Aşk Halleri

 

İbnü’l-Arabî, sevgi makamının dört derecesinin olduğunu söyler. Bunlar; “hevâ, hubb, aşk ve vüdd”dür.

Hevâ; aşkın kalbe inmesi veya düşmesidir. Bu düşüş, sevginin gayb âleminden şehâdet âlemine inmesidir. Hevânın kalbe düşmesinin birden çok sebebi vardır. Bu sebepler bazen bir bakış, bazen bir duyuş veya bir ihsan olabilmektedir. Hevâ, insanda var olan herhangi bir veya birçok varlığa kavuşma sevgisidir. İnsan, fıtratı gereği sevgisini Allah’ın yolu dışındaki yollara da bağlayabilmektedir. Ancak Allah, insanın sevgisini tek hakikat olan kendi yoluna bağlamasını istemiştir. İnsan, hevâsını Allah’ın emirlerine uygun olmayan yönlere çevirmemelidir. Âyette geçen “Ve sakın hevâya uyma, sonra bu seni Allah’ın yolundan saptırır.”  uyarısı bu anlamdadır.  

Hubb; kişinin, kalbinde var olan hevâsını diğer yollardan arındırıp sadece Allah’ın yoluna bağlamasıdır. Kul bu arınmayı gerçekleştirip sevgisinde Allah’a ortak koşmadığı zaman hevâ, hubba dönüşecektir. Bu sevgiye saflığından dolayı “hubb” (sevgi) adı verilmiştir. Nitekim içindeki pislikler dibe çöküp saflaşsın diye bulanık suyun konulduğu kaba “el-hubb” denmektedir.

Aşk; sevginin aşırılığı veya aşırı sevgidir. Hubb sevgisi, insanı bütünüyle kuşattığı zaman aşka dönüşmektedir. Bu sevgi, vücudun bütün âzalarına, duyularına ve ruha işlemektedir. Damarlardaki kan gibi vücudun her yerinde dolaşmakta, insanın eti olmaktadır. Bedenin ve ruhun bütün parçalarını etkileyerek insanın varlığıyla özdeşleşmektedir. Artık insanda ondan başka bir şeye yer kalmamaktadır. Sevgi bu dereceye ulaştığında insan her neyi görse ve duysa sevgiliyi görmüş ve duymuş olacaktır. İşte bu sevgi “aşk” diye adlandırılmaktadır.

Vüdd; hevânın, hubbun veya aşkın kararlı ve devamlı olmasıdır. Âşık, bu üç durumdan birine girmiştir. Her üç durumda da sevgi vüdd vasfını taşıyorsa sebat söz konusudur. Bu vasfı taşıyan âşık kararlıdır ve hiçbir şey ondaki bu hâli değiştiremez. Hoşa giden veya gitmeyen durumlarda da vüddün etkisi aynı sürekliliktedir.   Yakın anlamlı kelimelerden hareketle aşk ve muhabbetin başka derecelerinden de bahsedilmiştir. Bu dereceler şu şekildedir:

Meveddet: Sevgi sebebi ile kalbin özlem ve feryat içinde bulunma hâlidir.

Hevâ: Devamlı surette insana gözyaşı döktüren ve onu mücâhedeye sevk eden sevgiye denmektedir.

Hillet: Vücudun bütün âzalarını dost sevgisi ile doldurmak suretiyle başkasına yer bırakmamaktır.

Mahabbet: Kötü huyları terk edip yerlerine iyi huyları yerleştirerek sevgiliye yaklaşmaktır.

Şagaf: Aşkın hararetinden kalbin parçalanması fakat rububiyetin bir sırrı olduğu için sevgiyi açığa çıkarmasın diye gözyaşlarının gizli tutulmasına denmektedir.

Hüyam: Şiddetli aşk ve aşk deliliği anlamında kullanılmakta ve sevgiliye köle olma derecesindeki sevgiye denmektedir.

Vâleh: Gönül aynasını dostun güzelliği karşısında tutmak ve güzellik şarabı ile mest olmaktır.  

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar