Güzel Adlandırmalar

 

Hazırlayan: Ahmet GECEKUŞU

Batı dillerinde “euphemism” adı verilen güzel adlandırma, insanlar üzerinde olumsuz çağrışımlar uyandıran ve toplum tarafından adeta yasak konulan söz veya kelimelerin yerine, söz konusu nesne veya durumun edebe ve inanca uygun, olumsuz etkiyi bir nebze ortadan kaldıracak kelimelerle ifade edilmesidir.

Güzel adlandırma ile gerçekleşen ifadelerdeki incelik, toplumsal incelikten kaynaklanmakta ve toplumun bu tutumu bireylerin olayları, varlıkları dile getirme şekillerine yön vermektedir. Olaylar ve kavramların güzel adlandırma ile ifade edilmesi bireyin dile katmış olduğu bir inceliktir.

Hastalıklarla İlgili Olan Güzel Adlandırmalar
adı batası	: Köstebek de denilen çıban, kemik veremi, sıraca. DS, C.I, s.65
adı bellisiz	: Verem. DS, C.I, s.66
adını eller alsın	: 1) Müzmin yara. 2) Oğlanlık da denilen ateşli bir çocuk hastalığı. 3) Yılan. 4) Akrep. 5) Domuz. DS, C.I, s.66
ağrı tutmak	: Sara hastalığına yakalanmak. DS, C.I, s.111
ağrı	: Tifo. DS, C.I, s.109
akarca	: 1) Kemik veremi. 2) Bulaşıcı beyin hastalığı (hayvanlarda).
	3) Daima akan çıban, sıraca, fistül. 4) Deri veremi, cüzzam.
	5) Bel soğukluğu. DS, C.I, s.139
akıl hastalığı	: Delilik, cinnet. TS, C.I, s.65
aklını bozmak	: Üzerine düştüğü konudan başka bir şey düşünemez olmak;
	delirmek. TS, C.I, s.68
al basma	: 1) Loğusa kadınlarda görülen bir hastalık, loğusa humması.
	2) Sara hastalığı. 3) Sonradan görmelerdeki gurur, kibir, şımarıklık. DS, C.I, s.207
alınmış	: Felçli, inme inmiş. DS, C.I, s.220
alkın	: Kötürüm. DS, C.I, s.213
ağrı	: Verem. DS, C.I, s.417
büyük öksürük	: Boğmaca. DS, C.II, s.833
can alıcı	: 1) Öldürücü, kahredici. TS, C.I, s.421 2) Azrail. 3) Öldürücü hastalık. DS, C.III, s.854
çiçek	: İrinli kabarcıklar dökerek yüzde izler bırakan ateşli, ağır ve bulaşıcı bir hastalık. TS, C.I, s.535
	Dedim ucadan,
	Sesin çıhmaz bacadan,
	Allah seni gurtarsın,
	Çiçehden gızılcadan KİA, s.276
değiştirme	: 1) Raşitizm hastalığı. 2) Gürbüz ve sağlam bir çocuğun birden bire zayıflayarak tanınmayacak hale gelmesi. (Şeytanın değiştirdiğine inanılır.) DS, C.IV, s.1402
diyabet	: Şeker hastalığı, şeker. TS, C.I, s.680.
dönük	: Cüzzam hastalığı. DS, C.IV, s.1586
dutargalı	: Saralı, sarası olan. DS, C.XII, s.4488
engi	: 1) Nezle. 2) Bademcik iltihabı. 3) Sancı, ağrı. 4) Felç.
	DS, C.V, s.1753
engin	: 1) Diş nezlesi. 2) Genellikle çene altının ve yüzün şişmesiyle beliren hastalık. 3) Ağır hasta, durumu ölüme yakın olan (kimse). DS, C.V, s.1755
gelincik	: 1) Verem. 2) Kalp hastalığı. 3) Yılancık hastalığı.
	4) Arpacık denilen bir çeşit göz hastalığı. 5) Böbrek hastalığı.
	6) Lenfa düğümü iltihabı, boyun sıracası. 7) Yüzde olan bir çeşit çıban. 8) Süt çocuklarında görülen öldürücü bir çeşit hastalık. DS, C.VI, s.1979
	9) Bir çeşit mantar. DS, C.VI, s.1980
gelincikleme	: Heyecandan ileri gelen bir çeşit sinir hastalığı.
	DS, C.VI, s.1980
göğertme gözel hastalık gözenti	: Kolera hastalığı. DS, C.VI, s.2113
	: Verem. DS, C.VI, s.2178
	: Karasevda denilen akıl hastalığı. DS, C.VI, s.2180
güzelağrı habis	: Verem hastalığı. DS, C.VI, s.2243
	: 1) Kötü, fenâ, fâsid. 2) Kötülük eden, alçak, müfsid.
	3) Anormal hastalıklara veya kanserli urlara verilen isim.
	TS, C.II, s.1091
hıcılayık	: Boğmaca. DS, C.VII, s.2356
hınam	: Kemik veremi. DS, C.VII, s.2362
içağrısı ileze	: Dizanteri ya da kolera hastalığı. DS, C.VII, s.2503
	: Veremli, hastalıklı. DS, C.VII, s.2521
ili	: Hayâlet, cin, peri. DS, C.VII, s.2522
ince ağrı ince hastalık	: Verem, kalp hastalığı. DS, C.VII, s.2537
	: Akciğer veremi. TS, C.II, s.1392
incitme beni	: Kanser hastalığı. TS, C.II, s.1394
inme	: Felç, nüzul. TS, C.II, s.1400
issice	: Verem. DS, C.VII, s.2559
kabaram	: Üzüntüden olan sinir hastalığı, bir çeşit delilik.
	DS, C.VIII, s.2581
karamübarek	: Şirpençe, kan çıbanı. DS, C.VIII, s.2651
karabakma	: Kuşpalazı, difteri. DS, C.VIII, s.2637
karayatalığ kel hastalık	: Tifo hastalığı. DS, C.VIII, s.2654
	: Verem. DS, C.VIII, s.2732
kızdırma	: Sıtma. DS, C.VIII, s.2862
kızılcık	: 1) Kızamık hastalığı. 2) Bir çeşit çiçek hastalığı.
	DS, C.VIII, s.2864
kif	: Frengi hastalığı. DS, C.VIII, s.2870
kirli paçavra köme	: Kolera hastalığı. DS, C.VIII, s.2880
	: Kızamık hastalığı. DS, C.VIII, s.2956
kötü yara	: Frengi. DS, C.VIII, s.2983
kuruyel	: Romatizma. DS, C.VIII, s.3013
kuruburu	: Dizanteri. DS, C.VIII, s.3011
kurudan	: Verem hastalığı. DS, C.VIII, s.3011
kusah	: Kolera. DS, C.XII, s.4573
kuşkuyruğu	: 1) Büyük çıban. 2) Difteri. DS, C.VIII, s.3016
külleme	: Frengi hastalığı. DS, C.VIII, s.3030
lepra	: Cüzzam. TS, C.III, s.1854
malûl	: İlletli, hastalıklı, sakat, kötürüm, hasta. TS, C.III, s.1894
miskin hastalığı (illeti) :Cüzzam.TS, C.III, s.1993
oturag öğkenli öpke avruu	: Kötürüm. DS, C.IX, s.3295
	: Süreğen öksürüklü, bronşitli. DS, C.IX, s.3315
	: Verem. DS, C.IX, s.3343
örde	: Rüşvet. DS, C.IX, s.3344
örken	: 1) Verem hastalığı. 2) Öksürük. DS, C.IX, s.3347
pamukçuk	: Daha çok bebeklerde görülen, dil, ağız ve boğaz çevresinde ortaya çıkan, pamuğa benzer, iltihaplı bir mantar hastalığı, aft. TS, C.III, s.2252
paryandı	: Kızamık hastalığı. DS, C.IX, s.3403
perde inmek	: Katarakt olmak, göz görmez olmak. TS, C.III, s.2289
punta	: Zatürree hastalığı. DS, C.IX, s.3486
seçime	: Frengi, belsoğukluğu gibi hastalık. DS, C.X, s.3564
sedef hastalığı	: Sedefi andıran pulcukların belirmesiyle ortaya çıkan bir deri hastalığı. TS, C.IV, s.2474
sırtı yarma	: Şarbon hastalığı. DS, C.X, s.3619
sökel	: 1) Humma, ateşli bir hastalık. 2) Tifo. 3) Zatürree.
	4) Sakat. 5) Öldürücü grip. DS, C.X, s.3675
ter	: Tifo. DS, C.X, s.3888
terleme	: 1) Tifo. 2) Akciğer hastalığı. DS, C.XII, s.4753
terletme	: 1) Tifo. 2) Zatülcenp. 3) Humma. DS, C.X, s.3893
tilkiburnu	: Koltuk altında çıkan kan çıbanı. DS, C.X, s.3931
topaç	: Kötürüm. DS, C.X, s.3961
topak	: 1) Bir çeşit çıban. DS, C.XII, s.4768 2) Kabakulak.
	DS, C.X, s.3962
töker	: Kötürüm. DS, C.X, s.3979
tutaklık	: Sara hastalığı. DS, C.XII, s.4775
tutalga tutulmak	: Sara hastalığı. DS, C.X, s.3998
	: Felç olmak. DS, C.X.s. 4001
tüberküloz	: Verem. TS, C.IV, s.2943
uzunöksürük	: Boğmaca. DS, C.XI, s.4053
üşütme	: Zatürree. DS, C.XI, s.4078
vahıtsız	: 1) Hasta. 2) Yoksul. DS, C.XII, s.4801
yatağan	: İnme, felç. DS, C.XII, s.4816
yatalık	: 1) Humma ve benzeri ateşli hastalık. 2) Tifo. 3) Zatülcenp.
	4) Zatürree. DS, C.XI, s.4199
yenirce	: 1) Frengi. 2) Şirpençe. 3) Cüzzam. DS, C.XI, s.4246
yeyilme	: Kanser. DS, C.XI, s.4260
yıldırım	: İnme, felç. DS, C.XI, s.4267
yumrucak zührevi	: Veba. DS, C.XI, s.4316
	: Frengi ve bel soğukluğu gibi cinsi münasebetlerle bulaşan (hastalık). TS, C.IV, s.3336
Korkuyla İlgili Güzel Adlandırmalar
alıcı	: 1) Azrail. 2) Öldürücü, devasız hastalık. DS, C.I, s.215
Allah emri	: Deprem, zelzele. DS, C.I, s.223
ansızına uğramak	: Birdenbire ölmek. DS, C.I, s.280
atılıp gitmek : Birdenbire bayılmak, ölmek. DS, C.I, s.369
bir avuç toprak olmak : Ölmek, toprağa kavuşmak. TS, C.I, s.185
can alıcı	: 1) Öldürücü, kahredici. TS, C.I, s.421
2) Azrail. 3) Öldürücü hastalık. DS, C.III, s.854
cansız at	: Tabut. TS, C.I, s.432
çadır	: Kefen. DS, C.III, s.1032
dağdagezen (dağdaki) : 1) Kurt. 2) Domuz. DS, C.III, s.1324
dünyaya gözlerini kapamak(yummak) : Ölmek. TS, C.I, s.749
dünyaya vedâ etmek : Ölmek. TS, C.I, s.749
el çekmek	: Ölmek. TS, C.I, s.804
elbiz	: 1) Sümüklü böcek. 2) Şeytan, düşman. DS, C.V, s.1704
engebe	: Felaket. DS, C.V, s.1752
esiren	: Kuduz köpek. DS, C.V, s.1782
evran [evren]	: Büyük yılan. DS, C.V, s.1813
ferik	: Sarı akrep. DS, C.V, s.1846
gidergelmez	: Ölüm. DS, C.VI, s.2074
göcemek	: Ölmek. DS, C.VI, s.2119
gözü toprağa bakmak: Ölmek üzere olmak. TS, C.II, s.1049
günleri sayılı (olmak ) : Bir kimsenin ölümü yakın (olmak). TS, C.II, s.1073 günü yetmek (gelmek) : 1) Vâdesi tamam olmak, sonu gelmek, ölmek, eceli gelmek. 2) (kadınlar için) Doğum vakti gelmek.
	TS, C.II, s.1074
hayata gözlerini yummak (kapamak) : Ölmek. TS, C.II, s.1197
hayatıyla ödemek	: Hayatına mal olmak, ölmek. TS, C.II, s.1198
hece taşı	: Mezar taşı. DS, C.VII, s.2325
hıdırlık	: Mezarlık. DS, C.VII, s.2357
irtihâl	: Dünyadan âhirete göçme, ölüm, vefat. TS, C.II, s.1415
kabir	: Mezar, sin. TS, C.II, s.1467
kabristan	: Mezarlık. TS, C.II, s.1465
karadeve	: Ölüm, ecel. DS, C.VIII, s.2642
kara toprağa aş olmak : Mezara girmek, ölmek, gömülmek. TS, C.IV, s.2907
karadam	: Mezar. DS, C.VIII, s.2641
karayazı	: Ölüm. DS, C.XII, s.4535
karayer	: Mezar, sin; toprak, kara toprak. TS, C.II, s.1547
karayol	: Ölüm. DS, C.VIII, s.2655
kuyruklu lahit	: Akrep. DS, C.VIII, s.3020
	: Mezar, kabir; sanduka. TS, C.III, s.1841
öcü	: 1) Kurt, domuz vb. zararlı hayvanlar. DS, C.IX, s.3308
	2) Çocukları korkutmak için uydurulmuş hayali yaratık, umacı.
	TS, C.III, s.2201; DS, C.IX, s.3308
ruhunu teslim etmek : Can vermek, ölmek. TS, C.III, s.2380
salaca	: 1) Tabut. 2) Ölü. 3) Tutukevi. DS, C.XII, s.4664
sallandırmak	: Asmak, idam etmek. TS, C.IV, s.2427
sallantı	: Deprem DS, C.XII, s.4666
sarıoğlan	: Akrep. DS, C.XII, s.4672
tabanı genişlemek tef	: Ölmek. DS, C.X, s.3797
	: Kefen. DS, C.XII, s.4745
tehlike	: Deprem. DS, C.X, s.3861
terkili	: Akrep. DS, C.XII, s.4753
toprağa bakmak toprağa düşmek toprağa girmek toprak olmak	: Ölümü yakın görülmek, ölümü yakın olmak. TS, C.IV, s.2907
	: Ölmek, vurulup ölmek. TS, C.IV, s.2907
	: Gömülmek, gömülmüş olmak, ölmek. TS, C.IV, s.2907
	: Ölmek, toprağa karışmak. TS, C.IV, s.2907
ubur	: Hortlak. DS, C.XI, s.4019
uğrağa gelmek uğrak uğramak	: Cin, peri tarafından çarpılmak. DS, C.XI, s.4026
	: Sara, cin çarpması. DS, C.XI, s.4026
	: 1) Cine, şeytana çarpılmak. 2) Hastalığa tutulmak.
	DS, C.XI, s.4027
umacı	: Cin, peri örneği, korkutan şey, yaratık. DS, C.XI, s.4036
uzunböcü	:Yılan. DS, C.XII, s.4790
uzun	: Yılan. DS, C.XI, s.4053
uzunöksürük	: Boğmaca. DS, C.XI, s.4053
vâdesi gelmek yağlı ip yerdegezen	: Eceli gelmek, ömrü sona ermek. TS, C.IV, s.3036
	: Darağacı, idam sehpası. TS, C.IV, s.3099
	: Yılan. DS, C.XI, s.4250
Ahlâkî Değerle İlgili Güzel Adlandırmalar
abartmak	: Aşırmak, çalmak. DS, C.I, s.12
abdestsiz	: Korkmaz, çekinmez, senli-benli, saygısız. DS, C.I, s.17
açıkçı ad çekici	: Beleşçi, bedavadan geçinen. DS, C.I, s.59
	: 1) İftiracı, müzevvir. 2) Yaygaracı. DS, C.I, s.65
ad çekmek	: Bir kişi ve bir aile için kötü şeyler söylemek. DS, C.I, s.65 : 1) Boşboğaz, geveze, sır tutmaz. 2) Hırsız. DS, C.I, s.116 : 1) Ara bozucu, dedikoducu, kovcu. 2) Kötü, kara haber
ağzı açık	vermekten hoşlanan kimse. 3) Kavgacı, dövüşken.
ağzı kara	4) Yalancı. 5) İftiracı. DS, C.I, s.118
ağzı yelli akşamcı	: Yüksekten atan, övünen. DS, C.I, s.118
	: Her akşam içki içmeyi âdet ve alışkanlık haline getirmiş olan.
	TS, C.I, s.79
aktarma	: Çalma. DS, C.I, s.163
alkaçıcı	: Kaçırıcı, dolandırıcı. DS, C.I, s.222
alkışçı	: Birinin her yaptığını, her söylediğini beğenip öven, kabul eden ve doğru diye herkese kabul ettirmeye çalışan kimse, şakşakçı, dalkavuk. TS, C.I, s.98
allanmak	: Sarkıntılık etmek. DS, C.I, s.224
alûfte	: İffetsiz, düşkün kadın. TS, C.I, s.112
âmiyâne	: Bayağı, ayak takımına yakışır tarzda, adice. TS, C.I, s.117
anadan doğma anasının kızı	: Çırılçıplak. TS, C.I, s.119
	: Bakire olmayan kız. DS, C.I, s.253
aparmak	: Çalmak, aşırmak, alıp kaçmak, habersiz götürmek.
	DS, C.I, s.284
ar damarı çatlamak : Utanma hissi kalmamak, utanç duyulacak şeyleri hiç
	sıkılmadan yapar olmak, yüzsüz olmak. TS, C.I, s.130
arakçı	: Hırsız. DS, C.I, s.294 ; TS, C.I, s.134
arayışçı aspak	: Dedikoducu. DS, C.I, s.301
	: Temiz olmayan, derbeder kadın. DS, C.I, s.347
aşırmak	: Çalmak, kimsenin haberi olmadan alıp götürmek. TS, C.I, s.165
aşna fişna	: Gizli dost, flört, oynaş. TS, C.I, s.168
atıcı	: Asılsız şeyler uydurup söyleyen, yalancı. TS, C.I, s.175
ayağa çıkmak başına çökmek	: Orospu olmak. DS, C.I, s.397
	: Birinin ırzına geçmek. DS, C.II, s.559
baştan çıkmak (çıkarmak) : Kötü yola sapmak, ahlâkı bozulmak; ayartmak, kötü
besmelesiz	yola sürüklemek. TS, C.I, s.266
	: Çocuklar hakkında “piç” manasında kullanılan bir sövme.
bire bin katmak	TS, C.I, s.306
	: Bir şeyi olduğundan fazla göstermek, mübâlağa etmek.
	TS, C.I, s.349
cebine indirmek	: ( para için ) Hakkı olmadığı halde kendine mal etmek.
	TS, C.I, s.445
çakıştırıcı	: Dedikoducu, fitneci. DS, C.III, s.1045
çapkın	1) Gelip geçici aşklar peşinden koşan kimse. 2) Haylaz, yaramaz, serseri, derbeder, haşarı. TS, C.I, s.488
çenesi kuvvetli
: Çok konuşan, söz söylemekten yorulmayan, geveze.
TS, C.I, s.513
çilesiz	Utanmaz, ahlâksız (Kimse). DS, C.III, s.1217
dalalet	: Doğru yoldan sapma, çıkma, yolunu şaşırma, azma. TS, C.I, s.577
dekolte	: Açık saçık. TS, C.I, s.609
dem çekmek demagoji dilci	: İçki içmek, işret etmek. TS, C.I, s.614
dili güllü	: Halk dalkavukluğu. TS, C.I, s.615
dost tutmak	: Laf taşıyarak ara açmaya çalışan kimse. DS, C.IV, s.1492
dost	: Yüze karşı iyi konuşan fakat arkadan kötü olan kimse, ikiyüzlü. DS, C.IV, s.1494
düşkün	: (Erkek veya kadın) Evlilik dışı ilişki kurmak. TS, C.I, s.706
düzen	: Evlilik dışı ilişki kuran erkek veya kadın. TS, C.I, s.705
düzmece	: Değer ve haysiyetini kaybetmiş; itibardan düşmüş. TS, C.I, s.753
	: Hile, dolap. TS, C.I, s.769
	: Uydurma, gerçek olmayan, sahte. TS, C.I, s.770
eğri bakmak(eğri gözle bakmak) : Kin, hiddet veya kötü düşünce ile bakmak.
	TS, C.I, s.791
el açmak	: Dilenmek. TS, C.I, s.803
eli çakır	: Hırsız. DS, C.V, s.1716
eli uzun	: Hırsız. TS, C.I, s.811
ellenmiş dillenmiş	: Kötü şöhretli, iffetsiz (kadın). TS, C.I, s.822
emeksiz	: 1) Üvey evlat, evlatlık. 2) Hizmetçi. DS, C.V, s.1732
	3) Evlilik dışı çocuk, piç. DS, C.XII, s.4495
ergi	: Fahişe. DS, C.V, s.1768
eteğine eğri	: Kötü kadın. DS, C.V, s.1796
evlilik dışı	: Meşru olmayan, kanuna uymayan, gayri meşru.
	TS, C.I, s.876
evraksız	: Namussuz, şerefsiz (kimse). DS, C.V, s.1813
genel ev	: Resmî olarak izin verilmiş fuhuş yeri, umumhâne, kerhâne.
	TS, C.II, s.989
görüşmek	: Gizlice cinsel ilişkide bulunmak, zina etmek.
	DS, C.VI, s.2164
güvende	: Kötü yola düşen kadın. DS, C.VI, s.2240
handan	: Babası belli olmayan, piç. DS, C.VII, s.2272
haram	: Piç. DS, C.VII, s.2283
harama uçkur çözmek : Nikâhsız olarak birisiyle cinsi münâsebette bulunmak.
	TS, C.II, s.1151
Havâî	: Arzu ve hevesine uyan, keyfince hareket eden, hafif mizaçlı;
	uçarı, hoppa. TS, C.II, s.1187
ilişmek	: Irza geçmek. DS, C.VII, s.2528
indir kaldır	: Dedikodu. DS, C.VII, s. 2540
işi pişirmek	: Aralarında gizlice anlaşmak. TS, C.II, s.1435
işlenti	: Faiz. DS, C.VII, s.2564
işletmek	: Şaka ve birtakım yalanlarla birini kandırmak ve gülünç duruma düşürerek eğlenmek. TS, C.II, s.1441
kabak çiçeği gibi açılmak : Çekingenlik ve utangaçlıktan sıyrılarak aşırı davranışlarda
kaçamak	bulunmak. TS, C.II, s.1464
	: Hoş karşılanmayacak bir şeyi ara sıra gizlice yapma.
	TS, C.II, s.1471
kara çalmak	: Birine iftira etmek, birinin adını kötüye çıkarmak.
	TS, C.II, s.1546
kara	: İftira, leke. DS, C.VIII, s.2637
katkılı	: 1) Karışık, arı olmayan, hileli. 2) Evlilik dışı çocuk, piç.
	DS, C.VIII, s.2684
kaydırmak	: Çalmak, kaçırmak. DS, C.VIII, s.2699
kaynaşık	: Yosma, oynak kadın. DS, C.VIII, s.2705
kazancı	: Dilenci, çingene. DS, C.VIII, s.2710
kefelâlesi	: Utanmaz, arsız. DS, C.VIII, s.2719
kıdım	: Rüşvet. DS, C.VIII, s.2787
kılınmak	: Yaltaklanmak, boyun eğmek. DS, C.VIII, s.2799
kınalı	: Ahlâksız. DS, C.VIII, s.2805
kirlenmek	: (Kadın için) Irzına geçilmek, namusuna zarar gelmek.
	TS, C.II, s.1700
kirtik	: Rüşvet. DS, C.VIII, s.2883
kucaktan kucağa dolaşmak (gezmek) : (kadın için) Pek çok kimsenin sevgilisi
	olmak, onlarla düşüp kalkmak. TS, C.II, s.1770
laf atmak	: Yalan söylemek. DS, C.IX, s.3058
lâubali	: Kayıtsız, umursamaz, ciddiyetsiz, saygısız, pervasız.
	TS, C.III, s.1848
lüpcü	: 1) Hazır yiyici, beleşçi. 2) Rüşvet alan kimse.
	DS, C.IX, s.3095
mayası bozuk mektep görmemiş	: Karaktersiz, kötü yaradılışlı, soysuz. TS, C.III, s.1916
	: Kaba, saygısız, cahil, terbiyesi kıt. TS, C.III, s.1932
mercimeği fırına vermek : Gizlice aşk ilişkisi kurmak. TS, C.III, s.1946
mezhebi geniş	: Namus, iffet, ahlâk vb. konularda fazla serbest ve hoşgörülü olan (kimse). TS, C.III, s.1972
muhabbet tellalı	: Bir erkeğin bir kadınla buluşmasını sağlayan, bu işi meslek edinmiş kimse. TS, C.III, s.2008
münasebette bulunmak : Cinsi yaklaşımda bulunmak. TS, C.III, s.2049
mürtekip	: ( para, kazanç karşılığı olarak ) Kötü, uygunsuz işler
	yapan; rüşvet yiyen, rüşvet alan, rüşvetçi. TS, C.III, s.2054
müstehcen	: Açık saçık, edep veya haya duygularına aykırı; yakışıksız.
	aykırı; yakışıksız. TS, C.III, s.2060
müzevir	: Söz götürüp getiren, ara bozan. TS, C.III, s.2070
müzmehel	: İçkili, sarhoş. DS, C.XII, s.4601
nâne yemek	: Yakışıksız bir davranışta bulunmak, uygunsuz
	bir iş yapmak. TS, C.III, s.2083
naylon	: Düzme, sahte. TS, C.III, s.2091
oğrulamah ortaya düşmek	: Çalmak. DS, C.IX, s.3269
	: (Kadın için) Fahişe olmak, orta malı olmak, sokağa düşmek.
	TS, C.III, s.2180
oynadanlıh	: İkiyüzlülük. DS, C.XII, s.4618
oynamak	: Kanun dışı cinsel ilişki kurmak. DS, C.IX, s.3302
oynaşmak	: Kadın ve erkek nikahsız yaşamak. DS, C.IX, s.3302
ozan	: 1) Geveze. 2) Sersem, aptal. 3) Dedikodu, dırıltı.
	DS, C.IX, s.3305
öğütlemek	: Birisini kandırıp bir başkasına karşı kışkırtmak.
	DS, C.IX, s.3324
ökünmek	: Birinin yaptıklarını, söylediklerini yineleyerek alay etmek.
	DS, C.IX, s.3327
ölçer	: Ara bozucu, fitne. DS, C.IX, s.3329
önlük	: Kötü kadın. DS, C.IX, s.3341
örünç özü kara	: Rüşvet. DS, C.IX, s.3354
	: Sütü bozuk, kötü soydan gelen (kimse). DS, C.IX, s.3373
para dönmek	: Rüşvetle iş yapılmak, rüşvet verilmek. TS, C.III, s.2256
payalı	: Kendini beğenmiş, kibirli. DS, C.XII, s.4640
pek yüzlü	: 1) Sıkılmaz, utanmaz, yüzsüz. TS, C.III, s.2282
	2)Utanmadan, sıkılmadan her şeyi konuşan. DS, C.IX, s.3422
perdesi yırtık (sıyrık): Utanmaz, arlanmaz. TS, C.III, s.2289
salmağ	: 1) Gebe kadın çocuğunu düşürmek. 2) Yellenmek, gaz çıkarmak. DS, C.XII, s.4667
seçme sölegen	: Kötü yolda kadın. DS, C.X, s.3564
	: Çok konuşan, geveze. DS, C.X, s.3677
söz sav	: Dedikodu. DS, C.X, s.3685
sümbül	: Evlilik dışı doğan çocuk, piç. DS, C.X, s.3709
sütü bozuk	: Kötü soydan gelmiş kimse, soysuz, karaktersiz, aşağılık.
	TS, C.IV, s.2640
şaşıt	: Söz taşıyan, çaşıt. DS, C.X, s.3751
şatafatçı şişgin talaşmak	: Dalkavuk, yüze gülen. DS, C.XII, s.4721
	: Onurlu, kibirli. DS, C.X, s.3787
	: Boğuşmak, kavga etmek. DS, C.X, s.3814
tandırlama	: Dedikodu, asılsız söz. DS, C.X, s.3819
taşbaşı	: Edepsizce, saygısızca. DS, C.X, s.3839
tava kapağı	: İkiyüzlü adam. DS, C.X, s.3845
tensuz	: Kötü (kadın için). DS, C.X, s.3880
terkisalat	: 1) Terbiyesiz. 2) Beceriksiz. DS, C.X, s.3892
ters ayakkabı	: Kötü yolda kadın, erkek. DS, C.XII, s.4754
tok	: Kibirli, burnu büyük. DS, C.X, s.3946
türetmek	: Uydurmak. DS, C.X, s.4013
türküsünü çağırmak : Dalkavukluk yapmak. DS, C.X, s.4014
uçarı	: Çeşitli eğlencelere düşkün, çapkın; sefih. TS, C.IV, s.2959
uçkur çözmek	: Cinsel yaklaşmada bulunmak. DS, C.XI, s.4022
uçurgan	: Hırsız. DS, C.XII, s.4781
uçurmak umumhâne	: Çalmak, aşırmak. DS, C.XI, s.4023
	: Genel ev. TS, C.IV, s.2975
ustalık	: Kurnazlık, düzencilik. DS, C.XI, s.4043
uygunsuz	: Kötü davranışlarda bulunan, çirkin veya zararlı hareketler yapan, terbiyesiz, ahlâk sız, yoldan çıkmış.
	TS, C.IV, s.2989
uygunsuz	: Kötü yola sapmış (kadın için). DS, C.XI, s.4049
ünlenmek	: 1) Dile düşmek, adı kötüye çıkmak.
	2) Onurlanmak, kibirlenmek. DS, C.XI, s.4066
üstüne yatmak vesikalı	: Borcunu ödememek, aldığını geri vermemek. DS, C.XI, s.4077 : Kendisine fuhuş için resmî makamlarca izin verilmiş kadın. TS, C.IV, s.3071
yakınlık göstermek : Cinsel birleşmeye yanaşmak. DS, C.XI, s.4129
yakınlık	: Cinsel ilişki. DS, C.XI, s.4129
yollu	: Kötü yola düşmüş kadın. DS, C.XI, s.4290
İnançla İlgili Güzel Adlandırmalar
ahiret uykusu : Ölüm. TS, C.I, s.55
ahireti (öbür dünyayı) boylamak : Ölmek. TS, C.I, s.55
akşamcık kuşu	: Yarasa. DS, C.I, s.162
alıcı	: 1) Azrail. 2) Öldürücü, devasız hastalık. DS, C.I, s.215
Allah’ın davetine icabet etmek : Ölmek, dünyayı terk etmek. TS, C.I, s.104
asık	: 1) Faiz. 2) Çingene. DS, C.I, s.342
can alıcı	: 1) Öldürücü, kahredici. TS, C.I, s.421
2) Azrail. 3) Öldürücü hastalık. DS, C.III, s.854
33                       Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara 1988, s. 1512
çalınmak	: 1) Cin çarpmak.
	2)          Ölmek üzere olan hastanın dili peltekleşmek.
	3)          Deli olmak. DS, C.III, s.1055
dağdagezen (dağdaki) : 1) Kurt. 2) Domuz. DS, C.III, s.1324
don değişmek dünyadan göçmek ecel şerbeti içmek erişmek	: Ölmek. DS, C.IV, s.1559
	: Ölmek. TS, C.I, s.748
	: Ölmek. TS, C.I, s.776
	: Şeytan, cin çarpmak. DS, C.V, s.1773
erlenmek	: Cin çarpmak. DS, C.V, s.1775
erleşikli	: Cin çarpmış. DS, C.V, s.1775
esürük	: 1) Cin, peri çarpmış (kimse). 2) Saralı. DS, C.V, s.1787
gara canavar	: Domuz. DS, C.VI, s.1918
gecekuşu	: Yarasa. DS, C.VI, s.1958
geçinmek gergek bulmak	: Ölmek. DS, C.VI, s.1962
	: Ölmek. DS, C.VI, s.2000
gezer	: 1) Cin, peri, ölü ruhu v.b. hayâlî şeyler. 2) Geceleri kötü niyetle dolaşan kimse. DS, C.VI, s.2022
gılınkuş goncolos gökçe hacıkuşu	: Baykuş. DS, C.VI, s.2042
	: Hortlak. DS, C.VI, s.2100
	: 1) Melek. 2) Azrail. DS, C.VI, s.2135
	: Baykuş. DS, C.VII, s.2248
hayırlı kuş	: Baykuş. DS, C.VII, s.2317
hınzır	: 1) Domuz. 2) Pis ve katı yürekli, gaddar, hain.
	TS, C.I, s.1243
hümmatun	: Baykuş. DS, C.VII, s.2450
hüpbükkuş iblis	: Baykuş. DS, C.VII, s.2450
	: Şeytan. TS, C.II, s.1324
ili	: Hayâlet, cin, peri. DS, C.VII, s.2522
ilişik	: Boş inanca göre cin çarpmış kimse. DS, C.VII, s. 2527
iliyer ishak	: Boş inanca göre cinli, perili, uğursuz yer. DS, C.VII, s.2529
	: Baykuş. DS, C.VII, s.2555
karanlıkkuşu	: Yarasa. DS, C.VIII, s.2651
kayış kanat keçinmek kehten bakan	: Yarasa. DS, C.VIII, s.2701
	: Ölmek. DS, C.VIII, s.2716
	: Domuz. DS, C.VIII, s.2722
kelebek	: Yarasa. DS, C.VIII, s.2726
kesegen	: 1) Fare. 2) Erkek domuz. DS, C.VIII, s.2760, 2761
kılın	: Baykuş. DS, C.VIII, s.2798
korkut	: Cin, şeytan gibi hayâlî yaratıklar. DS, C.VIII, s.2926
kötü hayvan	: Domuz. DS, C.VIII, s.2982
kukumav	: Baykuş. DS, C.VIII, s.2992
küpe binmek	: Büyücülük, cadılık yapmak. DS, C.VIII, s.3040
malkadın	: Baykuş. DS, C.IX, s.3113
mekir nekir	: 1) Cin, şeytan. 2) Hortlak. DS, C.XII, s.4590
moza	: Domuz yavrusu. DS, C.IX, s.3212
muratçık obur	: Baykuş. DS, C.IX, s.3220
	: Hortlak. DS, C.IX, s.3261
oğrak	: 1) İnanışa göre cin, peri çarpması. DS, C.XII, s.4609
	2) Nedeni bilinmeyip cinlerin çarptığına inanılan hastalık.
	DS, C.IX, s.3269
orak	: Cin. DS, C.IX, s.3285
öcü	: 1) Kurt, domuz vb. zararlı hayvanlar. DS, C.IX, s.3308
	2) Çocukları korkutmak için uydurulmuş hayali yaratık, umacı.
	TS, C.III, s.2201; DS, C.IX, s.3308
ören kuşu	: Baykuş. DS, C.IX, s.3346
öşek	: 1) Dedikodu, abartma. 2) Hortlak. DS, C.IX, s.3356
sayıp	: Peri, cin. DS, C.X, s.3559
sırsıra	: Yarasa. DS, C.X, s.3618
teccel	: Şeytan. DS, C.X, s.3856
uçuk uğraklı	: Cin, peri. DS, C.XII, s.4781
	: Çarpılmış, inmeli (kimse). DS, C.XII, s.4782
uğu uğukuşu ulukuş	: Baykuş. DS, C.XI, s.4028
	: Baykuş. DS, C.XII, s.4783
	: Baykuş. DS, C.XI, s.4035
viranguşu	: Baykuş. DS, C.XI, s.4105
yağız yer	: Cehennem, sin. DS, C.XI, s.4121
yazıcı	: Büyücü. DS, C.XII, s.4817
yazmak	: Büyü yapmak. DS, C.XII, s.4817
Kusurları Gizlemeye Bağlı Güzel Adlandırmalar
abızambak	: Saçma sapan, gelişi güzel konuşan. DS, C.I, s.23
açık ağız ağbaş	: 1) Boşboğaz, geveze. 2) Aptal, salak. 3) Tembel. DS, C.I, s.58
	: Kel, saçsız. DS, C.I, s.85
ağır ayaklı	: Gebe, yüklü. DS, C.XII, s.4407
ağır canlı ( kanlı )	: Tembel, miskin, uyuşuk. TS, C.I, s.40
ağır gövde	: Şişman, hantal vücut. TS, C.I, s.40
ahraz	: 1) Dilsiz, sağır ve dilsiz. 2) Akılsız, ahmak. DS, C.I, s.133
akbakan	: Beceriksiz, budala. DS, C.I, s.141
akgöz alagöz alazlık	: Korkak, budala, ahmak. DS, C.I, s.149
	: Korkak. DS, C.I, s.187
	: Saç çıkmayan baş, kel. DS, C.I, s.204
alîl	: 1) Sakat. 2) kör, gözleri görmez, âmâ. 3) illetli, sık sık gelerek rahatsız eden bir hastalığı olan. TS, C.I, s.97
aklın	: Kötürüm. DS, C.I, s.213
âmâ	: Kör. TS, C.I, s.113
anahalı	: Aybaşı (kadınlarda). DS, C.XII, s.4418
atakçı	: 1) Bunak. 2) Yalancı. DS, C.I, s.365
ayaz	: Kel, seyrek saçlı baş. DS, C.I, s.409
aydaş	: 1) Zayıf, cılız. 2) Bacakları çarpık. 3) Şaşı. DS, C.I, s.410
babalanmak	: Öfkelenmek. TS, C.I, s.215
babalı	: Sinirli, sinir nöbeti geçiren. TS, C.I, s.215
bacağını çekmek bağrı geçmek bahîl	: Topallamak, aksayarak yürümek. DS, C.II, s.456
	: Zamanında evlenememek, evde kalmak. DS, C.II, s.485
	: Cimri, hasis. TS, C.I, s.228
bayrambeyi olmak (beğ olmak, bey olmak) : Midesi bozulmak, ishal olmak:
bellik	: Kambur. DS, C.XII, s.4453
boğazsak	: Obur, pisboğaz. DS, C.II, s.728
bozalak	: Kel. DS, C.II, s.749
bozgun	: İshal. DS, C.II, s.751
bozguna düşmek	: İshal olmak. DS, C.II, s.751
böhürmek	: Kusmak. DS, C.II, s.767
cam göz cebi	: Açgözlü, tamahkâr. TS, C.I, s.419
	: Korkak, ödlek, yüreksiz. TS, C.I, s.435
cürüm	: Suç, kabahat, günah. TS, C.I, s.472
çam devirmek	: Bilmeden karşısındakini gücendirecek söz söylemek, pot kırmak, cahilce ve iş bozucu söz söylemek. TS, C.I, s.484
çehre züğürdü	: Çirkin yüzlü. TS, C.I, s.501
çömez	: Çok oturan, tembel. DS, C.III, s.1286
dedem akıllı	: Sersem, bunak, avanak. DS, C.IV, s.1398
dem	: 1) Kadınlarda ay başı, hayız, âdet, regl.
	2) Göz yaşı. TS, C.I, s.615
dirayetsiz	: Bilgi ve tecrübesi olamayan, beceriksiz, kabiliyetsiz, zayıf, iktidarsız. TS, C.I, s.672
diyare	: İshal. TS, C.I, s.681
durumsuz	: Fakir. DS, C.IV, s.1608
ebe	: Çok konuşan, geveze. DS, C.V, s.1650
ecene	: Cüce, kısa boylu. DS, C.V, s.1660
edep yeri	: Edep ve terbiye bakımından örtülmesi gereken yerler.
	TS, C.I, s.779
eğşümük	: Kusmuk, mide bulantısı. DS, C.V, s.1689
ekşi	: Hoşa gitmeyen, somurtkan, asık, gülmeyen.
	TS, C.I, s.801
eli sıkı	: Çok tutumlu, cimri, pinti. TS, C.I, s.821
erişkin	: İhtiyar. DS, C.V, s.1772
firiklemeğ	: Çok şiddetli ishal olmak. DS, C.V, s.1870
foyası meydana çıkmak : Gizlenen kötülük ortaya çıkmak, kötü vasıflı olduğu
geçük gelişmek gezgin	anlaşılmak, maskesi düşmek. TS, C.II, s.940
	Bahi her şeyi görmiş, bili. Da foyasi medana çıhacah, o birahi buni, gidi çocuh. DA, s.71
	: İhtiyar. DS, C.VI, s.1963
	: Şişmanlamak. DS, C.VI, s.1983
	: Uykuda gezen (kimse). DS, C.VI, s.2023
gızıl	: Tembel. DS, C.VI, s.2070
göğüslü gövdeli	: İri memeli (kadın). TS, C.II, s.1020
	: 1) Hâmile. DS, C.VI, s.2167
	2) Vücutlu, cüsseli, iri. TS, C.II, s.1039
göz buğu	: Körlük. DS, C.VI, s.2176
gözü sönmek	: Kör olmak. TS, C.II, s.1049
hamamcı olmak	: Gusül aptesti alması gerekmek, ihtilam olmak.
	TS, C.II, s.1137
hasıl	: Şişman (kimse). DS, C.VII, s.2299
hazan	: 1) Fakir. 2) Aç gözlü (kimse). DS, C.VII, s.2322
hemoroyit	: Basur. TS, C.II, s.1224
horasan	: Eksik, normal olmayan (akıl için). DS, C.VII, s.2409
hoylu	: Yarı deli, dengesiz ( kimse). DS, C.VII, s.2422
hüküm giymek	: Mahkemece cezalandırılmak. TS, C.II, s.1298
hükümlü	: Hüküm giymiş olan; cezâ verilmiş olan, mahkûm.
	TS, C.II, s.1300
ılat	: Kekeme. DS, C.VII, s.2464
ılğın	: Korkak. DS, C.VII, s.2470
ılkış	: Şaşı. DS, C.VII, s.2473
ırşat (irşat)	: Çirkin, suratsız. DS, C.VII, s.2488
ibiş	: Alık, şapşal, hımbıl. TS, C.II, s.1324
kabıklı (kabuklu)	: Sünnetsiz erkek. DS, C.VIII, s.2583
kalabalık ağızlı kamaşık	: Geveze, lafa boğan, lafazan. TS, C.II, s.1495
	: Beceriksiz, tembel, uyuşuk. DS, C.VIII, s.2613
karnı olmak	: Gebe olmak. DS, C.VIII, s.2667
kaydur	: Topal. DS, C.VIII, s.2699
kaytarmak	: Kusmak, çıkarmak. DS, C.VIII, s.2709
kazak	: 1) Dilsiz. DS, C.VIII, s.2710
	2) Sünnetsiz adam. DS, C.VIII, s.2709
kısmık	: Cimri. DS, C.VIII, s.2843
kıssa	: Şaşkın, aptal (kimse). DS, C.VIII, s.2844
kıtıpiyos	: İşe yaramaz, sünepe, değersiz, kötü. TS, C.II, s.1675
kıtır atmak	: Yalan söylemek. DS, C.VIII, s.2847
kıtır	: Kel hastalığı. DS, C.VIII, s.2847
kıtmır	: Cimri, pinti. DS, C.VIII, s.2848
kıyafet düşkünü	: Kıyafeti kötü olan kimse. TS, C.II, s.1678
kirli	: (Kadın için) Ay başı halinde olan. TS, C.II, s.1700
körocak	: Çocuksuz aile. TS, C.II, s.1759
kubat	: Kaba, şişman, biçimsiz. DS, C.VIII, s.2987
lokma göz	: İri ve dışarı fırlamış göz, patlak göz. DS, C.IX, s.3084 ;
	TS, C.III, s.1864
mahmıt	: Avanak, aptal. DS, C.IX, s.3105
malyemez	: Cimri. DS, C.IX, s.3114
mantıcı	: Pinti, cimri. DS, C.XII, s.4586
miskin	: Beceriksiz, elinden bir şey gelmez, mıymıntı, uyuşuk;
	tembel. TS, C.III, s.1993
muhannet	: Korkak, kadın yaradılışlı adam. DS, C.IX, s.3217
nedir kalmak	: Hastalık, iz bırakmak, sakat kalmak. DS, C.IX.s.3243
nedirli	: Özürlü, eksik, lekeli. DS, C.IX, s.3243
omzu düşük	: Uyuşuk, sersem. DS, C.IX, s.3280
oya	: Dalgacı, tembel. DS, C.XII, s.4617
ozan	: 1) Geveze. 2) Sersem, aptal. 3) Dedikodu, dırıltı.
	DS, C.IX, s.3305
öğmek	: Kusmak. DS, C.XII, s.4621
öğünsüz	: Doymak bilmeyen. DS, C.IX, s.3321
	DS, C.IX, s.3324
ökçesiz	: 1) Korkak. 2) Bir şeye dayanamayan, katlanamayan.
	DS, C.IX, s.3325
özen	: Kör. DS, C.IX, s.3371
paçası düşük sıkı	: Giyimine dikkat etmeyen, pasaklı. TS, C.III, s.2246
	: Cimri. DS, C.X, s.3605
sis	: Yüzdeki çil. DS, C.XII, s.4698
sislenmek	: Yüz çillenmek, lekelenmek. DS, C.XII, s.4698
sofra	: Kalça. DS, C.X, s.3654
surat düşkünü	: Çirkin. DS, C.X, s.3698
şaşa	: Kör. DS, C.X, s.3751
şehla	: Az ve hoşa gidecek şekilde şaşı (göz). TS, C.IV, s.2672
tabansız	: Korkak, yüreksiz, ödlek, cesaretsiz. TS, C.IV, s.2712
tankuş	: Akılsız. DS, C.XII, s.4737
tat	: 1) Dilsiz. 2) Kekeme. 3) Tanrı. DS, C.X, s.3841- 3842
	4) Az konuşan. 2) Deli. DS, C.XII, s.4741
tekdamar	: 1) Cılız. DS, C.XII, s.4747
	2) Korkak. DS, C.X, s.3862
tepegöz	: 1) Sakar (kimse). 2) Herkese çatan, kavgacı.
	3) Yaramaz (çocuk için). DS, C.X, s.3882
tığ	: Parasız pulsuz. DS, C.X, s.3908
tombul	: 1) Şişman; toplu, etine dolgun. 2) Etli, dolgun. TS, C.IV, s.2899
toplu	: Vücutça dolgun, şişmanca. TS, C.IV, s.2904
törlemek	: 1) Bağırsak bozulmak, sürgün olmak. 2) İşemek (çocuk ya da hayvan için). DS, C.X, s.3984
tutak	: Cimri. DS, C.X, s.3998
tutumsuz	: Müsrif. TS, C.IV, s.2939
tüm	: Saf, bön. DS, C.X, s.4010
uçgun	: Bunak. DS, C.XI, s.4021
uçuhlu	: Korkak, korkulu. DS, C.XII, s.4781
üst	: Aybaşı (kadınlarda). DS, C.XI, s.4074
üstü kirlenmek	: Aybaşı olmak. ( kadın için). DS, C.XI, s.4076
yaka	: Kadın memesi. DS, C.XI, s.4127
yakalı	: İri memeli kadın. DS, C.XI, s.4127
yolsuz	: Parasız. DS, C.XI, s.4291
yünağız	: Geveze. DS, C.XI, s.4331
Deyim Halindeki Güzel Adlandırmalar
baştan çıkmak (çıkarmak): Kötü yola sapmak, ahlâkı bozulmak; ayartmak, kötü yola
	sürüklemek. TS, C.I, s.226
başına çökmek	: Birinin ırzına geçmek. DS, C.II, 559
büyüklük taslamak şişgün olmah ünlenmek	: Kendini üstün görmeye çalışmak; böbürlenmek, TS, C.I, s.413 : Kin tutmak. DS, C.XI, s.4066
	: 1.Dile düşmek, adı kötüye çıkmak. 2) Onurlanmak, kibirlenmek. DS, C.XI, s.4066
yasdıhlı konuşmak	: İkiyüzlülük etmek. DS, C.XI, s.4192
uçkur çözmek	: Cinsel yaklaşmada bulunmak. (*Bor-Niğde) DS, C.XI s.4022
Adı batasıca (adını eller alsın): 1. Müzmin yara. (Kuzuculuk * Dörtyol-Hatay) 2. Oğlanlık da denilen ateşli bir çocuk hastalığı. (Baklalı- Adana) 3. Yılan. (Gaziantep; *Andırın, *Elbistan, *Pazarcık, *Göksun-Maraş; Kuzuculuk, *Dörtyol-Hatay) 4. Akrep.
(Gaziantep; * Karaman, Konya ve köyleri; Antalya) 5. Domuz. (*Afşin, *Elbistan, *Göksun ve köyleri, * Andırın, *Pazarcık-Maraş) DS, C.I, s.66
Adı batası: Köstebek de denilen çıban, kemik veremi, sıraca. ( Akışla *Bünyan- Kayseri) DS, C.I, s.65
Adı batsın (batası): Hoşa gitmeyen kötü olan bir varlığın veya bir nesnenin adı anıldığı zaman söylenilen lânetleme sözü. TS, C.I, s.22
Somutlaştırma ve benzetme yoluyla söylenmeyecek sözleri söylenebilir hale getirme deyimlerde de güzel adlandırma yoluyla kendini göstermiştir. Kelime, kelime grubu ya da söz karşılığı olarak kullanılan güzel adlandırma şeklindeki deyimlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
ağır hastalık	: Tehlikeli ( öldürücü ) hastalık. TS, C.I, s.40
ağız dağıtmak	: Küfretmek, ağzına geleni söylemek, ağız bozmak. DS, C.I, s.96
ağrı tutmak	: Sara hastalığına yakalanmak. DS, C.I, s.111
ağzı kara	: 1) Ara bozucu, dedikoducu, kovcu. 2) Kötü, kara haber
vermekten hoşlanan kimse. 3) Kavgacı, dövüşken. 4) Yalancı.
4) Yalancı. 5) İftiracı. DS, C.I, s.118
ahiret uykusu:	Ölüm. TS, C.I, s.55
aklını bozmak:	Üzerine düştüğü konudan başka bir şey düşünemez olmak;
delirmek. TS, C.I, s.68
aklını kaçırmak (kaybetmek) : Deli gibi olmak, delirmek, çıldırmak. TS, C.I, s.68 aklını yitirmek : Delirmek, çıldırmak. TS, C.I, s.68
Allah’ın davetine icabet etmek : Ölmek, dünyayı terk etmek. TS, C.I, s.104 anadan doğma : Çırılçıplak. TS, C.I, s.119
: Kurnaz, işini bilir, açıkgöz. TS, C.I, s.120
ar damarı çatlamak : Utanma hissi kalmamak, utanç duyulacak şeyleri hiç sıkılmadan yapar olmak, yüzsüz olmak. TS, C.I, s.130 bire bin katmak : Bir şeyi olduğundan fazla göstermek, mübâlağa etmek.
TS, C.I, s.349
burnu havada	: Kendini beğenmiş, hiç bir şey beğenmeyen, mütekebbir.
büyüklük taslamak	: Kendini üstün göstermeye çalışmak; böbürlenmek.
	TS, C.I, s.413
can vermek	: Ölmek. TS, C.I, s.423
cana kıymak	: Adam öldürmek, cinayet işlemek. TS, C.I, s.424
canı çıkmak	: Ölmek, ruhunu teslim etmek. TS, C.I, s.425
	orda canı çıhi. gafasını kesi ali. KBAYA, s.110
çenesi kuvvetli ad çekici	: Çok konuşan, söz söylemekten yorulmayan, geveze.
	: 1. İftiracı, müzevvir. (İncirköy-*Fethiye-Muğla); 2. Yaygaracı.
	(İncirköy, *Fethiye- Muğla) DS,C.I, s.65.
ad çekmek	: Bir kişi veya aile için kötü şeyler söylemek. (*Elmalı-Antalya)

 

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar