FURUG’DA ABBAS, ABBAS’TA FURUG

Furuğ Ferruhzad ile Abbas Kiyarüstemi’nin yolları birbirine benzer. İkisi de modern İran sanatına, edebiyat ve sinemasına kayda değer katkılar yapmış önemli isimler. Kiyarüstemi de Furuğ da İran yeni dalgası olarak tanımlanabilecek bir ekolün temsilcileri.

Hzl: Sema Karaca

Abbas Kiyarüstemi çağdaş İran sinemasının şüphesiz en fazla dikkat çeken isimlerinden biri. 1970’de başladığı yönetmenlik serüveninde bugün kırka yakın filme ulaşmış durumda. Dünyada işleri merakla beklenen, hakkında kitaplar yazılan, kısacası her daim gündemde kalan bir sanatçı. Kiyarüstemi’nin sinamatik yolculuğu Ekmek ve Sokak (Nân o Kuche, 1970) filmiyle başladı, o zamandan bu yana Yakın Plân (Nema-ye Nazdik, 1990), Kirazın Tadı (Ta'm e guilass, 1997) ve Rüzgâr Bizi Sürükleyecek (Bad ma ra khahad bord, 1999) gibi çok sayıda başyapıta imza attı. 2010'da çektiği filmi Aslı Gibidir (Copie Conforme) ile yine oldukça ses getirmiş, konuşulmayı başarmıştı. Son filmi ise Filmekimi kapsamında ülkemizde de gösterilen Sevmek Gibi (Like Someone in Love, 2012).

Furuğ Ferruhzad ise İran şiiri üzerinde derin izler bırakmış, Haşim Hüsrevşahi’nin deyimiyle bir “kadın-şair”. 1935-1967 yılları arasında, çok kısa bir hayat sürmesine rağmen ülkesinde ve dünyada yaşından daha uzun süredir konuşulan bir isim. Furuğ Ferruhzad, şiirin yanında tiyatro ve sinema ile

de ilgilenmiş, 1963 yılında çektiği Ev Karadır (Khaneh siah ast) ile Almanya'da düzenlenen Oberhausen Film Festivali'nden ödülle dönmüştü. Aynı zamanda yapımcı ve oyunculuk kimliği de olan Furuğ Ferruhzad, sanatı benliğinin ve kendi gerçekliğini ifadenin bir yolu olarak görüyordu. Derdini şiirle, sinemayla anlatmayı, anlamı tekdüzelikten kurtarıp bütün zenginliğiyle aktarmayı seçmişti.

Furuğ ile Kiyarüstemi’yi birleştiren en temel nokta hayata bakışlarının şiirselliği belki. Her ikisi de gündelik ve sıradan olanın mesele edilmesiyle, gerçekliğin perde üzerinde katman katman açılmasıyla meşgul.

Bilindiği gibi, Furuğ Ferruhzad, bir dönem İran’da en çok konuşulan ve kendisine karşı entelektüel linç girişimleri tertip edilen aykırı bir isim. Ülkenin baskıcı atmosferinde, üstelik de kadına ve kadınlığa dair her söz ve ima’nın şeytanlıkla özdeşleştirildiği, şiirde, sinemada, sosyal ve kültürel her alanda rejim kaynaklı ataerkil baskı mekanizmalarının, dine referanslar verilerek hem de, meşrulaştırıldığı bir iklimde, çok cesurca çıkışlar

yapıyor. İran şiir geleneğinin çok dışında bir yerlerde konumlandırılmaya çalışılan “kadınca şiirler” yazıyor ve bunları imkân bulabildiği her ortamda -göreceği tepkileri çok iyi bildiği haldeyayınlıyor. Her türlü dışlama çabasına rağmen bugün Ferruhzad -belki ona Furuğ demek daha adil bir hitap şekli olur, zira Furuğ, soyadına güvenerek yaşamamıştırİran şiirinin en güçlü seslerinden biri olarak kabul ediliyor.

Furuğ Ferruhzad ile Abbas Kiyarüstemi'nin yolları birbirine benzer. Her ikisi de modern İran sanatına, edebiyat ve sinemasına kayda değer katkılar yapmış önemli isimler. Kiyarüstemi de Furuğ da sinemasal anlamda İran Yeni Dalgası olarak tanımlanabilecek bir ekolün temsilcileri. Yolları tam olarak nerede kesişiyor söylemek zor olsa da, ruhlarının bir anlamda muhalif bir rüzgârla birlikte sürüklenmeyi seçtiği yorumu yanlış olmayacaktır. Kiyarüstemi de, Furuğ da sanat adına ürettikleri her şeyin sosyopolitik duruşlarını simgeleyen ve karşı çıkılacak şeylerin aleyhine birer enstrüman olduğunun farkındadırlar. Ve belki tam da bu nedenle ülkelerinden ayrılmayı, başka memleketlerde bulunmayı istemez, bütün zorluğuna rağmen İran'da yaşamayı yeğlerler. Bugün Kiyarüstemi filmlerinin İran'da gösterimi yasak; ancak bu, izlenmediği anlamına gelmiyor elbette.

Tıpkı Furuğ gibi Kiyarüstemi de, sinemanın kapılarını şiirsel bir dil kullanarak gündelik hayatın derinlikli bir yansımasına açar ve bunu büyük ölçüde başarır.

Khatereh Sheibani, Furuğ ile Kiyarüstemi'nin beslendikleri ortak kaynağı tariflerken şu ifadeleri kullanıyor: “Ferruhzad'ın içsel şiirsel bakışı, (...) onun şiirini evrensel ve insani kaygılara sahip hale getirmiştir. Tahran edebi çevrelerinin katı politik atmosferi set çekerken, o, sade, kesin ve temiz şiirsel dile dönüştürdüğü günlük yaşamda sofistikleşme yolunu buldu. Böylece kültürel ve politik eşikleri, insani ilgilerin ontolojik alanına adım atmak için aştı. Benzer biçimde, Kiarostami'nin doğrudan politik konuları ve toplumsal sorunları terkedişi onu içeride ve dışarıda çığır açıcı bir yönetmen yaptı. Kiarostami, yerel konularla sınırlanmadan sorular sorar; daha çok varoluş gibi evrensel kaygıları, izleyicinin ufkunu açarak perdeye getirir. Bu nedenle, onun gerçekliğe minimalist ve depolitize yaklaşımı hem İranlı hem de uluslararası eleştiri çevrelerinde tartışıldı ya da en azından yakından izlendi.”^[1]

Hayata Şiirsel Bakış

Furuğ ile Kiyarüstemi'yi birleştiren en temel nokta hayata bakışlarının şiirselliği belki. Furuğ'un şiirlerinde görülen, her “gerçeğin” sanatsal bir soyutluk kazanmakla birlikte somut varlığından bir şey kaybetmiyor oluşu, Kiyarüstemi filmlerine de damga vuran bir hal. Her ikisi de gündelik ve sıradan olanın mesele edilmesiyle, gerçekliğin perde üzerinde katman katman açılmasıyla meşgul. Zira,

“Bir an

Ve sonrasında hiç.

Bu pencerenin arkasında gece titremede Ve yeryüzü giderek durmada Bu pencerenin arkasında bir bilinmez Seni ve beni merak ediyor”

diyen şair Furuğ'la, 1999 tarihli filmiyle, mezarlıkta kazı yapan ancak kadraja asla girmeyen, bir bilinmezlikten konuşuyor hissi verse de gerçekten toprağın birkaç metre altında dünyevi bir işle meşgul olan genç rençberi ruhlara kazıyan yönetmen Kiyarüstemi benzer pencerelerden bakıyor dünyaya.

Kiyarüstemi’nin 1999 yılında çektiği Rüzgâr Bizi Sürükleyecek aynı zamanda Furuğ’un en ünlü şiirlerinden birinin adı. Bu film, yönetmen için de bir politik dönüm noktasına işaret ediyor, zira Rüzgâr Bizi Sürükleyecek’ten sonra yani doksanların sonunda Kiyarüstemi İran’ın yasaklılar listesine giriyor. Gerekçeyse çok ilginç: “Batının sinematik etkisine girmiş olmak”^[2].

Kiyarüstemi, söz konusu filmin bir sahnesinde köylü genç kız süt sağarken mühendis beye Furuğ’un aynı adlı şiirini okutuyor.

Kızın yüzünü ne izleyiciler olarak biz, ne de bütün ısrarına rağmen mühendis bey görebiliyoruz. Genç kızın ve sütün, saflığı ve el değmemişliği temsil ettiği bu sahne, bir anlamda yönetmenin modern insanın müdahaleciliğini teşhir etmesine imkân tanıyor. Hayatı daha yeni yeni tanıyan bu kızın karşısına çıkan mühendis, tecrübeli olduğundan çok emin, genç kıza sorular soruyor; dokümentarist ve sorgulamacı bir tavırla onun hayattan ne anladığını kavramaya çalışıyor. Ancak genç kız ne suretini ne de siretini göstermediği bu adama kendisiyle ilgili bilgi vermezken, mühendisle ilgili çok şey öğreniyor: okuduğu şiiri aslında hiç anlamamış biri. Bu sahnenin yine modernle gelenekselin bir karşılaşması niteliğinde olduğu düşünülmeli. Mühendis bey, mesleği ve geldiği mekân itibarıyla aklı, merkezi ve sistemin karmaşasını temsil ediyor. Genç kız ise duyguyu, taşrayı ve saflığı.

Özelde bu film, geneldeyse Kiyarüstemi filmografisi bu ikilikleri hem belirginleştiren hem de anlamsızlaştıran bir dile sahip. Kirazın Tadı’nda bilhassa belirginleşen bu ikilikler, yönetmenin ilk filmlerinden beri varlığını sürdürüyor. Gündelik yaşamı biçimlendiriyor olsalar da kesif sıkışma anlarında ondan bir sıyrılma veya kaçışa da kapı aralayabiliyor. Tam da bu sebepten yönetmenin gündelik ikilemlerden beslenerek aşkın cevaplara yol bulduğunu söyleyebiliriz.

Rüzgâr Bizi Sürükleyecek’te kullanılan, kaplumbağayı ters çevirip gitme/mekânı terk etme sahnesi de gündelik olandan aşkına yol bulma temsilinin doruk noktalarından biridir. Dünyevi sıkıntılarla -ölüm de buna dâhildir, hatta ölememe halibunalan mühendis, bütün sinirini tabiattan çıkarırcasına yerde gördüğü ve tek yaptığı kendi “yoluna” gitmek olan kaplumbağayı ayağıyla ters çevirir. O an, kaplumbağa için zamanın durduğunu, insanın zalim ve bencil varlığının başka canlılara verdiği sıkıntıyı idrak ederiz, ancak önemli olan diğer nokta, kaplumbağanın birkaç küçük hamleden sonra kendine gelip “yola” devam etmesidir ki izleyiciye “Aslında yolda kalan kim?” sorusunu sordurur. Aynı diyalog/ilişki, aralarında ne bir konuşma ne de mekânsal temas olmamasına rağmen mühendis ile ölümünü beklediği Melek Hanım arasında da cereyan eder. Mühendisin bütün arzusuna ve hastalığının ağırlığına rağmen Melek Hanım bir türlü ölmek bilmez. İkisi arasındaki bu inatlaşma, aşkın plânda mühendisin Tanrı'yla inatlaşması gibidir. Mühendis, yaşlanan kadının artık ölmesi gerektiğini düşünmektedir, hem de onlara vaad edildiği gibi en fazla iki-üç gün içinde. Ancak kadın, mühendisin istediği değil, Tanrı'nın tayin ettiği zamanda ölerek gerekenle olan arasındaki boşluğu açık eder.

Modern ve Geleneksel Arasında

Yine Rüzgâr Bizi Sürükleyecekte mühendis bey, geldiği kentte yaşayan ve modern dünyayı temsil eden insanlarla iletişim kurabilmesinin tek yolu olan mobil telefonuyla görüşme yapabilmek için köyün en yüksek yeri olan kabristana gitmek zorunda kalıyor. Hem de günde birkaç defa. Tıpkı Hz. Hacer'in su aramak için Safa ile Merve tepeleri arasında koşuşup durması gibi, mühendis bey de köy ile kabristan arasında adeta mekik dokuyor. Köyle kabristan arasında, gerçekle ümit arasında, ölümle yaşam arasında, modern ve geleneksel arasında. Kabristan sahnelerini ilginç kılan, bir insanın ölümünü bekleyen ve bunu hiçbir duygusal forma bağlamadan salt bir iş olarak gören mühendisin, her gün bir kaç kez çıktığı mezarlıkta yatan ölüler ya da ölüm üzerine hiç düşünmüyor oluşu. Mühendisi anlamamakta direnen yapımcı Guderzeh Hanım'a benzer şekilde mühendis de ölümü ve mezarların mesajını anlamıyor, hayatı bilmiyor belki de... Filmin çoğu sahnesinde Furuğ'un şiirlerine göndermeler bulunduğunu söylemek mümkün.

“Mutlu cesetler

Kederli cesetler

Cesetler suskun ve düşünceli

İnceliksever, giyimsever, yemeksever

Belirli zamanların duraklarında

Ve kuşkulu zemininde gelip geçen ışıkların

İstekle dolu boşunalığın çürümüş meyvalarını

Toplarken”^[3] dizeleriyle anlattığı gibi Furuğ'un, Kiyarüstemi de mühendisin mezarlıkta yürürkenki “ceset hali”ni yazıyor kamerasıyla.

Furuğ'un ve yeni şiirin peşindeki diğer Fars şairlerinin^[4] yapmaya çalıştıkları geleneksel veznin dışına çıkarak şiirin kapılarını hayalden çok gerçeğe açmak. Tıpkı bu yeni dalga şairler gibi Kiyarüstemi de, sinemanın kapılarını şiirsel bir dil kullanarak gündelik hayatın derinlikli bir yansımasına açar ve bunu büyük ölçüde başarır^[5]. Kiyarüstemi, en çarpıcı ilk filmlerinden biri olan Dostun Evi NeredeF’de (Khane-ye doust kodjast, 1987) örneğin, küçük öğrencinin arkadaşı için çırpınışını öyle sıradan fakat derin bir hikâyeyle anlatır ki, görsel dilin şiirselliği ve gündelik olanın derinliği karşısında seyirciyi hayrete düşürür. Çocuğun daha önce hiç gitmediği bir evi bulmak için gösterdiği inat adeta bir isyandır dış dünyaya. Anlamsızca tehditler savuran “büyüklerin” dünyasına karşı, bütün risk faktörlerine, geceye, yabancılığa aldırmadan meydan okuyan bir “küçüklük” hikâyesidir. Bu film seyirciye Furuğ'un bir dizesini hatırlatır aynı zamanda: “Yaşam belki okuldan dönen bir çocuktur.”^[6]

Kiyarüstemi'nin dış çekimlerini kırsal-doğal alanlarda yapmayı seçmesini Sheibani, insanın yaşamla ve Tanrı'yla karşılaşması olarak okur. Hem Kirazın Tadı’nda, hem de Rüzgâr Bizi Sürükleyecekteki geniş plân doğal mekân çekimleri seyircide bir aşkınlık ve aynı zamanda da gündelik bir tat bırakır. Bir adım daha atılsa insanı “ötelere” ulaştıracak bir kapı gibidir bu manzaralar. Kiyarüstemi, karakterlerin o kapının farkına vararak yaşamasını ister, onun filmlerinde ölümle irtibat, yaşamı değerli kılma potansiyelinden ileri gelir. Zira ölümü bilmek bir anlamda insanın kendini tanımasıdır.

Kiyarüstemi, ve tabii Furuğ, İran'da hayatın sıradan akışına gizlenmiş olan kıymetleri ve bastırılmış sesleri meydana döktükleri için, kenara atılmışları merkeze çekmeye çalıştıkları için ya da belki kenar-içinde-merkez oluşturabildikleri için değerliler. Onları önemli kılan diğer yanları ise rejime rağmen İranlı oluşları. İranlılığı salt politize edilmiş kimlik ediniminden keskin çizgilerle ayırıp yeniden inşa etmeleri. Her ikisi de “kendilerine” ait olanı özgün bir dille ifade etme peşine düşmüşler, ait oldukları topluma ancak bu şekilde katkı sağlayabileceklerinin farkındalar. Belki de bu yüzden Kiyarüstemi sinemasında şiir böyle görkemli bir dil yaratıyor.

Kaynak: Hayalperdesi, Sayı:31, Kasım –Aralık,2012

İKİ MEKTUP

Çeviren: Haşim Hüsrevşahi

Bu iki mektubu, Furuğ'un kız kardeşi, Gloria Ferruhzad, bir yerlerde yayımlatmak üzere bana verdi. Mektupları Furuğ Almanya'da iken, Münih' ten babasına yazmıştır ve hiçbirinin üzerinde tarih bulunmamaktadır. Zarfların birinin üzerindeki damga tarihi 16 Ocak 1957'yi gösteriyor. Her iki mektubu da aynı yıllarda yazmıştır.

Furuğ 29 Aralık 1935'te doğduğuna göre, bu mektupları yazdığında 22-23 yaşlarında olmalıydı ve varmış olduğu noktaya varmak için daha uzun yollar vardı önünde. Mektuplar şaşırtacak sadelikte olup, onun hedefine ilişkin düşünceleri ve şiire karşı duyduğu sonsuz ve bitimsiz bağlılığı dile getirmektedirler ve uzaklarda kalan bir babaya olan sevgi ile doludurlar ve sanki babanın varlığı yüzünden açığa çıkması olası olamayan, yıllarca bastırılmış sitemler ve derin yürek kırıklıkları ile de. Bu mektuplarda, sevgi dolu bir kızgınlık ile soru yağmuruna tutulan baba, babalık konumunda bulunmasına rağmen evrensel buyurgan, sert ve sınırlayıcı ve ilgisiz biridir. Bunlardan bıkıp usanmış ve başkaldıran yeni yetme bir kız, gerçek durumunu -başından geçmiş ve geçmekte olanı-O'na açıklamak istiyor ve ondan yargı ve insaf bekliyor. O yüzden öyküsünün bir yerinde suçlamaları ve sapkın düşünceleri inkâr edip itiyor ve yalnızlığında ve elginliğinde anlama ve düşünme yeteneğinin sınırlarını genişletmeğe çalışan ve "büyük şair” ve "ilerleyerek toplumda seçkin bir kadın " olmak isteyen bir insanın tüyler ürpertici tablosunu çiziyor. Daha uzun ve detaylı olan mektubunda ise, yitirilmiş bir ilişkiyi -babası ile olan ilişkiyi yorumlayıp kabullendirmeğe çalışıyor; kaçıştan başka yolu olmadığı için, mutluluğu güncel sıradan kalıpları içinde aramadığı için. Saygın fakat acı bir tavırla neden kaçtığını ve neden elgin topraklarda bile mutlu olmadığını açıklamak istiyor, birkaç kısa ve etkin cümle ile Münih'teki tekdüze ve üzünç dolu yaşamını aktarmak istiyor.

Mektuplar, sevinçle keşfedilip bulunan ve yetenek, öğrenme ve süreğen çalışmanın somutlaşması ile başlanmış olan bir yolun dönemeçlerini imliyor ve şimdi aradan geçen bu otuz küsür yıldan sonra bu yol, ne de uzun ve erişilmez duruyor. Böyle de düşünebiliriz; bu yolu, belki de, bu denli çok çatışmaya girmeksizin, bu denli taşkın olmadan, düşmanlık, kaçış, başıboşluk ve yıpratıcı yalnızlık olamadan da geçmek olası olabilirdi. Daha dingin, daha basit. Belki. Ama, 1967'nin o karlı Ocak ayında, Zahirolddoleh mezarlığında, sarılmış ufacık bedeninin yanında durduğumuzda, O'nun bu yolu, hiç kuşkusuz, tam bir uğraşı, tam bir başarıyla ve dimdik geçtiğini biliyorduk. Ancak şunu bilmiyorduk: Acaba sevinçli ve mutlu olarak mı? Acaba içi rahat mı idi? Bu "zirveye" ve "uca" varmış olmaktan memnun mu idi? Onun ölümündeki yaşından daha yaşlı olduğum bugün, sanki mektupları bana da yazmıştır: Zarif bedenli bir kızın babası olduğum bir zamanda, ve kuşkusuz yargılarımda daha sert olarak, ve alışmış olduğum güncel dinginliğimi bozacak herşeyden gizli bir korku duyduğum sırada. Mektupları temize çekerken kendi kendime, ölüler, kısa ve uzun öyküleri ile öleli çok olmuştur, diyordum. Kızgınlıklar, sitemler ve kırgınlıkların tümü anlamlarını yitirmişler ve bir zirveye ve zamanın akışı ile yükselip alçalan bir "yere" varmanın amansız mücadelesinin sadece gölgesi kalmıştır. Ve çoğu zaman, kendi deyişi ile sadece "ses" kalır. Belki de "ağustos böceklerinin sesini" rüyalarımda duymuştum. Bilemiyorum.

Aydın Ağdaşlu, Şubat 1994 /Defter

Birinci Mektup

Babacığım, size mektup yazmayalı çok oldu. Yani yazdım da göndermedim. Şimdi masamın üzerinde, her ikisinin de üstüne sizin adresinizi yazmış olduğum iki zarf duruyor. Ama hep mektupları değiştirmem gerektiğini düşünüyorum, bu yüzden de öylece masamda kalakalıyorlar. Size ne yazmam gerektiğini bilmiyorum. Ben iyiyim. Her zamanki gibi, insan ne kadar daha az umarsa yaşamında bir o kadar daha rahattır. Şimdi, ben kendimi yaşamdan pek bir şey ummamâya alıştırmaktayım. Hep, ne ise yine iyidir diyorum. Birçokları benim olduğum kadar bile mutlu değiller ve böylece daha az düşünüp daha çok yaşıyorum. Emir (Furuğ'un kardeşi) de fena değil. Biz genellikle gündüzleri görüşüyoruz ve her zamanki gibi konuşmaları mız, Tahran, çocuklar ve Anne-Baba üzerine ve bu bizim günlerce üzerinde bıkmadan konuşabileceğimiz bir konu. Biz, beraber olduğumuzda, bu anne babayı ve onları ne denli sevdiğimizi anlıyor, onların bizim hayatımızda olmalarını çok istiyor ve onların sevgilerini duyuyoruz. Ben yazın başlarında İran'a dönmeği tasarlıyordum, ancak Emir aynı fikirde değil, burada onun yanında kalmamı ve onunla birlikte dönmemi istiyor. Daha tam karara varmış değilim. Kami'yi (şimdi 43 yaşında olan, Furuğ'un Pervi Şahpur'dan olan oğlu) çok özlüyorum, ama diğer yandan moralimin daha iyi olmadığı fikrindeyim ve şimdilik yeterince güçlü ve normal değilim. Oraya dönersem yine aynı cehennem azabı yaşam başlayacak ve bazı şeylerin yükünü taşıyamayacağımdan korkuyorum. Benim eğitim ve iş durumum hakkında sormuştunuz. Siz benim yaşamdaki gayemin ne olduğunu biliyorsunuz. Belki biraz aptalca olabilir, fakat ben sadece burada memnun ve mutluyum. Ben büyük bir şair olmak istiyorum. Benim hiçbir zaman bundan başka bir uğraşım yoktu, yani kendimi bildim bileli şiiri sevdiğimi anlamıştım. Ne yapıyorsam kendi düşünce ve bilgi sınırlarımı genişletmek içindir. Hiç bir zaman diploma ve lisans almak için ders okumuyorum, niyetim bilgimi artırmakla sevdiğim işi, yani şiiri sürdürmek ve başarılı olmaktır. İtalya'da bulunduğum yedi ay zarfında İtalyanca'yı iyi öğrendim. İtalyanca'dan iki şiir kitabı çevirdim ve şimdi Emir'in yardımı ile Almanca bir kitabı çevirmekteyim. Birini çevirip basılması için Tahran'a gönderdim, ki bu da bana bir gelir sağlar. Avrupa'da bulunduğum on ay içinde yayınlatmak istediğim bir şiir kitabı yazdım. Şiir benim tanrımdır, işte ben şiiri bu denli seviyorum. Gecem gündüzüm bunu düşünmekle geçiyor, kimsenin söylemediği yeni bir şiir, güzel bir şiir söyleyeyim diye. Kendimle baş başa olmadığım ve şiiri düşünmediğim günüm, anlamsız ve hiç sayılır. Belki şiir görünüşte beni mutlu kılamaz, ancak ben mutluluğu kendim için başka türlü yorumluyorum. Mutluluk benim için... güzel elbise, iyi yaşam ve iyi yemek değil. Benim ruhum memnun olduğu zaman mutluluk duyuyorum ve şiir benim ruhumu memnun ediyor. Şayet, insanların elde etmek için çırpındıkları bu güzellikleri bana verseler ve karşılığında şiir söyleme yeteneğini benden alsalar, intihar ederim. Siz benden vazgeçin, siz bırakın ben sizce mutsuz ve aylak olayım, ancak ben hiçbir zaman yaşamımdan yakınmayacağım. Tanrı ve çocuğumun ölümü üstüne yemin ederim ki ben sizi çok seviyorum. Sizi düşünmek gözlerimi yaşartıyor. Kimi zaman düşünüyorum ve düşündüm, neden Tanrı beni böyle yarattı ve neden şiir adlı şeytanı içimde canlandırdı diye; bunun içindir ki ben sizi memnun edemiyorum ve hiçbir zaman sizin sevginizi alamıyorum, ama bu benim suçum değil. Benim, milyonlarca insanın kabullendikleri yaşam gibi sıradan bir yaşamı kabullenecek gücüm yok. Evlenmek niyetinde değilim. Ben yaşamım boyu hep ilerleyeyim ve toplumda seçkin bir kadın olayım istiyorum ve sizin, benim dediklerimi kabul etmeyeceğinizi sanmıyorum. Bana mektup yazın. Ben size iyi şeyler almak istiyorum, ancak sizin ne sevdiğinizi bilemiyorum. Birazcık param var, onunla ilk kez babacığım için küçücük bir hediye almak istiyorum, ama siz bana neyi sevdiğinizi yazın. Sizi öpüyorum. Furuğ Ferruhzad.

ikinci Mektup

Çarşamba, 2 Ocak

Sayın babacığım, umarım iyisinizdir. Muhakkak size (Siz saygı ile babaya hitaben söylenmekte) uzun bir süredir mektup yazamadığım için incinmiş ve sizi sevmediğimi düşünmüşsünüzdür, ama bu doğru değil. Ben hep size mektup yazıp, sizinle dertleşmek istiyordum. Ama ne zaman mektup yazmağa niyetlensem, kendi kendime soruyorum ne yazayım, sizinle benim aramda oluşan bu arayı ne ile kapatabilirim diye. Ben iyiyim, sağlığım yerinde, siz nasılsınız, ne yapıyorsunuz diye yazmayı sevmiyordum. Tüm yaşamımı, duygulanım, açılanını ve mutsuzluklarımı size yazmak istiyordum, yazamıyordum ve hâlâ da yazamıyorum, bizim düşünce yapılanınızın temelleri, tüm koşullan ile farklı olan iki değişik zaman ve toplumda olduğundan, nasıl aramızda uyuşup anlaşma havası yaratabiliriz ki? Söyleyeceklerimin hepsini söyleyecek olsam, bir kitap yazmam gerekir ve sözlerimin sizi üzeceğinden korkuyorum, size hoş gelmemesinden. Ancak, bu sözler içimde durduğu sürece ben de memnun ve rahat olmayacağım. Ve sizi gördüğümde kendim olmak istiyorum, gülmeyen, konuşmayan, bir köşeye sinip çöken biri değil. Benim büyük derdim sizin beni tanımamış olmanızdır, hiçbir zaman da tanımak istemediniz ve belki de hâlâ siz benim hakkımda düşündüğünüzde, beni uçan, ve aşk romanları ve Tahran Müsavvar dergisinin öykülerinden kafasında aptalca düşünceler oluşan bir kadın olarak biliyorsunuz. Keşke öyle olsaydım ve mutlu olabilseydim, işte o zaman dünya küçücük bir odacık olurdu ve ben, dans meclislerine gitmekle, güzel ve şık elbiseler giymekle, komşu kadınlarla çene çalmakla, kaynana ile dalaşmakla, kısacası pis ve anlamsız binlerce işle yetinirdim ve daha büyük ve daha güzel bir dünyayı tanımazdım, bir ipekböceği gibi kendi kozamın sınırlı ve karanlık dünyasında kıvranır büyürdüm ve hayatım sona ererdi. Fakat ben böyle yaşayamazdım. Kendimi bildiğim andan beri, benim başkaldırım ve isyanım bu aptalca görünüş yüzünden başlamıştır. Ben büyük olmak istiyordum ve istiyorum. Ben, bir gün doğup bir gün de bu dünyadan çekip giden ve artlarında herhangi bir iz bırakmayan yüzbinlerce insan gibi yaşayamam. Bende bu duygu var, fakat şimdiye kadar yaptıklarımın tümü doğrudur ve kimse buna itiraz edemez demiyorum. Hayır, yaşamım boyunca birçok hatalar yaptığımı kendim de biliyorum. Ama kim tüm yaşamı boyunca yaptıklarının, düşündüklerinin ve davrandıklarının doğru olduğunu söyleyebilir? Şairin dediği gibi: Bu dünyada yaşam iki olmalı / biri deneyim kazanmak / diğeri deneyimleri kullanmak için. Ben kötü bir kız değilim ve asla ailemin utancına neden olmak istemedim. Şayet ben bu yola adım atmışsam, ailemin benimle gurur duyması içindi, hâlâ da öyle ve eminim bir gün gayeme ulaşacağım. Ancak hiçbir zaman ve hiçbir yerde rahat edemediysem, sözlerimi söylemek için hiçbir zaman ağzımı açamadıysam, kendimi size ve başkalarına tanıtamadıysam ne yapabilirdim? Anımsıyorum da, ben evde felsefe kitapları okuduğumda ve edebiyat fakültesi felsefe hocası ile oturup saatlerce Doğu felsefesi üzerine tartıştığımda, siz benim hakkımda fikir yürütürdünüz; ben aptal bir kızmışım ve saçma sapan dergileri okuduğumdan kafam bozulmuşmuş, işte o zamanlar ezilirdim, evde bu denli yabancı olduğumdan gözlerim dolardı, sesimi kesip susmağa ve kimse ile uğraşmamağa çalışırdım veya buna benzer binlerce başka olay ki kendi başına belki o denli önemli değildirler, fakat her biri bir insanı yıkıp dağıtmak için yeterlidir. Konuşmak istersem çok şeyleri anlatmalıyım. İlkin de sizden başlamalıyım, sevgisi ile bizi kendine doğru çekebilecek ve bize yol gösterebilecek biri. Ancak O, sertliği ile bizi korkutuyordu, bu ise bizim kendimize sığınmamıza, küçücük beyinlerimizle yaşamın büyük sorunlarını çözmeğe çalışmamıza neden oluyor, çok defa da hata yapmamıza yol açıyordu. Anımsıyorum, arada bir bize öğüt vermek isterdiniz, fakat siz konuşmaya gereksinim duyduğunuz zaman, biz dinlemeğe hazır olmazdık. Koşulların ve ondan daha önemli olan bizim moralimizin sizin öğütlerinizi anlayıp kabul edebilmek için elverişli olup olmadığına bakmazdınız. Birini yataktan, diğerini yemek masasından kaldırır, okumaya dalmış bir üçüncüsünü çağırır ve pat diye öğütlere başlardınız, her zaman çatık kaşlar ve öne eğilmiş bir kafa ile. Sanki siz korkardınız, bizim gözlerimize bakar ve bize gülümserseniz biz sizin sevginizi ve duygularınızın inceliğini anlarız da bu sizin için çok kötü olur diye, sonraları bizi artık sizden korkmaya, size uymaya mecbur edemezsiniz diye. Sizin söylediklerinizi ciddiye aldığımı hiç anımsamıyorum. Siz bize hararetli hararetli öğüt yağdırırken, eminim diğer çocukların da kafaları benimkisi gibi başka şeylere takılırdı ve ertesi gün uyandığımda sizin öğütlerinizin tümünü unutmuş olurdum; veya tam tersine, benim ruhumun bir hatadan dolayı pişmanlık ve suçluluk duygusu ile titrediği zamanlar size gelip ne yaptığımı söylemek ve sizden öğüt almak istediğimde, her zamanki gibi korkar ve sizinle bir yabancı olduğumuz duygusuna kapılırdım. Neden böyle olmalı? Siz ki bu kadar çok psikoloji kitapları okurdunuz, bunların nedenlerini bilmeliydiniz. Ne zaman geçmiş yaşantımı, sizin evinizde geçirdiğim son bir yılı hatırlasam ödüm kopar. Bir hırsız gibi, iyisi ve kötüsü ile her şeyim gizlice. Neden beni adam yerine koymuyor ve neden evden kaçmaya zorluyordunuz, ben bir uyurgezer gibi nerede olduğumu, ne yaptığımı ve kiminle konuştuğumu bilmez hale geleyim diye mi? Neden arkadaşlarımı eve getirmekten ve iyi mi kötü mü oldukları konusunda beni ikaz edip bana yardım edesiniz diye sizinle tanıştırmaktan çekinirdim? Ama şimdi neden buraya geldim, ve neden açlık, avarelik, binbir sıkıntıya katlanıyorum? Aslında ben evi seviyorum. Sabahtan akşama caddelerde aylak aylak dolaşmak ve her önüme gelenle konuşmanın verdiği ruhsal sıkıntıya katlanmak istemiyordum. Sırf evde yabancı olduğum için, kendimi tanıtamadığım ve rahat olamadığım için, kalkıp buraya geldim. Özgürüm, bana vermekten korktuğunuz işte bu özgürlüktü ve ben sizden gizli olarak onu elde etmek istiyordum, bu nedenle de hatalar yapıyordum. Halbuki bu özgürlüğü elde etmemde bana yardımcı olmalıydınız, doğru olan buydu. Şimdi buradayım. Ama kim benim bir gece olsun dışarıda yattığımı söyleyebilir? Hayır kimse. Ben sabahtan akşama odamdayım ve kendi işimle uğraşıyorum, dışarı çıkmayı da pek sevmiyorum... Masası başında oturup okuyan, şiir yazan ve düşünen bir kadınım. Neden? Çünkü kendime ait olduğumu biliyorum. Artık kimsenin nefret ve aşağılama dolu gözleri üzerimde değil. Artık kimse bana bunu yap veya bunu yapma demiyor. Kimse beni kafasız bir çocuk olarak görmüyor. Ve ben kendim için, kendi benliğim ve varlığım için sorumluluk duyuyorum, bundan sonra yapabileceğim hatalar için kendimi affetmem. Halbuki, kendi kendime geçmiş hakkında düşündüğümde, asla kendimi suçlu hissetmiyorum, başkalarını benim hatalarımın nedeni olarak görüyorum. Ne yazık ki herşeyi söyleyemiyorum. Şayet bana izin verseydiniz ve incinmeyeceğinize dair söz verseydiniz, söyleyecek çok sözüm vardı. Yaşantımı başından ele almak, her anını size açıklamak ve düşüncelerimi yazmak isterdim. Ben, hayatım hakkında çok düşündüm, sizin hakkınızda da bizi eğitme ve düşünce biçiminiz hakkında da. Ama şimdi ne yapabilirim? İncinmeyeceğinizi bilsem, hep böyle suskun dudaklar ve sevginizi dileyen gözlerle size bakayım daha iyi ve kalbim dopdolu durakalsın ve laflarımız merhaba, nasılsınızdan öteye geçmesin. Ancak şu kadarını bilin ki ben de diğer çocuklar gibi sizi seviyorum ve sizi rahatsız edecek bir iş yapmak istemiyorum. Biliyorum ki anne babaların çocuklarını sevmemeleri olası değil. Belki de benim sizi sevdiğimden daha çok seviyorsunuz beni. Ben, Kami'yi düşündüğümde üzüntüden bağırasım ve hüngür hüngür ağlayasım geliyor. Fakat anlayış olmadığı sürece her ikimiz de hatalar yapacağız. Münih'e geleli 10 gün olmuş. Dün gece Emir ile sizin hakkınızda çok konuştuk. Uyumaya giderken artık mektup yazamadan edemeyeceğimi anladım. Kendi kendime, iki satırcık da olsa yazacağım dedim. Şu kadarcık da bana yeterli. Size bütün düşüncelerimi yazacağıma dair Emir'e söz verdim. Ama yapamıyorum, ne kadar bahtsızım, yapamıyorum. Ancak istiyorum ki benim kötü bir kız olmadığımı ve sizi sevdiğimi bilesiniz. Sizin durumunuzdan hep haberim olmuştur, ben arkadaşlık ve sevgi gösterisi yapacak biri değilim, neyim varsa kalbimdedir. Ayda bir miktar para gönderdiğiniz için çok teşekkür ediyorum. Ne yapabilirdim ki, hayat koşullarım çok zordu. Ama bir iki aya kalmaz burada bana bir iş verirler ve artık bu paraya gereksinimim kalmaz. Tahran'a geldiği mdç paralı olacağım ve size olan borcumu öderim. Mektubumu yanıtlarsanız sevinirim, çünkü şu sıralar çok acı ve zor günler geçirmekteyim ve mezarında yatan biri gibi yalnızım, bir sürü acı ve azap veren düşünce ve hiç bitmeyecek olan bir hüzünle. Şimdilik sizi memnun edemiyorum, belki bir gün gelir siz de bana hak verirsiniz ve bana küsmezsiniz, benimle de diğer çocuklarla olduğunuz gibi sevecen olursunuz. Uzaktan sizi öpüyorum. .

SEÇME ŞİİRLERİ

Papatya Kütüphanesi

" Dünya ne ki sevgilim

benim sana yaptığım kubbe yanında?

düşsün, olsun, bırak

içinde yıldızlar patlıyor,

kolaydır inanmak kadar inanmamak da.

Furuğ FERRUHZAD

Kızılgül

kızıl gül

kızıl gül

kızıl gül

o beni kızıl gül bahçesine götürdü

ve ıstıraplı saçlarıma kızıl gül taktı karanlıkta

ve sonunda

kızıl gül yaprağı üstünde benimle yattı

ey felçli güvercinler

ey adetten kesilmiş deneyimsiz ağaçlar, ey kör

pencereler

yüreğimin altında ve derinliğinde uyluklarımın, şimdi

kızıl bir gül sürgün vermekte

kızıl gül

kızıl

bir bayrak gibi

ayaklanmada

ah, ben gebeyim, gebeyim, gebe

Yeniden Doğuş

-İbrahim Golestan'a-

tüm varlığım benim, karanlık bir ayettir

seni, kendinde tekrarlayarak

çiçeklenmenin ve yeşermenin sonsuz seherine götürecek.

ben bu ayette seni ah çektim, ah

ben bu ayette seni

ağaca ve suya ve ateşe aşıladım!

yaşam belki

uzun bir caddedir, her gün filesiyle bir kadının geçtiği,

yaşam belki

bir urgandır, bir adamın daldan kendini astığı,

yaşam belki okuldan dönen bir çocuktur,

yaşam belki, iki sevişme arası rehavetinde yakılan bir sigaradır,

ya da birinin şaşkınca yoldan geçişi,

şapkasını kaldırarak,

başka bir yoldan geçene anlamsız gülümsemeyle 'günaydın' diyen.

yaşam belki de o tıkalı andır,

benim bakışımın senin buğulu gözlerinde kendini paramparça yıktığı

ve bir duyumsama var bunda

benim ay ve karanlığın algısıyla birleştireceğim.

yalnızlık boyutlarındaki bir odada,

aşk boyutlarındaki yüreğim,

kendi mutluluğunun sade bahanelerini seyreder,

saksıda çiçeklerin güzelim yok oluşunu

ve senin bahçemize diktiğin fidanı

ve bir pencere boyutlarında öten

kanarya ötüşlerini.

ah..

budur benim payıma düşen,

budur benim payıma düşen,

benim payıma düşen,

bir perde asılmasının benden aldığı gökyüzüdür,

benim payıma düşen, terk edilmiş merdivenlerden inmektir

ve ulaşmaktır bir şeylere çürüyüşte ve gurbette,

benim payıma düşen anılar bahçesinde hüzünlü gezintidir.

ve 'ellerini

seviyorum' diyen

sesin hüznünde ölmektir..

ellerimi bahçeye dikiyorum,

yeşereceğim, biliyorum, biliyorum, biliyorum

ve kırlangıçlar mürekkepli parmaklarımın çukurunda

yumurtlayacaklardır..

küpeler takacağım kulaklarıma

ikiz iki kızıl kirazdan

ve tırnaklarımı papatya çiçekyaprağıyla süsleyeceğim.

bir sokak var orada,

aynı karışık saçları, ince boyunları ve sıska bacaklarıyla

küçük bir kızın masum gülüşlerini düşünüyorlar

bir gece

rüzgarın alıp götürdüğü.

bir sokak var benim yüreğimin

çocukluk mahallesinden çaldığı,

zaman çizgisinde bir oylumun yolculuğu

ve bir oylumla gebe bırakmak zamanın kuru çizgisini

bilinçli bir imgenin oylumu

aynanın konukluğundan dönen.

ve böylecedir,

birisi ölür

ve birisi yaşar.

hiçbir avcı,

çukura dökülen hor bir arkta inci avlamayacaktır.

ben hüzünlü küçük bir periyi biliyorum

okyanusta yaşayan

ve yüreğini tahta bir kavalda

usul usul çalan

küçük hüzünlü bir peri

geceleri bir öpücükle ölen

ve sabahları bir öpücükle yeniden doğacak olan..

Furuğ Ferruhzad (1935 - 1968)

Çeviri: Haşim Hüsrevşahi

Tutsak

seni istiyorum ve biliyorum

asla koynuma almayacağım

sen o aydın ve pırıl, pırıl gökyüzüsün

ben bu kafeste bir tutsağım

kara ve soğuk parmaklıklar ardından

gözlerim hasretle bakıyor yüzüne doğru

bir elin uzanışını düşlüyorum,

ansızın ben de uçayım sana doğru

boş bir anda düşlüyorum

bu sessiz hapishaneden uçmayı

gülerek gardiyan adamın gözüne

yanında yaşama yeniden başlamayı

düşlüyorum ancak bilirim asla

bu kafesten kurtulmaya gücüm kalmamış

gardiyan adam istese bile

kanatlanıp uçmaya soluğum kalmamış

parmaklıklar ardında her sabah

bir çocuğun bakışı güler bana doğru

sevinç şarkılarına başladığımda

dudağında öpücükle gelir bana doğru

şayet bir gün, ey gökyüzü

kanatlanırsam bu sessiz evden

ağlayan çocuğa nasıl söylerim

tutsak bir kuşum vazgeç benden

bir mumum, canımın alazıyla

harabeleri aydınlatırım

sönüklüğü seçersem eğer

bir yuvayı yıkıp dağıtırım

Çeviren: Haşim Hüsrevşahi

Yeniden Doğuş'tan

Gece Görüşmesi

Ve o şaşırtıcı yüz

Konuştu benimle pencerenin öbür yanından ve dedi ki:

«Hak, açıp gözünü görenindir

Ben ürkütücüyüm yitme yitme duygusu gibi

Ama gene de tanrım,

Nasıl korkulur benden?

Şişli çatıları üstünde gökyüzünün

Hafif ve başıboş dolaşan

Bir uçurtmadan başka

Hiç bir şey olmayan benden?

Aşkımı, isteğimi, nefret ve acılarımı

Gece ayrılığında mezarların

Kemirmiştir adı ölüm olan bir fare...'

Ve o şaşırtıcı yüz

İnce, uzun ve çok zayıf

Akan çizgileri esen rüzgarla

Her an silinen ya da değişen

Ve yumuşak ve uzun saçları

Kapılarak gecenin görünmez dalgalarına

Serilen karanlığın ovalarına

Deniz dibi bitkileri gibi

Aktı pencerenin öbür yanında

Ve bağırdı:

"İnanın ne olur bana!

Diri değilim ben!"

Saydam çizgilerin ardında hala

Görüyordum karanlığın koyulaşmasını ve gümüş cam

kozalaklarını

Ama o

Salmıyordu her şeyin üstünde ve sonsuz yüreği

Ulaşıyordu doruklara

Sanki yeşil duygusuydu ağaçların

Ve sonsuza dek sürüyordu gözleri

"Haklısınız

Hiç aynaya bakmadım ben

Ölümümden sonra

Öylesine ölüyüm ki artık hiç bir şey

Kanıtlayamaz

Benim ölümümü

Ah!

Duydun mu kuytu köşelerinde bahçenin

Geceye sığınıp ayışığına koşan

Ağustos böceğinin sesini?

Belki de tüm yıldızlar

Yitik bir gökyüzüne göçüp gitmişler

Ve kent, nasıl işsizdi kent

Bütün bir yol boyu

Kimseyle karşılaşmadım

Rengi uçuk heykeller

Tutun ve toz kokan

Bir kaç copçu

Ve yorgun, uykulu bekçilerden başka kimseyle

Yazık

Olmuşum ben

Ve sanki aynı boşuna gecenin devamıdır

Gece..."

Sustu

Ve ağlama duygusu ve acı ve kederle doldurdu

Gözlerinin uçsuz bucaksız alanını

"Hiç düşündünüz mü

Yaşamın kederli maskesinin gölgesi altında

Yüzlerini gizleyen

Sizler

Bu üzücü gerçeği?

Bugün yaşayanların

Bir başka dirinin posasından başka, bir şey olmadığını?

Sanki ilk gülüşünde

Yaşlanıp gitmiştir bir çocuk

Ve nasıl güvenebilir şimdi bu yürek

-Bu asıl sözleri değiştirilmiş,

-Bu bozulmuş mezar yazıtı

-Bu taşa kesmiş saygınlığına

Kendisinin?

Belki de var olma alışkanlığı

Ve yatıştırıcılar

Çoktan tüketmiştir insanın

Saf ve yalın iskeletini

Belkide işsiz bir adaya

Alıp götürmüşlerdir

Ruhlarımızı

Belki de düşte görmüşümdür ben ağustos böceğinin sesini

Belki de rüzgarlı süvarilerdir

Bu tahtadan mızraklara yaslanmış

Bekleyip duran sabırlı yayalar

Ve o yüce düşünceli bilgeler olmalı

Bu zayıf, beli bükülmüş afyon düşkünleri

Doğru olmalı doğru olmalı kimse

Beklemiyor artık bir başlangıcı

Ve yüreği aşkla dolu genç kızlar

Uzun iğneleriyle nakışlarının

Delmişler çabuk kanan gözlerini

Şimdi duyulan sabah uykularının derinliklerinde

Yankımasıdır Karga seslerinin

Ve kendilerine geliyor aynalar

Tek tek ve yapayalnız biçimler

Teslim oluyorlar şimdi

Uyanışın dalgın saatlerine

Ve gizli saldırısına karanlık karabasanların

Yazık

Tüm anılarımla biriikte ben

Kanlı masallar söyleyen, kan'dan

Hiç böylesine küçülmüc yaşamayan gururdan

Fırsatımın sonunda bekliyorum

Ve kulak veriyorum: Hiç ses yok

Ve çok derinden bakıyorum: Kıpırdamıyor bir yaprak bile

Ve temizliğin

Ta kendisi olan adım

Tozuna bile dokunamıyor şimdi

Mezarların..."

Titredi

Ve birden döküldü iki yana

Ve uzun iç çekişler gibi uzandı bana

Yarıklardan çıkarak

Yalvaran elleri

"Çok soğuk

Çizgilerimi kesiyor rüzgar

Düşünüyorum bir tek insan var mı şimdi

Yıkılmış yüzüyle

Tanışmaktan

Korkmayan?

Zamanı değil mi artık

Açılsın bu pencere, açık açık açık

Yağsın gökyüzü oradan

Kendi kimliğinin ölüm namazını

Kilsin insan inleyerek? "

Belki de bir kuş sesiydi o yankılanan

Ya da rüzgar, ağaç dalları arasından

Ya da ben bir üzüntü ve utanç dalgası gibi

Çıkmazlarından yüreğimin

Yükselen ben

Gördüm birden o iki el

iki acı sitem

Benim ellerime doğru uzanan

Yalancı tan ışığının aydınlığında

Yokoldu.

Ve bağırdı bir ses

Soğuk ufuklardan:

"Hoşça kal! "

Bahçenin Fethi

Başımızın

Üstünden uçan

Ve giren serseri bir bulutun karışık düşüncelerine

Ve sesi kisa bir mızrak gibi geçen, ufku baştanbaşa

O karga

Kente götürecek bizim haberimizi

Herkes biliyor

Herkes biliyor

Sen ve ben o soğuk asık yüzlü delikten

Bahçeyi gördük

Ve kopardık elmayı

0 oynaşan ve uzak daldan

Herkes korkuyor

Herkes korkuyor ama sen ve ben

Ulaştık ışığa, suya, aynaya

Ve korkmadık

Ne pamuk ipliğiyle birleşmesi iki adın, söylemek istedigim

Ne de bir buluşma yıpranmış bir defterin sayfalarında

Benim mutlu saçlarımdır söz konusu olan

Senin yanık kırmızı şakayık öpüşlerini taşıyan saçlarım

Ve içtenliği tenimizin

Çıplaklığımızın parıltısı

Balık pulları gibi

Söz konusu olan gümüş rengi türküsüdür yaşamın

Tan ağarırken kaynaktan fışkıran

Biz o yeşil ve akan ormanda

Bir gece yaban tavşanlarından sorduk

Ve kaygılı, soğukkanlı denizde

Incilerle dolu istiridyelerden

Ve o tuhaf ve fatih dağda

Genç kartallardan sorduk

Ne yapmalıyız?

Herkes biliyor

Sessiz ve soğuk uykusuna ulaştık biz simurgların

Gerçeği bahçede bulduk

Bilinmez bir çiçeğin utangaç bakışında

Sınırsız bir anda bulduk ölümsüzlüğü

Iki güneş birbirine bakıp dururken

Söylemek istediğim korkak fısıltılar değil karanlıkta

Gündüzdür söz konusu olan ve ardına kadar açık pencere

Ve tertemiz hava

Ve bir ocak tüm yararsız şeylerin yanıp gittiği

Ve apayrı bir ekinin tohumlarını taşıyan tarla

Ve doğum ve gelişme ve gurur

Bizim seven ellerimizdir söz konusu olan

Bir köprü kuran kokular, ışıklar ve esintilerle

Gecenin üstünde

Çimenliğe gel

Kıyısız çimenliğe ve çağır beni

Ibrişim çiçekleri usulca nefes alırken

Çağır bir ceylan eşini çağırır gibi

Perdeler bir gizli acıyla dolu

Ve toprağa bakıyorlar

Masum güvercinler

Kendi beyaz burçlarının tepelerinden

Yeniden Merhaba Diyeceğim Güneşe

Yeniden merhaba diyeceğim güneşe

Gövdemde akan nehirlere

Bulutlar gibi uzayıp giden düşünceme

Benimle birlikte kuru mevsimlerden gecen

Bahçemdeki ağaçların hüzünlü büyümesine

Gecenin kokusunu hediye eden kargalara

Yaşlılık biçimim olan ve aynada yaşayan anneme

Tekrarlanan şehvetimle döllenen yeryüzüne

Yeniden merhaba diyeceğim

Geliyorum, geliyorum, geliyorum,

Saçlarımla: Yeraltı kokularının devamı

Gözlerimle: Karanlık tecrübesiyle

Duvarların ötesinden kopardım dallarımla,

Geliyorum, geliyorum, geliyorum,

Ve aşkla dolu avluda bekleyen kıza

Yeniden merhaba diyeceğim.

Pencere

Bir pencere, bakmaya

Bir pencere, duymaya

Bir pencere, yeryüzünün yüreğine ulaşan tıpkı bir kuyu gibi

Tekrarlanan mavi şefkatin enginlerine açılan.

Yalnızlığın küçücük ellerini

Cömert yıldızların verdiği gece bahşişi kokularıyla

Dolduran bir pencere

Belki de konuk etmek için güneşi şamdan çiçeklerinin gurbetine

Bir pencere, yeter bana

Oyuncak bebeklerin ülkesinden geliyorum ben

Bir resimli kitap bahçesinde

Kâğıt ağaçların gölgesi altından

Toprak yollarında geçip giden

Kurum mevsiminden, kısır aşk ve dostluk deneylerinin

Sıralarında veremli okulların

Alfabelerin soluk harflerinin büyüdüğü yıllardan

Ve karatahtaya taş sözcüğünü yazar yazmaz çocuklar

Ulu ağaçlardan sığırcıkların çığlık çığlığa kanat çırparak

Uçup gittikleri

O andan

Etobur bitkilerin köklerinden geliyorum ben

Ve hâlâ başım

Dopdolu

Bir deftere toplu iğnelerle

Çakılan

O kelebeğin yabancı sesiyle

Asılınca güvenim adaletin koptu kopacak ipiyle

Ve bütün kentte

Parıldayan ışıklarımın yüreğini parça parça edince onlar

Koyu renk mendiliyle yasanın, bağladıklarında

Aşkımın çocuksu gözlerini

Ve isteğimin acı şakaklarından

Fışkırdığında kan

Yaşamım artık

Hiçbir şey olmadığında, hiçbir şey olmadığında duvar saatinin

tiktaklarından başka

Anladım birden yolum yok yolum yok yolum yok

Çılgınca sevmekten başka

Bir pencere yeter bana bir tek pencere

Bilince ve bakışa ve suskunluğa

İşte öylesine boy atmış ki ceviz fidanı

Anlatabilir artık genç yapraklarına tüm bir duvarı

Ve sor aynadan

Adını kurtarıcının

Ve işte senden daha yalnız değil mi

Ayaklarının altında titreyen yeryüzü?

Yıkıntı elçiliğini, peygamberler

Kendileriyle birlikte getirmediler mi çağımıza?

Ve yankıları değil mi o kutsal metinlerin

Bu patlamalar art arda

Bu zehirli bulutlar?

Ey dost, ey kardeş, ey herkes!

Yazın tarihini gül soykırımının

Aya vardığınızda!

Düşler

Ne kadar safsalar o yükseklikten düşer ölürler

Şimdi dört yapraklı bir yoncayı kokluyorum ben

Eski düşüncelerin gömütünde boy atmış yonca

Ve soruyorum saflığın ve bekleyişin kefeninde toprak olan o kadın

gençliğim miydi benim?

Çıkabilecek miyim yeniden o merak merdivenlerinden?

Merhaba diyebilecek miyim o iyi Tanrı'ya çatılarda dolaşan?

Seziyorum zaman geçip gitti artık

Seziyorum an, tarihin yapraklarından benim payıma düşendir

Seziyorum aldatıcı bir aralıktır bu masa saçlarımla o garip ve kederli

adamın elleri arasında

Bir şey söyle bana

Teninin tüm sevgisini sana bağışlayan insan

Ne istiyor diri kalma duygusundan başka?

Bir şey söyle bana

Kıyısındayım pencerenin

Ve güneşle bağlantıda...

Çev: Onat Kutlar - Celal Hosrovşahi

Cuma

sessiz Cuma

terk edilmiş Cuma

eski sokaklara benzer hüzünlü Cuma

hastalıklı tembel Cuma

sünen sinsi esnemeler Cuması

bekleyişsiz Cuma

teslim olmanın Cuması

boş ev

sıkıntılı ev

gençliğin baskınına kapalı ev

karanlık ev ve güneşin hayali ev

yalnızlık, fal ve kuşku evi

perde, kitap, dolap ve resimler evi

ah ne denli dingin ve gururla geçiyordu

garip bir su akıntısı gibi

bu terk edilmiş sessiz Cumalarda

bu sıkıntılı evlerde

benim yaşamım

aaah ne denli dingin ve gururla geçiyordu...

Çev: Haşim Hüsrevşahi

Ayın Yalnızlığı

Karanlık boyunca

Cırcırböcekleri bağırdı:

"ay, ah büyük ay..."

Karanlık boyunca

Şehvetli bir ahın yükseldiği

Dallar, o uzun elleriyle

Ve teslim olmuş esinti

Gizli ve bilinmeyen tanrıların emirlerine

Ve saklı bin bir nefes, toprağın gizli yaşamında

Ve o ışığın gezgin çemberinde, ateşböceği

Tahta tavanda tıkırtı

Perdede gece

Gölde kurbağalar

Hep beraber

Hep beraber, bir avaz

Tan ağarıncaya kadar bağırdı:

"Ay, ah büyük ay..."

Karanlık boyunca

Ay ay ışığında ışıdı

Ay

Kendi gecesinin yalnız kalbiydi

Altın renkli öfkesinde patlıyordu

Ey İnci Dolu Ülke

fethettim

kaydettirdim kendimi

bir adla bir kimliği süsledim

ve varlığım somutlandı bir numarayla

öyleyse yaşasın 678 sayılı,Tahran'm 5 nolu bölgesinde kayıtlı sakini

her yönden içim rahat artık

anavatanın şefkatli kucağı

gurur dolu geçmişin emziği

medeniyetin ve kültürün ninnisi

ve yasanın çıngırağının şıkırtısı

ah

her yönden içim rahat artık

içime sığmayan sevinçle

pencerenin önüne gittim

ve tozan hayvan pisliklerinin

çöp ve idrar kokularının birbirine karıştırdığı havayı

içime çektim istekle

678 kere

ve 678 borç makbuzuna

678 iş dilekçesine yazdım:

Furuğ Ferruhzad

gül,bülbül ve şiir ülkesinde

yaşamak bir nimettir

hele ki

varlığın,yıllar yıllar sonra kabulleniliyorsa

öyle bir yer ki

perdenin aralığından ilk resmi bakışımla

678 şairi görüyorum

ki bu hokkabazlar,garip dilenci kılıklarıyla

ölçü ve uyak peşindedirler çöplükte

ve ilk resmi ayak sesimden ürküp

birdenbire kara bataklıklardan havalanan

iş olsun diye karga kılığına girmiş,rumuzlu 678 bülbül

uyuşuklukla,aylak aylak gündüzün kıyısına uçuyor

ve aldığım ilk resmi nefese

heybetli plsko fabrikalarının mahsulü

678 kızıl gülün kokusu karışıyor

yaşamak bir nimettir, evet

hızlı kemankeş Şeyh Ebu Palyaço

ve dümbelekzadelerden tanburi,şarkı mırıldanıcısı Şeyhi'n yurdunda

baldır,bacak,göğüs yıldızlarından ağır topların

ve sanat dergilerinin arka sayfalarının şehrinde

''aman bana ne, boş ver ''felsefesi müelliflerinin beşiği

zeka olimpiyatları tahtıveranı,aman!

sesli,görüntülü,taşınabilir neye el atsan

sivri zeka bir aceminin korna sesi geliyor

ve milletin seçkin fikir adamları

ekabir sınıfında arz-ı endam ettiklerinde

göğüslerinde 678 elektirikli ızagara ile

ve iki bileklerinde 678 Navzer saat diziliyke

anlıyorlar ki

güçsüzlüğün nedeni,kesenin boşluğudur, cahillik değil

fethettim evet fethettim

şimdi bu fetih sevinciyle

aynanın önünde,iftiharla,678 veresiye mumu yakıyorum

ve rafa zıplayıp çıkıyorum ve izninizle

hayatın yasal faydaları üzerine

iki çift kelam etmek istiyorum huzurunuzda

hayatımın yüksek binasının ilk kazmasını

coşkulu alkışair eşliğinde

kendi tepeme indiriyorum

ben yaşıyorum evet bir zamanlar yaşayan Zayenderud gibi

ve halkın tekelindeki bütün imkanları kullanacağım ben de

yarından itibaren

milli nimetlerle dolu şehrin sokaklarında

ve telgraf direklerini akan gölgeleri arasında

gezip dolaşabilirim

ve gururla umumi helaların duvarına 678 defa

''yazı yazdım eşkeler gülsün diye''

yazabilirim

yarından itibaren

gayretli bir vatansever gibi

her çarşamba öğleden sonra toplumun

şevk ve heyecanla peşinden gittiği

yüce idealden bir hisseyi

kalbimde ve beynimde taşıyabilirim

o bin riyallik bin hevesperverden

buzdolabı,mobilya,perde masrafı

ya da 678 doğal oyun karşılığı sayılabilecek hisseyi alıp

bir gece 678 vatan evladına bağışlayabilirim

yarından itibaren

Haçik'in dükkanındaki zulada

bir kaç gram birinci kalite halis maldan birkaç nefes çekip

bir kaç kase dalavereli pepsi kola içitikten sonra

ve birkaç ya hak ya hu ve vah vah ve hu hu savurduktan sonra

mütefekkir fazıllar ve münevver faziletliler

ve lay lat lom mektebi müdavimleri arasına resmen katılabilirim

ve 1678 Şems-i tebriz yılı dolaylarında

yoksul tezgahlarda resmen basıma yollanacak olan

hayatımın büyük romanının ilk eskizlerini

678 orjinal,özel Oşno sigara paketinin iki yüzüne yazabilirim

yarından itibaren

kendimi 678 devre için kadife kaplı bir makamda

toplanma ve geleceği garantileme meclisine

ya da hamdü sena meclisine

sarsılmazbir güvenle

konuk edebilirim

zira ben

kültür-sanat-dalkavukluk dergilerinin bütün içeriğini okurum

ve ''doğru yazma''kaidesini bilirim

ben gözlerimi öyle yaratıcı bir kitle içinde açtım ki hayata

ekmekleri yoktu ama ufukalrı açıktı,geniş meydanları vardı

ve şimdiki coğrafya sınırları

kuzeyden yemyeşil Tir Meydanı'na

güneyden kadim İdam Meydanı'na

ve izdihamın bol olduğu yerlerde Tophane Meydanı'na dek ulaşmıştır

ve emniyet asayişin parlak göklerinin sığınağında

sabahtan akşama alçıdan yapılmış 678 güçlü kuvvetli,yapılı

678 melek eşliğinde

-hem de balçıktan yaratılmış melekler-

sükun ve sükut projelerini tebliğ etmekle görevliler.

fethettim evet fethettim

öyleyse yaşasın 678 doğumlu Tahran'ın 5 nolu bölgesinde kayıtlı

sakini

ki azim ve iradesi sayesinde

öyle yüksek makamlara erişmiştir ki

yerden 678 metre yükseklikteki

bir pencere pervazında karar kılmıştır

ve kendini

işte bu pencereden-merdivenlerden değil-

bir çılgın gibi anavatanının kucağına

fırlatma onuruna sahiptir

ve son vasiyeti budur:678 altın kuşağında

Üstad Hazreti Abraham Sahba

bir ağıt yaksın kendi hayatının ağıtı olmak üzere

hassstir uyağında

Akbaba

Tepemde bir akbaba

hırsla ölmemi bekliyor,

ben ise düşünüyorum

nasıl bir tuzak kurayım ki

bana yaklaşsın da

onu vurayım.

Soluk almak için

oturmaya kalksam

işte yıkıldı diye

saldırıyor yüzüme,

onu vurmak için

anlayınca fırsat beklediğimi

hızla dönüyor gökyüzüne.

Kuşaktan kuşağa

onca insanlar öldü

yem olarak, şu ihtiyar akbabaya.

Deneyimlerim sesleniyor ki

bitimindeyiz zamanın

yaklaşan bir sonu var

ya senin, ya ihtiyar akbabanın.

Bu cadı, bu kocamış

leş yiyenin yazgısı, sana bağlı

başaramazsan eğer

sıran geldi demektir

Tepemde bir akbaba

hırsla bekliyor ölmemi

vay eğer

fırsatı ben kaçırırsam.

Dökülüyor suskunluğuna akşamın

ezanın ayak sesleri

kent akşamının hayalinde yanıyor,

altın ormanları düşlerin

ve odamın suskunluğunda

cuma akşamıyla uğraşıyor

ezanın ayak sesleri.

Benim elimde kitap

cuma akşamı sessiz

kopuk kopuk geliyor kulağıma,

ezan

kime söylüyor

ne diyor

kent

uğraşıyor Cuma akşamıyla

ve o garip ses

yalın bir köylü gibi

yitiyor kentin çağıltısında

ben yine

kitap okuyorum.

Çev: Sobhi Babek

Kurulmuş Bebek

Bunlardan önce, ah, evet

Bunlardan önce sessiz kalınabilirdi

Saatler boyunca

Ölülerin bakışı gibi sabit bir bakışla

Dalınıp kalınabilirdi bir sigaranın dumanında

Dalınıp kalınabilirdi bir fincanın şeklinde

Halıdaki renksiz bir çiçekte

Duvardaki belli belirsiz bir çizgide

Kuru el ayalarıyla

Perde bir tarafa çekilebilirdi ve görülebilirdi

Sokaktaki yağmurun hızla yağdığı

Renkli, küçük uçurtmasıyla bir çocuğun

Ayakta durduğu, bir kemerin altında

Eski bir at arabasının boş meydanı

Aceleyle, hayhuylar arasında terk ettiği

Devamlı aynı yerde kalınabilirdi

Perdenin yanında, ama kör, ama sağır

Bağırılabilirdi

Gayet yabancı bir sesle, gayet yabancı bir sesle

"Seni seviyorum"

Güçlü bir adamın kollarında

Güzel ve sağlam bir nesne olunabilirdi

Deriden yapılmış sofra gibi bir vücutla

Sert ve iri göğüslerle

Bir sarhoşun, bir delinin, bir berduşun yatağında

Bir aşkın temizliği kirletilebilirdi

Zekayla aşağılanabilirdi

Hayret verici tüm bulmacalar

Sadece bulmaca çözülebilirdi

Sadece saçma bir cevap bulunarak hoşnut olunabilirdi

Saçma bir cevap, evet, beş veya altı harflik

Bir ömür oturulabilirdi

Öne düşmüş bir başla

Soğuk bir mezarın ayakucunda

Meçhul bir Tanrı görülebilirdi

Zayıf bir inanç birkaç kuruşla bulunabilirdi

Mescidin odaları çürütülebilirdi

"Ziyaretname" okuyan yaşlı adamın yaptığı gibi

Sıfır misali; toplamadaki, çarpmadaki, çıkarmadaki

Sonuç daima aynı olunabilirdi

Gözlerim kahrının kozasında

Yıpranmış bir ayakkabının renksiz tokası sanılabilirdi

Su gibi kendinin derinliklerinde kurutulabilirdi

Bir anın güzelliği, utançla

Şipşak çekilmiş gülünç bir siyah beyaz bir fotoğraf gibi

Sandığın diplerinde saklanabilirdi

Bir günün boş kalmış çerçevesinde

Bir mahkum veya bir mağlubun ya da bir idamlığın resmi asılabilirdi

Posterlerle duvardaki çatlaklar kapatılabilirdi

Daha uyduruk resimler katılabilirdi

Böylece kurulmuş bebekler olunabilirdi

Kendi dünyalarının camdan gözleriyle görebilirlerdi

Bezden bir kutuda

Saman doldurulmuş bir bedenle

Senelerce danteller ve pullarla iç içe uyunabilirdi

Her bir elin anlamsız sıkışıyla

Sebepsiz bağırılabilir ve denebilirdi

"Ah, çok memnun oldum."

Yeşil Düş

Bütün gün ağladım aynada

Penceremi ağaçların yeşil düşüne

Açmıştı bahar

Gövdem sığmıyordu yalnızlığın kozasına ve

Kokusu kâğıtlardan örülmüş tacımın

Kaplamıştı gökyüzünü baştan başa

O güneşsiz ülkenin

Yapamıyordum artık yapamıyordum

Sokağın sesi bastırıyordu birden ve kuşların sesi

Kayboluşunun sesi paltoluk çocuk kumaşı toplarının

Şamatası çocukların

İplerin ucunda yükselen

Uçurtmaların dansı

Sabun köpükleri gibi

Ve rüzgâr

Sevişmenin en derin ve karanlık anında esmeye başlayan rüzgâr

Zorluyordu

Surlarını güvenimin sessiz kalesinin

Kendi adıyla çağırıyordu yüreğimi çok eski çatlaklardan sızarak

Bütün gün gözlerimi diktim

Gözlerine yaşamın

O korkak ve kaygılı gözlere

Bakışımdan kaçan

Ve yalancılar gibi gizleniveren

Gözkapaklarının tehlikesiz sığınağına

Hangi tepe hangi doruk?

Tümü dolambaçlı yolların

Bir kavuşma noktası ve son

Bulmuyorlar mı o soğuk ve yok edici ağızda?

Ve ne derdiniz bana ey yalın ve aldatıcı sözcükler?

Ne verdiniz tenin ve isteğin kaçışından başka?

Daha da yalancı olmaz mıydı

Başıma koyduğum ve kokular saçan

Kâğıttan yapılmış taçtan daha yalancı

Saçlarıma iliştirdiğim bir çiçek?

Nasıl da tutuldum çölün ruhuna

Ve uzaklaştırdı beni ayın büyüsü sürünün inançlarından

Nasıl büyüdü yüreğimin yarım kalmışlığı

Tamamlayamadı bir türlü hiç olan yarım öbür yarımı

Durdum nasıl ve gördüm kayıyor

Ayaklarımın altındaki toprak

Ve geçmiyor tenimin bomboş bekleyişine

Sıcaklığı tenimin

Hangi tepe hangi doruk?

Koruyun beni ey kaygılı ışıklar

Aydınlık evler

Çamaşırların ıtırlı tütsülerle güneşli çatılarında salındığı

Koruyun beni ey olgun ve saf kadınlar

Parmakları çocuğun zevkten çıldırtıcı kıpırtılarını izleyen tenleri

üstünde

Göğüslerinden süt kokusuyla karışık taze esintiler gelen

Hangi tepe hangi doruk?

Beni koruyun ey ateş dolu ocaklar, uğur boncukları

Karanlık mutfaklardaki türküsü bakır kapların

Yüreği biraz sıkkın mırıltısı dikiş makinalarının

Kavgası sürüp giden süpürgelerle halıların

Koruyun beni ey tutkulu aşklar

Yatağımızı üremenin acı isteği

Cadı suları ve kan damlalarıyla donatıyor

Bütün bir gün boyu bütün bir gün

Terk edilmiş terk edilmiş bir ceset gibi su yüzünde

İlerledim ürkütücü kayalıklara

En derin deniz mağaralarına ve

En etobur balıklara

Durmadan gerildi sırtımın incecik omurgası

Bir ölüm duygusuyla

Yapamıyordum artık yapamıyordum

Yadsıyarak yükseliyordu yoldan ayak seslerim

Daha büyüktü umutsuzluğum sabırdan

Ve geçiyordu bahar o yemyeşil düş

Penceremden

Sesleniyordu yüreğime:

"Bak

Hiçbir zaman ilerlemedin

Battın sen!"

Yeryüzü Ayetleri

O zaman

Güneş soğudu

Ve bereket topraklardan gitti

Ve çöllerde yeşillikler kurudu

Ve balıklar denizlerde kurudu

Ve toprak

Ölülerini kabul etmez oldu artık.

Bütün solgun pencerelerde gece

Belirsiz bir düşünce gibi

Birikiyor durmadan ve taşıyordu

Ve yollar

Sonlarını karanlığa bıraktılar

Kimse aşkı düşünmez oldu.

Kimse düşünmez oldu yengiyi

Kimse

Hiçbir şey düşünmez oldu artık.

Mağaralarında yalnızlığın

Uyumsuzluk doğdu

Afyon ve esrar kokusuyla kan,

Başsız çocuklar doğdu

Gebe kadınlardan.

Koştular mezarlara sığındılar

Beşikler

Utançlarından.

Kötü günler geldi ve karanlık

Yenilince ekmeğe şaşırtan gücü

Tanrı elçiliğinin

Kaçtılar adanmış topraklardan

Aç ve sefil peygamberler.

İnsanın kaybolmuş kuzuları

Çobanın seslenişini duymaz

oldular

Çöllerin cennetinde.

Aynaların gözlerinde sanki

Tersine yansıyordu renkler

Kıpırtılar, davranışlar, görüntüler

Bir şemsiye gibi tutuşuyordu

Başlarında aşağılık soytarıların

Utanmaz yüzlerin orospuların

Tanrının o kutsal ışık çemberi

Bataklıkları alkolün

Ağulu buharlarıyla buruk

Çekti derin köşelerine

Durgun aydınlar yığınını

Kemirdi aç gözlü fareler

Altın yapraklarını kitapların

Eskimiş raflarda, dolaplarda.

Güneş ölmüştü

Güneş ölmüştü ve yarın

Uslarında küçük çocukların

Yitik, belirsiz bir kavramdı.

Defterlerine sıçrayan kapkara

İri bir mürekkep lekesiyle

Anlatıyordu çocuklar

Tuhaflığını bu eskimiş sözcüğün.

