Türkçede Tanrı Kelimesi İle Allah Lafzı Birbirine Çok yakındır
Tabiatıyla
geç iş devri devam ettiği için eserde kullanılan kavramsal çerçeve Türkçe'dir.
Kutadgu Bilig'te Arapça "Allah" sözünün yerine tengri, idi,
(efendi-sahip), ugan, (her şeye gücü yeten) bayat rabb,
ve ilah kavramları kullanılır. Bununla
beraber Tanrı'yı çeşitli terimler le ifade eden Yusuf Has Hacib'in Tanrı
ifadesini karşılayan ıstılahlar içerisinde husus i yeri "Tengri"
kavramına verdiği de bir gerçektir. Devrin kavram haritasını objektif bir gözle
vermekle beraber, Allah lafzını tercih eden Kaşgarlı Mahmud'un ortaya koyduğu
veriler, geçiş devrinde yaygın kullanımın Tengri olduğunu
ortaya koymaktadır. Bununla beraber Tengri kelimesi, Arapça ve Farsça dini
tabirler karşısında gittikçe geriler. Tengri kelimesinin Kutadgu Bilig'de bazen
Arapça kullanıma uygun olarak Teala (Tengri Teala) ile birlikte kullanılması bunu
gösterir.
…
Teşekkül
dönemi Türk düşüncesinin teorik çerçevesi, özü, kurucu unsurları Kutadgu
Bilig'de cem edilirken; bu özün pratik tarafı, hayata yansımaları Divdnü Lügati't-Türk'de
görülür. Yusuf Has Hacib idealleri, Kaşgarlı Mahmud da bu ideallerin nasıl ete
kemiğe büründürüldüğünü göstermiştir.
Nitekim
eski Türkler'in Tengri, yalavaç, ve tamu kelimelerini kullanımlarına mukabil Kaşgarlı
Mahmud, Allah, resul, nebi ve cehennem kavramlarını tercih eder.
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar