Bitkisel Boyalar

Bilinen bazı boyayıcı bitkiler ve özellikleri şöyledir;

Armut ağacı:

Yurdumuzun hemen hemen her bölgesinde yetişen ve yapraklarının kaynatılması ile kahverengi elde edilen bir ağaçtır.

Aspir: Bu bitkinin çiçeklerinin kaynatılması ile kırmızı renk elde edilir. Yurdumuzda daha çok Doğu Akdeniz’de yetişir.

Ayva ağacı:

  Bu ağacın yaprağı, soğan kabuğu, ceviz yaprağı ve is ile kaynatılırsa, koyu kahveden, sarıya çalan kahveye kadar pek çok renk elde edilebilir. Kabuğu ve çekirdeği birlikte kaynatıldığında ise, lacivert renk elde edilir.

Bakam ağacı:

  Bu ağaca Adana ve Tokat haricinde rastlanmaz. Odun kısmı kaynatılıp, çeşitli mordan maddelerle karıştırıldığında birçok renk elde edilir. Örneğin mordan olarak tanin kullanılırsa kırmızı, krom şapı kullanılırsa mavi kırmızı, krom sülfat kullanılırsa koyu mavi renk elde edilir.

“Mordan:

  Boyanın elyafa doğrudan bağlanması halinde boya maddesini elyafa bağlayan ara maddeye ‘mordan’ denir. Aynı zamanda bu katkı maddesi renk tonu vermeye de yarar.’’ 17

Cehri:

  Yazmacılıkta çok kullanılan, Karadeniz’den İç Anadolu’ya kadar geniş bir alanda yetişen cehriden sarı renk tonları elde edilir.

Ceviz ağacı:

  Taze cevizin kabuğundan, yaprağından ve özünden kahverengi tonları elde edilir. Yurdumuzda çok rastlanan bir ağaçtır.

Çivit otu:

  Çivit yazma boyamada çok kullanılan bir bitkidir. Bu otun yapraklarının kaynatılması ile indigo denilen mavi renkte bir boya elde edilir.

Çınar ağacı:

  Yurdumuzda çok bulunan bir ağaçtır. Kabuklarının kaynatılması ile kırmızı renk elde edilir.

Ebegümeci:

  Bu bitkinin yaprakları kaynatılarak yeşil renk elde edilir.

Haşhaş:

  Bu bitkinin çiçeğinin kaynatılması ile eflatun renk elde edilir.

Havacivaotu:

  Akdeniz Bölgesi’nde yetişen bitkinin köklerinin kaynatılması ile kırmızı renk elde edilir.

Ispanak:

  Ispanak yaprakları kaynatılarak yeşil renk elde edilir.

Ihlamur ağacı:

  Yurdumuzda çok bulunan bu ağacın kabukları kaynatılarak kahverenginin tonları elde edilir.

Kadın tuzluğu:

  Bu bitkinin köklerinin kaynatılması ile sarı boya elde edilir.

Kestane ağacı:

  Bu ağacın kabuklarının kaynatılması ile ışığa karşı dayanıklı olmayan kestane renginde boya elde edilir.

Kızıl ağacı:

  Kızıl ağacının kabuklarının kaynatılması ile kırmızı renkte boya elde edilir. Ülkemizde daha çok Marmara ve Karadeniz Bölgeleri’nde yetişir.

Kökboya:

  Bu otun kaynatılması ile ışığa ve yıkamaya karşı dayanıklı kırmızı renkte bir boya elde edilir. Kökboyanın şap ile kaynatılmasıyla ise mavimtrak kırmızı renk elde edilir. Bu bitki İstanbul, Bursa, Adana, Bayburt gibi birçok şehirde yetişir.

Meyan otu:

  Bu otun köklerinin şapla kaynatılmasıyla sarı renkte boya elde edilir.

Nar ağacı:

  Bu ağacın kabuklarının is ile kaynatılmasıyla sarı renkte bir boya elde edilir.

Nevruz otu:

  Ülkemizde çok çeşidi yetişen otun çiçeklerinin şap veya paslı çivilerle kaynatılmasıyla kırmızı renk elde edilir.

Papatya:

  Özellikle Ankara ve Bursa civarında yetişen papatyadan sarı renkte boya elde edilir.

Safran:

  Bu bitkinin kaynatılması ile sarı renkte boya elde edilir. Bu sarı boyadan sülfürik asitle açık mavi, nitrik asit ile yeşil renk elde edilir. Safran bitkisi eskiden özellikle Safranbolu’da bol miktarda yetişirmiş.

Sarı kök:

  Bu bitkinin kabuklarının kaynatılması ile sarı renkte boya elde edilir. Bu bitkiden alkalilerle kırmızı, kalay tuzları ile kırmızımtrak, şap ile sarımtrak renk elde edilir. Sarı kök aslında Jamaika ve Antil Adaları’nda yetişen bir bitkidir. Yurdumuzda ise Trabzon ve Adana’da yetişir.

Sarı yonca:

  Bu bitkinin yapraklarının kaynatılması ile sarı renk elde edilir. Ankara, Sinop, Trabzon, Erzincan ve İstanbul’da yetişir.

Şeftali ağacı:

  Şeftali ağacı yapraklarının bakır sülfat ile kaynatılmasıyla, yıkama ve ışığa dayanıklı sarıya bakan yeşil renkte boya elde edilir. Bu boyayla ipek, pamuk ve yün elyafları boyanır.

Sığır kuyruğu:

  Sığır kuyruğunun şap ve paslı çivilerle kaynatılmasıyla sarı renkte boya elde edilir. Bu bitki Ankara, Kayseri, Kahramanmaraş, İzmir, İstanbul gibi şehirlerde yetişir.

Soğan:

  Bu bitkinin kabuklarının kaynatılması ile açık kahverengi boya elde edilir.

Sumak:

  Bu bitkinin kaynatılması ile mora çalan kahverengi elde edilir. Mordan olarak da kullanılır.

Yabani gül:

  Yurdumuzun birçok bölgesinde yetişir. Şap veya paslı çivi ile kaynatıldığında ışığa ve yıkanmaya karşı son derece dayanıklı kırmızı boya elde edilir.

Yarpuz:

  Yarpuz’un kök ve yaprakları paslı çiviler ve şapla kaynatıldığında, yıkanmaya ve ışığa dayanıklı, parlak siyah renk elde edilir. Ankara, İzmit, İstanbul, Bursa, Malatya, Adana, Zonguldak gibi birçok şehirde yetişir.

Eskiden hayvanlardan elde edilen doğal boyalar da bulunmaktaymış. Kırmız böceğinden parlak ve koyu kırmızı olmak üzere iki tonda kırmızı elde edilir ve yazmacılık sanatında kullanılırmış. Bir çeşit sümüklü böcekten elde edilen purpurdan da kırmızı menekşe renginde çok değerli bir boya elde edilirmiş. Ayrıca maden bileşiklerinden elde edilen inorganik boyalar da boyacılıkta kullanılırmış

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar