MAKALÂT, (KONUŞMALAR) --ŞEMS-İ TEBRİZİ (Kaddesa’llâhu sırrahû ve efâza aleynâ birrehû ve ihsânehû)

AYNA KIRILMADAN

Hacamatçı, küçük çocuklardan kan almak için onlara nasıl ceviz, kuru üzüm gibi yemişler vererek önce avutur ve duyacakları acıyı unutturmak için okşar, sonra neşterini saplarsa; ululuğu en yüce olan Allah da kulunu bu türlü işlerle uğraştırarak önce cemâlini gösterir sonra aynayı kırar. O zaman, gönül ehli erenler Hak ehli olurlar; garip bir şaşkınlık içinde kalırlar.

Makâl [Söz] ,95, c. I, sh: 221

ÖLMEZ AŞKA SAHİP OLMAK İÇİN

Mevlânâ, Hak yolunu arıyordu. Bir kadına veya bir gence âşık olan kimse, bir gün dükkânını, tezgâhını terk eder; işini gücünü bırakır. Öyle bir insana, «Seni asacaklar,» deseler, «Zaten ben de onu arıyorum, asın beni,» der. Âşıkta can korkusu yoktur, malın mülkün de değeri yoktur. O, bekası olmayan fâni bir sevgili için ölür; her ikisi birlikte toprağın altına giderler. Şu halde başlangıcı ve sonu olmayan her türlü eksiklerden arı, tertemiz ulu Allah Teâlâ’nın âşıkı olun, onu sevin ki, o ölümsüzdür.

Makâl, 11, c. I, sh: 54

ÜSTÜN BİR ŞEY YOK

Lâkin biliyorum ki, bende de bir hal var. Ben buna bakmıyorum ve bizi kınayanlara karşı asla aldırış etmem. Bu bencilliktir. Şüphesiz ben bunu söyleyince sen de aynı şeyi söylüyorsun, ikimiz de bu konuda birleşiyoruz. Ama bana gelince, daha söylemediğim şeyler kat kat fazladır. Bu noktadaki kuşkularım sonsuzdur. Bundan dolayı sözü çok özetliyorum, konu dışına da çıkamıyorum. Bazen vaz geçiyorum, söze yalvarıyorum. Beni şüpheli duruma düşürme diyorum. Allah’ı arayanlardan hiç bir talip yoktur ki, aradığı yolda olgunlaşmış olmasın. Talip isteğinde kemale ermiş, aranılan sevgili sevilmek bahsinde henüz olgunlaşmamış ise, o kararsızdır. Ama sevgili, sevilmek bahsinde olgun hale gelmişse, her ikisi birbirleriyle anlaşmış ve kaynaşmış demektir. Bu bakıma göre, ariften daha üstün bir şey yoktur. Ama (diğer bakıma göre) ondan da üstün bir şey vardır.'

Diyelim ki, bir vezir vardır. Sultanın her halinden anlar. Huyunu, mizacını, öfkelendiği ve hoşlandığı şeyleri bilir. Bunu kimseye sormadan kavramıştır. Ama o vezir bütün bu yakınlığı ile beraber canından güvenli değildir'. Çünkü nice vezirlerin boynu vurulmuştur.

Makal: 71, c.I, sh: 182

SEN ARADAN KALKAN O MİMİ CİHAN FARZET!

Allah, "Göklerim ve yerim beni kapsayamadı, ama imanlı bir kulumun gönlüne sığdım," (Kutsal hadis) buyurmuştur. Ahmed'den Ahad'e kadar açık bir mimden fazla bir şey yoktur. Bu mim ise mânanın perdesidir.

Mısra: Sen aradan kalkan o mimi cihan farzet!

Adem oğlu ne kutludur!

Yedi iklime, bütün varlıklara değer. Hele Âdemoğullarından Muhammed salla’llâhu aleyhi ve sellem ümmeti olanlara ne mutlu!

Muhammed'in gözü Muhammed değil mi?

Muhammed'in gözü aydın ki, sen ona ümmet oldun. Ona ümmet olunca, Hak Peygamber seninle iftihar eder, elini tutar. Musa'ya, İsa'ya göstererek seninle öğünür; bu adam benim ümmetimdir, der.

Hazreti Resul, o geniş yenleri ile, Arş üzerinde ve Arş sakinlerine göstererek, bakınız, görünüz der. Bir aralık ansızın bir Sütun gözüne erişir, sonra görünmez olur. Kayıplara karışır. Tertip ehli erenler, gitmeyi düşünürler ve o zamanı korurlar. Onun etrafında toplanarak birlikte yürümek isterler.

Makal, 250, c.II, sh: 51

ELİF HARFİ BAĞIMSIZDIR

Bu gün acaba neden onun bütün sözleri böcek üstünedir. Onun [Fahri Razî] bütün kitapları, eserleri hep böcektir.

Elif, herkesçe bilinir ki, Eliftir; onu başka harflerle tanımlamaya gerek yoktur. Ama başka bilinmeyen harfleri açıklamak gerektir.

B harfi ile beraber bütün Ebced harflerini yorumlamak ister. Başkaları bunu anlamaz. Kur'an'a da yorum gerektir:

Elif harfi bağımsızdır. Allah kelimesinin başına oturmuştur.

B harfi gönlünde onun sevgisini taşır, onun ayağına baş koymuştur.

Şimdi sen insaf et!

Böyle bir yaşantıya kimin gücü yeter?

Birine alçakgönüllülük gösterdim mi benden ürküyor; düşmanca dışarı fırlıyor.

Makal, 232, c: II, sh: 230

Not: Bu hikmete binaen kızlarımıza Elif ismi koymak sakıncalı görünüyor.

TANRI TANRIDIR

Yaratılmış olan kimse Allah olamaz, ister Muhammed (salla’llâhu aleyhi ve sellem) olsun, ister Muhammed'den başkası.

Makal, 355, cII, sh: 155

BİZİ NEDEN ANLAMAZLAR Kİ

Sana önce çok kuvvetli bir ilgim, sevgim vardı. Ancak başlangıçta görüyordum ki, o zaman işaret yolu ile söylemek mümkün değildi. Eğer söyleseydim beni mazur görmezdin. Bu saatte de zararlı çıkardık. O zaman bu hal yok idi.

Bana diyorlar ki: Bir topluluk senin hakkında o bidatçıdır, yapmacık şeylerle uğraşıyor diye beni ayıplamaya başlamış.

Ben de, «Doğru söylüyorlar, dedim. «Bidatçıyım. Şimdi sen bana söyle bakayım, bu namazın hakikati, içyüzü nedir?»

Önce felsefecilerden bazıları. «Başını yere koymak, vücudunu ayakta tutmak ayıptır, eksikliktir,» derler. Yüzüstü düştü ki, benim de maksadım bu idi, bunu istiyordum zaten. Maksadım ne idi? Felsefecilerden naklederek anlattım ki, onlar imanlı kişilerden değildirler. Şimdi müsaade et de bir söz daha söyleyeyim. Hazreti Muhammed (salla’llâhu aleyhi ve sellem) bile, «Bırak ne söylüyor dinliyeyim,» buyuruyor. Yersiz bir laf söylerse onu bilirsin. Asıl söz eri, benim maksadım bu idi diyebilen kişidir. Bugün mademki o kişi sensin bu da sana yaraşır. Ben hiç kimse için, «O fasıktır, günahkârdır,» diyemem.

Hiç kimseyi ne kötü işlerle ilgili görürüm, ne de kötülük düşünürüm. Yarlıganmayı da, ancak kötü düşüncelerin içimden temizlenmesi için Allah’dan dilemekteyim.

Ben diyorum ki, marifet kaynağı bu şeytanın getirdikleridir. Senin istediğin ve aradığın şeye de engel olur. Sana, içini o marifetten boşaltmak gerekir. Öyle ki, o marifetin üzerinde hiç bir şey olmasın. O zaman zaman bizi gerçekler; gözünde yaş birikir, külah ister. Zaman zaman da, «Bize bir eşek kadar değer vermiyorsun, hiçe sayıyorsun,» der. Biz seni bilgin bir müftü tanıyoruz. …

….

 Beni cennetin kapısına götürseler, önce kapıdan bakarım. O orada mıdır? Orada yoksa, nerede diye sorarım. Hayır onu gözümle görmeliyim. Böylece birlikte olalım. Eğer cennette bulamazsam cehenneme koşarım. Cehennem benden sorar. Kaç kerre görmüşüz?

Açık konuşalım: Benim seninle işim yok. Onu bana ver. Sen bilirsin, bundan sonra her ne söyleyecekse o bilir. Benim onunla görülecek başka işim yok. Bunu söyleyince gitti. Onun tarafından da böyle yapmak gerekirdi. İçi boş ise, tekrar içeriye uğrar, iman getirir. O kimseler ki içerden değildir, onlara yüz binlerce mucize göstersen iman etmezler. Hazreti Ebubekr, (Allah ondan razı olsun) hiç mucize istemiyordu. Diyordu ki: «Peygamber ne söyİedi ise inandık ve gerçekledik.» Bana para verdi. On beş gün sonra tekrar gel o zaman gidelim. Bu gün beni bırakmazlar ki, gideyim. Beni niçin serbest bırakıyorsun? Dostlar elden gider, halk da bizim sözümüzü anlamazlar, anlamak da istemezler. O ihtiyara, «Bu adama niçin eğri gözle bakıyor?» diye sor. Halk Yahudilere bile, selâm verirken bugün bizi sormuyor. Biz onu yüz türlü kurnazlıkla nâz ve niyazlarla elde ediyoruz. Sen onun teveccühüne layık olduk mu sanıyorsun?

Efendi! Halk, her şeyi kendi kuvvetleri ölçüsünde görür.

Makal, 174- 175, c.I, sh: 330-332

NEDEN ?

Bunları eğer şehirde bir topluluğa söyleseydim bana yüz binlerce saygı gösterir, (M. 302) büyük bir halk kümesi bana mürid olurlardı.

Bir zümre de birbirinin saçlarını yolarak kavga çıkarırlardı; tatlı canlarını, sevgili mallarını bağışlarlardı. Halbuki sende hiç bir iz bırakmadı, sanki taş veya ondan daha katı dedikleri gibi, kalbin yumuşamadı. Bir yumuşak huyluluktan bahsederler ki, o gerçekte yumuşaklık değildir. Ancak o bir eşeklik sayılır. Yoksa öğüt, insanda iz bırakır.

Makal, 302, c.II, sh; 104

TOZLAR KALKINCA

Beyit:

Senin güzelliğin belâ tuzağında bizi avlayan bir danedir.

O öyle bir mumdur ki, hep bizim pervanemizi yakar.

Ey sevgili senin zülfünün zencirini şundan dolayı seviyorum ki

O bizim  divane gönlümüzün ayağına yaraşır.

Tozlar yatışınca altındaki at mıdır, eşek midir göreceksin.

 Makal, 320, c.II, sh: 122

Kaynak: Şems-i Tebrizi, Makalât, (Konuşmalar), Çeviri: Mehmed Nuri GENÇOSMAN, Hürriyet Yayınları, 1974, İstanbul

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar