Yaresâni... Ehli Hakk Mezhebi

İran kültür havzasında yér alan, İranî kökenli olan, Ehl-i Hak ya da Yaresanîti dénen bir yol vardır. Doğu Anadolu'daki Kürt-Zaza Alevîliği dénen dal, bu yola aittir. Bu yoluñ bir diğer dalı da Ezidîlik'tir, tümü İranî-Mecûsî (Zerdüştî) bir kökene dayanır.

İki, Arap Alevîliği dénen Nusayrîlik de ayrı bir yoldur. Nasrânî yâni Hristiyanlıktan kök alır, bir tür Hristiyanlık-İslam bileşimidir dénebilir belki.

Üç, çoğunluğu Oğuz, Türkmen kökenli kişilerden oluşan, kökeni Orta Asya'ya dayanan Kızılbaşlık. Benim kökenim bu kısımdan. Bugün hâlâ Orta Asya'da Kızılbaşlar vardır (bu adı kullanırlar). Yöreye göre inançlarda ve ritüellerde kimi değişiklikler gözükebilmektedir (Afganistan-Türkmenistan hattından => Balkanlara dek uzanan oldukça geñiş bir coğrafyada bu oldukça doğaldır).

Bu yol, Asyatik ögeler taşır, kökeninde eski Teñricilikten ve şamanizmden gelen damar güçlüdür. Örneğin semah adıyla bilinen ritüel, eski şamanların "Turna Dansı"dır, çünkü turna şamanizmde ve eski Türk kültüründe kutsal bir kuştur. Kopuz > bağlama önemlidir, hatta kopuzuñ > bağlamanıñ sapına saçak/püskül takılır ki bu oldukça eski ve köklü bir şaman simgesidir. Şamanlar da "manyak" adı vérilen giysilerine bu şekilde saçaklar, çaputlar bağlarlar, bu saçaklarıñ/püskülleriñ kötü ruhları kovduğuna inanılırdı şamanlarca. Şamanlar bu tür saçakları "tüngür" dénen davullarına da asarlar. Bu "saçaklı kopuz" geleneği Şamanist Moğollarda bile hâlâ sürmektedir, örnek olarak bir Moğol destancısı videosu paylaşayım, saçaklı kopuzunuñ bizimkine oldukça beñzediğini göreceksiñiz.

 

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar