010, s.85-110.

Svensson, Lars E.O.: “Price-Level Targeting Versus Inflation Targeting: A

Free Lunch?”, Journal of Money, Credit and Banking, Vol.31, 1999, pp.277–295.

: “Inflation Targeting as a Monetary Policy Rule”,

Journal of Monetary Economics, 1999.

: “How Should Monetary Policy Be Conducted in an

Era of Price Stability?”, NBER Working Paper,

No.7516, 1999.

Şahin, Baran: “Alternatif Bir Para Otoritesi Olarak Para Kurulu

Dünya Örnekleri ve Türkiye’de Uygulanailirliği”,(Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Diyarbakır, 2007.

Tanzi, Vito: “Globalization and the Work of Fiscal Termites”, A Quarterly Magazine of The IMF, 2001.

Taylor, John B.: “Discretion Versus Policy Rules in Practice”

Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, No.39, 1993, pp.195-214.

TCMB TCMB, (Çevrimiçi), http://www.tcmb.gov.tr, Erişim: 09.03.2011.

: TCMB Enflasyon Raporu –I, 2006

: “2002 Yılında Para ve Kur Politikaları ve Muhtemel

Gelişmeler”, Basın Duyurusu, 2 Ocak 2002.

“Enflasyon Hedeflemesi Rejimi”, 2006

“2005 Yılında Para ve Kur Politikaları”

“2011 Ocak Enflasyon Raporu Basın Toplantısı”

“2011 Yılında Para ve Kur Politikaları”, Ankara, 21

Aralık 2010.

Bülten, Sayı 1, Mart 2006.

Enflasyon Rapor –IV, 2010

Enflasyon Raporu –III, 2010

Enflasyon Raporu –IV, 2007

Finansal İstikrar Raporu-I, 2006

Finansal İstikrar Raporu, Mayıs 2011.

Finansal İstikrar Raporu, Aralık 2010.

Finansal İstikrar Raporu, Kasım 2008.

Finansal İstikrar Raporu, Kasım 2009.

Finansal İstikrar Raporu, Mayıs 2010

Yıllık Rapor 2000

Yıllık Rapor 2001

Yıllık Rapor 1992

Yıllık Rapor 1996

Yıllık Rapor 1997

Yıllık Rapor 1999

Yıllık Rapor 2000

Yıllık Rapor 2001

:	Yıllık Rapor 2004.
:	Yıllık Rapor 2005.
:	Yıllık Rapor 2006,
:	Yıllık Rapor 2007
:	Yıllık Rapor 2009.
:	Yıllık Rapor, 2003
:	Sıkça Sorulan	Sorular,	(Çevrimiçi),

www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/sss.php. Erişim: 2.04.2010

: “Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu”, 5 Ekim 2011, (Çerimiçi) http://www.tcmb.gov.tr/, Erişim: 11.10.2011

: ”Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı”,(Çevrimiçi),http://www.tcmb.gov.tr/yeni/du yuru/eko_program/program.pdf, Erişim: 02.11.2011

: 3 Haziran 2008 Tarihli Maliye Bakanına Yazılan TCMB

Mektubu,(çevimiçi),http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyu ru/2008/DUY2008-24.pdf, Erişim:12.07.2011

The Riskbank: Çevrimiçi),http://www.riksbank.com/templates/Page.a

spx?id=9159, Erişim:02.02.2011.

Tinbergen, Jan: On the Theory of Economic Policy, Amsterdam,

1952

Tokgöz, Erdinç: “Merkez Bankalarının Bağımsızlığı”, Hacettepe

Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.13, 1995.

Tornell, Aaron ve Andres Velasco:

“Fiscal discipline and the choice of a nominal anchor in Stabilization”, Journal of International Economics, No.46, 1997.

Tunca, Zafer: Makro İktisat, Filiz Yayınevi, 4.Baskı, İstanbul,

2005.

TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu, (çevrimiçi),http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=

25&ust_id=8, Erişim: 23.02.2011

Uygur, Ercan: “2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri Üzerine

Değerlendirmeler.” Mülkiye Dergisi, Cilt.15, Sayı.227, 2001, s. 37–70.

: “Enflasyon, Para ve Mali Baskı: İktisat

Politikasında Geri Kalmışlık” İktisat, İşletme ve Finans, Yıl:16, Sayı:189, 2001, s.7-23.

Ünsal, Erdal: Makro İktisat, 8. Gözden Geçirilmiş Baksı, İmaj Yayınları, Ankara, 2009.

Vegh, Carlos A.: “Stopping High Inflation”,IMF Staff Papers, Vol.39, No.3, 1992, pp.625-695

Walsh, Carl E.: “Central Bank Independence Prepared for the New

Palgrave Dictionary”, December 2005, s.1, (Çevrimiçi),

			http://people.ucsc.edu/~walshc/MyPapers/cbi_newpalg rave.pdf, Erişim: 03.12.2011
:			“Is New Zealand's Reserve Bank Act of 1989 an Optimal Central Bank Contract?”, Journal of Money, Credit and Banking, Vol. 27, No. 4, Part 1 Nov., 1995, pp. 1179-1191.
:			Monetary Theory and Policy, Second Ed., MIT Press, 2003.
Wikipedia:			(Çevrimiçi),http://en.wikipedia.org/wiki/Quantity_theo ry_of_money, Erişim: 12.10.2011
Williamson, Molly Mahar:	John	ve	Finansal Liberizasyon Üzerine Bir İnceleme, Çev. Güven Delice, Liberte Yayınları, 2002.

Vogelvang, Ben: Econometric Theory and Applicaitons with Eviews,

Pearson Education limited Press, 2005.

Yaşar, Süleyman: “Dalgalı Kur Doğru Tercih”, Radikal Gazetesi, 8

Ağustos 2011

: “Kendi Portföyünüz mü Türkiye mi?”, Sabah Gazetesi, 10 Ekim 2011

Yeldan, Erinç: “Birinci Yılında 2000-Enflasyonu Düşürme

Programının Değerlendirilmesi”, Mülkiye Dergisi,

Cilt: 25, Sayı: 226, Ocak-Şubat 2001, s.157-174.

Yeyati, Eduardo L.: “Financial Dollarization: Evaluating the

Consequences”, Economic Policy January 2006.

Yıldırım, Kemal ve Mustafa Özer:

İktisat Teorisi, 4.baskı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Ekişehir, 2006.

Yıldırım, Oğuz: “Monetary Programming in Turkey After 1990s”,

Sosyal Bilimler Dergisi, t.y., s.,135-140.

: “Türkiye’de Parasal Programlama ve Enflasyon

Hedeflemesi”, Basılmamış Eser, t.y.

Yılmaz, Durmuş: “Para Politikası Sunumu”, TCMB, Gaziantep, 7

Haziran 2007.

: “2011 Ocak Enflasyon Raporu”, TCMB, Ankara, 25

Ocak 2011

: ”Ekonomik Görünüm”, TCMB, Malatya, 7 Eylül

2006.

: “75. Olağan Genel Kurul Toplantısı Açış Konuşması”,

TCMB, Ankara, 6 Nisan 2007.

BÜLENT DOĞRU

D. Tarihi: 01.01.1978, e-mail: buldogru@gmail.com, tel: 05052981120

EĞİTİM:

Derece	Alan	Üniversite	Yıl
· Doktora	İktisat	İstanbul Üniversitesi	2011
· Y. Lisans	İktisat	İstanbul Teknik Üniversitesi 2006
· Lisans	Tekstil Mühendisliği	İstanbul Teknik Üniversitesi 2003

YAYINLANMIŞ ÇALIŞMALAR:

· Y. lisans Tez: Uluslar Arası Piyasalarda Belirlenen Parite değişimlerinin Türkiye’deki Döviz Kuruna Etkisinin Araştırılması, (Danışman: Prof. Dr. Burç Ülengin)

· Doğru, B.“ Türkiye’de Yeni Kurulan Üniversitelerin Ülke Ve Şehir Kalkınmasına Katkısı: Güney Kore Örneği”, İl Oluşunun 80.Yılında Gümüşhane, Tarihi ve Ekonomisi Sempozyumu, 25-28 Mayıs, 2010, Gümüşhane, Türkiye

· Doğru B., Uysal M., “Euro’daki Belirsizliğin Euro Bölgesi İhracatına Etkisi “

Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2011

· Doğru, B., “ABD ve AB Menşeli Bir Krizin Türkiye’ye Muhtemel etkileri”, Taraf Gazetesi, 1 Ekim 2011

· Proje: Doğru, B. “Korozyonun İçme Suyuna Etkisi” , İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 1999

REFERANS:

· Doktora Danışmanım Doç. Dr. Dündar Murat Demiröz (İstanbul Üniversitesi)

· Prof.Dr. Kaya Ardıç (İstanbul Üniversitesi)

· Yüksek Lisans Tez Danışmanım Prof.Dr. Burç Ülengin (İstanbul Teknik Üniversitesi)

İŞ DENEYİMİ:

· Araştırma görevlisi, Gümüşhane Üniversitesi, İİBF, İktisat Teorisi ABD, Ocak 2009-

· Tekstil Mühendisi, Bahariye Mensucat, İstanbul, Aralık 2004-Haziran 2005

YABANCI DİL: İngilizce (ileri düzey), Almanca (orta düzey), İspanyolca ve Fransızca (başlangıç düzey)

BURSLAR ve ÖDÜLLER

· Sabancı Başarı Bursu

· Türk Silahlı Kuvvetleri Hizmet ve Yararlılık Ödülü, Jandarma Genel Komutanlığı

DİĞER

· TÜBİTAK Matematik Olimpiyatları Doğu Anadolu Bölgesi İkincilik Derecesi, 1996

· TÜBİTAK Ulusal Matematik Takımı Yedek Aday, 1997

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Bu Blogda Ara

İsmail Hakkı Altuntaş

MERKEZ BANKASI POLİTİKALARI VE ENFLASYON

EVALUATION OF CENTRAL BANK POLICIES IN TERMS OF PRICE STABILITY AND OTHER ECONOMIC INDICATORS AND CASE OF INFLATION TARGETING IN TURKEY BÜLENT DOĞRU

BİRİNCİ BÖLÜM

MERKEZ BANKACILIĞI VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ BANKASININ GELİŞİMİ

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TARİHSEL SÜREÇTE TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKALARI VE YAKIN DÖNEM KRİZLERİ

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ARA REJİM HEDEFLEMESİNE GÖRE TCMB PERFORMANSINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER :1990-2011

TABLO LİSTESİ

ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa No.

GRAFİK LİSTESİ

Sayfa No.

KISALTMALAR

GİRİŞ

SONUÇ

KAYNAKÇA

The Encyclopedia of Financial Globalisation, 2010.

: Central Bank Strategy, Credibility, and

: İktisatta Rasyonalite ve Para Politikası, Derin

: Türkiye’de Parasal Kesim ve Merkez Bankası

: A Monetary History of the United States, 1867 –

: Studies in the Quantity Theory of Money,

: Emancipating the Banking System and Developing

BOFIT Discussion Papers, 2008.

Amerıca”, Central Bank of Chile Working Papers,

Journal of Development Economics, 2001.

: Türkiye Ekonomisi-1923’den Günümüze İktisat ve

Journal of Monetary Economics, 1999.

Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.13, 1995.

BÜLENT DOĞRU

Benzer Yazılar

Yorumlar

Arşivleme