Zavallı halk

Yüreği ölgün, bitmiş, dalgın

Huzursuz ağırlığı altında ölü

gövdesinin

Bir yerden bir yere sürünüyordu

Ve önlenmez cinayet isteği

Durmadan büyüyordu ellerinde.

Kimi zaman ufacık bir kıvılcım

Bu cansız ve sessiz topluluğu

Ta içinden dağıtıyordu birden.

İnsanlar saldırarak birbirlerine

Biri karısının boğazını

Kör bir bıçakla kesiyordu

Bir ana birer birer çocuklarını

Tandırın ateşine atıyordu.

Boğulmuş kendi korkularında

Ürkütücü duygusu suçluluğun

Öldürdü öldürdü kör ruhlarını

Ve çocukları.

Ne zaman bir tutsak asılırken

Darağacının yağlı halatı

Korkudan kasılan gözlerini

Sıkarak dışarıya fırlatsa

Onlar dalardı içlerine

Şehvetle titreyen bir düşünceden

Gerilirdi yaşlı, yorgun sinirleri.

Ama her zaman alanın kıyısında

Bu küçük canileri görürdün

Durmuşlar ve dalgın bakıyorlar

Fıskiyelerden suyun durmaksızın akışına.

Ola ki gene de arkasına

Ezilmiş gözlerinin ve donmuş derinlerde

Yarı canlı bir küçük şey karışık,

Kalmıştır.

Güçsüz bir çırpınışla istiyordu

İnanmayı su sesinin doğruluğuna

Ola ki...

Ola ki.. ama ne sonsuz boşluk...

Güneş ölmüştü

Kim bilebilirdi artık

Yüreklerden kaçan o üzgün

güvercinin

İnanç olduğunu...

Ah tutsağın sesi...

Büyüklüğü senin umutsuzluğunun

Işığa bir küçük yol açmayacak mı

Bu uğursuz gecenin bir köşesinden?

Ah tutsağın sesi...

 Gecenin soğuk caddelerinde

Pişman değilim

Düşünürken yenilgiyi,o acı yenilgiyi

Çünkü ölüm tepesinin doruğunda

Öptüm yazgımın çarmıhını

Gecenin soğuk caddelerinde

Hep tedirgin ayrılıyor çiftler

Birbirlerinden

Bir tek fısıltı duyuluyor :Hoşça kal ! Hoşça kal !

Gecenin soğuk caddelerinde

Pişman değilim

Zamanın ötesinde akıp gidiyor benim yüreğim

Yaşam yeniden doğuracak onu

Yeniden yaşatacak beni rüzgarın

Göllerinde yüzen haberci gülü

Bak, gene de nasıl dokunabiliyorum

Kalıntısıyla ellerimin karanlık düşlerin dibine

Nasıl bir dövme yapabiliyorum yüreğime kan lekesi gibi

Suçsuz mutluluklarından yaşamın ?

Pişman değilim

Benden konuş ey sevgilim bir başka benle

Gecenin soğuk caddelerinde

Gene aşk dolu gözlerini gördüğün

Benden !

Ve hatırla beni, kederle öperken o

Gözlerinin altındaki çizgileri...

Rüzgar Bizi Götürecek

küçücük gecemde benim, ne yazık

rüzgârın yapraklarla buluşması var

küçücük gecemde benim yıkım korkusu var

dinle

karanlığın esintisini duyuyor musun

bakıyorum elgince ben bu mutluluğa

bağımlısıyım ben kendi umutsuzluğumun

dinle

karanlığın esintisini duyuyor musun

şimdi bir şeyler geçiyor geceden

ay kızıldır ve allak bullak

ve her an yıkılma korkusundaki bu damda

bulutlar sanki, yaslı yığınlar misali

yağış anını bekliyorlar

bir an

ve sonrasında hiç

bu pencerenin arkasında gece titremede

ve yeryüzü giderek durmada

bu pencerenin arkasında bir bilinmez

seni ve beni merak ediyor

ey baştan aşağı yeşil

yakıcı anılar gibi ellerini

bırak benim aşık ellerime

ve dudaklarını

varlığın sıcak duygusunu

benim sevdalı dudaklarımın okşayışına bırak

rüzgâr bizi götürecek

rüzgâr bizi götürecek

 İnanalım Soğuk Mevsimin Başlangıcına

ve bu benim

yalnız bir kadın

soğuk bir mevsimin eşiğinde

yeryüzünün kirlenmiş varlığını anlamanın

başlangıcında

ve gökyüzünün yalın ve hüzünlü umutsuzluğu

ve bu beton ellerin güçsüzlüğü

zaman geçti

zaman geçti ve saat dört kez çaldı

dört kez çaldı

bugün aralık ayının yirmi biridir

ben mevsimlerin gizini biliyorum

ve anların sözlerini anlıyorum

kurtarıcı mezarda uyumuştur

ve toprak, ağırlayan toprak

dinginliğe bir belirtidir

zaman akıp geçti ve saat dört kez çaldı

sokakta rüzgâr esiyor

sokakta rüzgâr esiyor

ve ben çiçeklerin çiftleşmesini düşünüyorum

cılız, kansız saplarıyla goncaları

ve bu veremli yorgun zamanı

ve bir adam ıslak ağaçların yanından geçiyor

damarlarının mavi urganı

ölü yılanlar gibi boynunun iki yanından

yukarı süzülmüştür

ve allak bullak şakaklarında o kanlı heceyi

yineliyorlar

-selam

-selam

ve ben çiçeklerin çiftleşmesini düşünüyorum

soğuk bir mevsimin eşiğinde

aynaların ağıtı topluluğunda

ve uçuk renkli deneyimlerin yaslı toplantısında

ve suskunluğun bilgisiyle döllenmiş bu günbatımında

gitmekte olan o kimseye böyle

dayançlı

ağır

başıboş

nasıl dur emri verilebilir

o adama nasıl diri olmadığı söylenebilir, hiçbir

zaman diri olmadığı

sokakta rüzgâr esiyor

inzivanın tekil kargaları

sıkıntının yaşlı bahçelerinde dönüyorlar

ve merdivenin boyu

ne kadar kısa

onlar bir yüreğin tüm saflığını

kendileriyle masallar sarayına götürdüler

ve şimdi artık

nasıl birisi dansa kalkacak

ve çocukluk saçlarını

akan sulara dökecek

ve sonunda koparıp kokladığı elmayı

ayakları altında ezecek

sevgili, ey biricik sevgili

ne de çok kara bulut var güneşin konukluğunu

bekleyen

uçuş düşlediğin bir yolda bir gün

o kuş belirdi

sanki yeşil hayal çizgilerindendi

esintinin şehvetinde soluyan taze yapraklar

sanki

pencerenin lekesiz belleğinde yanan o mor yalaz

lambanın masum düşüncesinden başka bir şey

değildi

sokakta rüzgâr esiyor

bu yıkımın başlangıcıdır

senin ellerinin yıkıldığı gün de rüzgâr esiyordu

sevgili yıldızlar

kartondan yapılı sevgili yıldızlar

gökyüzünde, yalan esmeye başlayınca

artık yenik peygamberlerin surelerine nasıl

sığınılabilir

biz binlerce bin yıllık ölüler gibi birbirimize

varırız ve o zaman

güneş cesetlerimizin boşa gitmişliğini yargılayacak

ben üşüyorum

ben üşüyorum ve sanki hiçbir zaman ısınmayacağım

sevgili, ey biricik sevgili, "o şarap meğer kaç

yıllıkmış"

bak burada

zaman nasıl da ağır

ve balıklar nasıl da benim etlerimi kemiriyorlar

neden beni hep deniz diplerinde tutuyorsun

ben üşüyorum ve sedef küpelerden nefret ediyorum

ben üşüyorum ve biliyorum

yabanıl bir gelinciğin tüm kızıl evhamlarından

birkaç damla kandan başka

hiçbir şey arda kalmayacak

çizgileri bırakacağım

sayı saymasını da bırakacağım

ve sınırlı geometrik biçimler arasından

enginin duyumsal düzlemlerine sığınacağım

ben çıplağım, çıplağım, çıplak

sevgi sözcükleri arasındaki duraksamalar gibi çıplak

ve aşktandır tüm yaralarım benim

aşktan, aşktan, aşktan

ben bu başıboş adayı

okyanusun devriminden geçirmişim

ve dağ patlamasından

ve paramparça olmak o birleşik varlığın giziydi

en değersiz zerresinden güneş doğdu

selam ey masum gece

selam ey gece, ey çöl kurtlarının gözlerini

inanın ve güvenin kemiksi oyluklarına dönüştüren

ve senin pınarının kıyısında, söğütlerin ruhları

baltaların sevecen ruhlarını kokluyorlar

ben düşüncelerin, sözlerin ve seslerin aldırmazlık

dünyasından geliyorum

ve bu dünya yılan yuvasına benziyor

ve bu dünya

öyle insanların ayak sesleriyle doludur ki

seni öpüyorken

kafalarında seni asacakları urganı örüyorlar

selam ey masum gece

pencereyle görmek arasında

her zaman bir aralık var

niçin bakmadım

bir adam ıslak ağaçların yanından geçtiği zamanki

gibi

niçin bakmadım

annem o gece ağlamıştı sanırım

benim acıya ulaştığımı ve dölün biçimlendiği gece

benim akasya başaklarına gelin olduğum gece

isfahan'ın mavi çini tınlamasıyla dolduğu gece

ve benim yarı yanım olan kimse, benim dölümün

içine dönmüştü

ve ben onu aynada görüyordum

ayna gibi duru ve aydınlıktı

ve ansızın çağırdı beni

ve ben akasya başaklarının gelini oldum

annem o gece ağlamıştı sanırım

bu tıkalı küçük pencereye nasıl da boş bir aydınlık

uğradı

niçin bakmadım

tüm mutluluk anları biliyorlardı

senin ellerinin yıkılacağını

ve ben bakmadım

ta ki saatin penceresi

açıldı ve o özgün kanarya dört kez öttü

dört kez öttü

ve ben o küçük kadınla karşılaştım

gözleri, simurgların boş yuvaları gibiydi

baldırlarının kımıltısında giderken sanki

benim görkemli düşümün kızlığını

kendisiyle götürüyordu gecenin yatağına

acaba saçlarımı yeniden

rüzgârda tarayacak mıyım

acaba bahçelere menekşe ekecek miyim

ve sardunyaları

pencere ardındaki gökyüzüne koyacak mıyım

dans edecek miyim yeniden bardaklar üstünde

kapı zili acaba beni

yeniden sesin bekleyişine doğru götürecek mi

"bitti artık" dedim anneme

"hep düşünmeden önce olur olanlar

gazeteye başsağlığı ilanı vermeliyiz" dedim

boş insan

güvenle dolu, boş insan

bak dişleri nasıl

çiğnerken marş söylüyor

ve gözleri nasıl

yırtıyor dikizlerken

ve o nasıl ıslak ağaçların yanından geçiyor

dayançlı

ağır

başı boş

saat dörtte

damarlarının mavi urganı

ölü yılanlar gibi iki yanından boynunun

yukarı süzülmüş oldukları an

ve allak bullak şakaklarında o kanlı heceyi

yineliyorken

-selam

-selam

sen asla o dört su lalesini

kokladın mı hiç

zaman geçti

zaman geçti ve gece akasyanın çıplak dallarına düştü

gece pencere camlarının ardında kayıyor

ve soğuk diliyle

geçmiş günün artıklarını içine çekiyor

ben nereden geliyorum

ben nereden geliyorum

böyle bulaşmışım gecenin kokusuna

mezarımın toprağı tazedir hâlâ

o iki genç yeşil elin mezarını söylüyorum

ne de sevecendin ey sevgili, ey biricik sevgili

ne de sevecendin yalan söylerken

ne de sevecendin aynaların göz kapaklarını kapatırken

ve avizeleri

tel saplarından koparırken

ve acımasız karanlıkta beni aşk ovalarına götürürken

ta ki susuzluk yangınının uzantısı olan o şaşkın

buğu uyku çimenliğine oturdu

ve o karton yıldızlar

sonsuzun çevresinde dönerlerdi

sözü neden sesli söylediler

bakışı neden görüşmenin evinde konuk ettiler

neden okşayışı

kızoğlankız saçların arına götürdüler

bak burada nasıl

sözle konuşanın

bakışla okşayanın

ve okşayışla ürkmekten dinginleşen canı

sanı direklerinde

çarmıha gerilmiştir

ve gerçeğin beş harfi olan

senin beş parmağının dalı

onun yanaklarında nasıl iz bırakmıştır

suskunluk nedir, nedir, nedir ey biricik sevgili

suskunluk nedir söylenmemiş sözlerden başka

ben susuyorum fakat serçelerin dili

doğa şöleninin akan sözcüklerinin yaşam dilidir

serçelerin dili yani; bahar, yaprak, bahar

serçelerin dili yani; meltem, koku, meltem

serçelerin dili fabrikada ölüyor

bu kimdir, bu sonsuzluğun caddesi üstünde

birlik anına doğru yürüyen

ve her zamanki saatini

matematiğin eksiltmeler ve ayırmalar mantığıyla

kuran

bu kimdir bu, horozların ötüşünü

gündüzün yüreğinin başlangıcı diye bilmeyen

kahvaltı kokusu başlangıcı diye bilen

kimdir bu, başında aşk tacı taşıyan

ve gelinlik giysileri içinde çürüyen

demek sonunda güneş

aynı zamanda

umutsuz kutuplarının ikisine birden ışımadı

sen mavi çini tınlamasından boşaldın

ve ben öyle doluyum ki sesimin üzerinde namaz

kılıyorlar

mutlu cenazeler

üzgün cenazeler

suskun düşünür cenazeler

güler yüzlü, güzel giysili, obur cenazeler

belirli saatlerin duraklarında

ve geçici ışıkların kuşkulu zemininde

ve boşunalığın çürük meyvalarını satın alma

şehvetinde

ah

kavşaklarda ne insanlar var olayları merak ediyorlar

ve bu, dur düdüklerinin sesi

zamanın dişlisi altında bir adamın ezilmesi

gerektiği, gerektiği, gerektiği bir anda

ıslak ağaçların yanından geçen adam

ben nereden geliyorum

"bitti artık" dedim anneme

"hep düşünmeden önce olur olanlar

gazeteye başsağlığı ilanı vermeliyiz" dedim

selam sana ey yalnızlığın garipliği

odayı sana bırakıyorum

kara bulutlar her zaman çünkü

arınmanın yeni ayetlerinin peygamberleridir

ve bir mumun tanıklığında

apaydın bir giz var onu

o sonuncu ve o en uzun yalaz iyi biliyor

inanalım

soğuk mevsimin başlangıcına inanalım

düş bahçelerinin yıkıntılarına inanalım

işsiz devrik oraklara

ve tutsak tanelere

bak nasıl da kar yağıyor

belki de gerçek o iki genç eldi, o iki genç el

durmadan yağan karın altında gömülmüş olan

ve bir dahaki yıl, bahar

pencerenin arkasındaki gökyüzüyle seviştiğinde

ve teninde fışkırdıklarında

uçarı yeşil saplı fıskiyeler

çiçek açacak olan o iki genç el

sevgili, ey biricik sevgili

inanalım soğuk mevsimin başlangıcına

Öpücük

her iki gözünde onun günah gülüyordu

yüzüne ay ışığı gülüyordu

o suskun dudakların geçişinde

sığınmasız bir yalaz gülüyordu

utangaç ve silik bir istekle dolu

bakışları sarhoşluk renginde olmalı

gözlerine baktım ve söyledi:

aşktan bir ürün almalı

bir gölge eğildi diğer gölge üstüne

gecenin gizlisine saklandı

bir soluk kaydı bir yüze

iki dudak ortasında öpüş yalazlandı

Kuş

Sadece Bir Kuştu

kuş dedi: "oooh! nasıl da mis koku, nasıl da güneş!

bahar gelmiştir

ve ben kendi çiftimi bulmaya çıkacağım"

kuş taraçanın kıyısından uçtu

bir ileti gibi uçtu

kuş küçüktü

kuş düşünmüyordu

kuş gazete okumuyordu

kuşun borcu yoktu

insanları tanımıyordu kuş

kuş havada

ve kırmızı tehlike ışıkları üstünde

ve habersizlik yükseklerde uçuşuyordu

ve mavi anları

delice deniyordu

kuş, ah sadece bir kuştu.

Gazel

benim sesimi taşlarca dinliyorsun

taşsın hemen dinlediklerini unutuyorsun

ilkbahar sağanağısın ve pencerenin uykusunu

dürtü darbeleriyle kaçırıyorsun

okşayışın yeşil dalı olan elimi

ölü yapraklarla seviştiriyorsun

şaraptan daha sapkınsın ve gözü

yalazlara oturtuyor döndürüyorsun

ey kanımın bataklığının altın balığı

hoş olsun sarhoşluğun beni içiyorsun

sen gün batımının mor derelerisin ve gündüzü

göğsüne bastırıyor söndürüyorsun

gölgelerde, oturdu senin Furuğ'un ve uçuklaştı

gölgelerle onu neden karaya bürüyorsun?

Soru

Selâm balıklar... selâm,balıklar

Selâm, kırmızılar, yeşiller, sarılar

Bana söyleyin ölülerin gözbebekleri gibi donuk ve şehrin

gecelerinin sonu gibi kapalı ve daimi

Dudaklarımın kaval sesini işitmiş miydiniz?

Yalnızlık ve korku perilerinin diyarından

Yatak odalarının tuğlalarının güvenine

Saatlerin tıkırtısının ninnilerine

Ve ışık camlarının çekirdeklerine rastlamış mıydınız?

Ve her zaman olduğu gibi

Taçlı yıldızlar gökyüzünden toprağa düşer

Afacan küçük kalpler

Ağlama duygusu ile ıslanır

Çev: Hatice Gülcan Topkaya

Yeniden Doğuş'tan

Onu bağışlayın

O bazen

Vücudunun kederli bağlantısını

Durgun sularda

Boş mezarlarla, unutuyor

Ve aptalca zannediyor ki

Yaşama hakkı var,

Onu bağışlayın

Bir resmin sıradan öfkesini

Kışkırtmanın uzak arzusu

Kağıdının gözlerinde eriyor

Onu bağışlayın

Baştan başa tabutunda

Ayın kırmızı halesi geziniyor

Ve gecenin değişken kokuları

Vücudunu bin yıllık uykusundan

Uyandırıyor

Onu bağışlayın

O içten yıkık

Ama hala gözlerinin içi ışık zerrelerinin hayaliyle parlıyor

Ve anlamsız saçları

Ümitsizce aşkının soluklarının etkisi ile titriyor

Ey mutluluğun sade ülkesinin sakinleri

Ey yağmurda açılan pencerelerinin komşuları

Onu bağışlayın

Onu bağışlayın

Çünkü büyülenmiş

Çünkü sizin ağır gelen varlığınızın kökleri

Onun gurbet topraklarında derinlere kök salıyor

Ve onun kolay inan kalbi

Hasretin acı darbeleriyle

Göğsünün içinde kabardıkça kabarıyor

Çeviren: Hatice Gülcan Topkaya

Yeniden Doğuş'tan

Güneş Doğuyor

Bak nasıl içimde gözlerimin

Eriyor damla damla keder

Karanlık ve isyancı gölgem nasıl

Tutsağı oluyor güneşin

Bak

Yok oluyor tüm varlığım ve beni

İçine alıyor bir kıvılcım

Fırlatıyor taa doruklara

Bak nasıl

Sayısız yıldızla

Doluyor gökyüzüm benim

Uzaklardan geldin sen ve uzaklardan

Ve kokular ve ışıklar ülkesinden

Şimdi bir teknedeyim seninle birlikte

Fildişi, bulut ve kristal

Götür beni ey yüreğimi okşayan umudum

Götür şiirlerin ve coşkuların kentine

Yıldızlarla dolu bir yol beni götürdüğün

Çıkardığın yer yıldızlardan daha yüksek

Bak

Nasıl yandım ben bu yıldızlarla

Ateşli yıldızlarla doldum ağzıma kadar

Durgun sularından gecenin saf ve kırmızı balıklar gibi

Yıldızlar topladım

Eskiden ne kadar uzaktı toprak

Gökyüzünün mor köşelerine

Yeniden duyuyorum şimdi

Senin sesini

Karlı kanatlı sesini meleklerin

Bak nerelere ulaştım sonunda ben

Samanyoluna, ölümsüzlüğe, bir sonsuzluğa

Birlikte çıktığımız doruklarda şimdi

Yıka beni dalgaların şarabıyla

İpeğine sar beni öpüşlerinin

İşte beni yeniden bitmeyen gecelerde

Bırakma artık beni

Beni yıldızlardan ayırma

*Bak tam karşımızda gecenin mumu

Damla damla nasıl eriyor

Nasıl doluyor ağzına kadar uyku şarabıyla

Gözlerimin simsiyah kadehi

Senin ninnilerini dinlerken

Ve bak nasıl

Şiirlerimin beşiğine

Sen doğuyorsun, güneş doğuyor

*nıgah kum ki mum-ı şeb berahı ma

çegune katre katre ab-mişeved

sürahiye siyahı dideganı men

be lay lay germ tu

lebaleb ez şerab mişeved

be ruyi kahvare haye şiir men

nıgah kun

tu midemi ve aftab mişeved

Çev :Hatice Gülcan Topkaya

Ben Senden Ölürdüm

ben senden ölürdüm

oysa sen benim yaşamımdın

sen benimle giderdin

sen bende okurdun

ben caddeleri

başıboş dolaşırken

sen benimle giderdin

sen bende okurdun

sen ulu çınarlar ortasında, sevdalı serçeleri

pencerenin gün ışığına çağırırdın

gece yinelendiğinde

gece bitmediğinde sen

ulu çınarlar ortasında, sevdalı serçeleri

pencerenin gün ışığına çağırırdın.

sen ışıklarınla gelirdin sokağımıza

sen ışıklarınla gelirdin

çocuklar gidince

ve akasya başakları uyuyunca

ve ben aynada yalnız kalınca

sen ışıklarınla gelirdin...

sen ellerini bağışlardın

sen gözlerini bağışlardın

sen sevecenliğini bağışlardın

ben açken sen

hayatını bağışlardın

ışık misali bonkördün

sen lâleleri toplardın

ve örterdin saçlarımı

saçlarım kendi çıplaklığında titrediğinde

sen lâleleri toplardın

sen yanaklarını yaslardın

memelerimin acısına

ve ben

söylemeye başka bir şey bulamadığımda

sen yanaklarını yaslardın

memelerimin acısına

ve dinlerdin

ağlayarak akan kanımı

ve ağlayarak ölen aşkımı

sen dinlerdin

görmezdin beni ancak.

Çev : Haşim Hüsrevşahi

Yeniden Doğuş

Mutlu İnsanlardanım

Mutlu insanlardanım

Pencerenin yanına gittim, hevesle

altı yüz yetmiş sekiz defa

İnce toz, çöp ve idrar kokusuyla

yüklü havayı içime doldurdum

Ve altı yüz yetmiş sekiz borç senedinin

Ve altı yetmiş sekiz iş başvurusunun

altına yazdım

Yalnızlığın Hüznü

Camın arkasında kar yağıyor

Camın arkasında kar yağıyor

Bir el, yüreğimin sessizliğine

Hüzün tohumları ekiyor.

Sonumu böyle gördükten sonra

Saçların ağardı ey kar,

Ama yüreğime yağdın ne yazık

Mezarıma değil.

Bir fidan gibi titriyor gövdem

Yalnızlığın soğuğundan.

Süzülüyor kalbimin karanlığına

Yalnızlığın korkunçluğu

Artık içimi ısıtmıyorsun Aşk

Ey donmuş güneş

Gönlüm ümitsizlik çölü

Yorgunum, aşktan yorgun.

Ey aldatıcı şeytan, şiir

Senin de sevinçli goncan kurudu,

Sonunda;

Ruhum, bu kederli uykudan uyandı.

Ondan sonra neye baktıysam

Baş döndürücü

Şarabı görüm,

Ne yazık aradığım bir rüyanın hayaliydi.

Tanrım, cehennemi,n kapılarını benim için aç

Ne zaman kadar gizleyeceğim yüreğimde

Cehennem sıcağı arzumu.

Batıda batan güneşi çok gördüm,

Ne yazık güneyde soldu

Benim batamayan güneşim.

Ondan sonra ne arıyordum,

Ondan sonra neyi gözetliyorum?

Soğuk bir damla gözyaşı

Sıcak bir mezar gerek benim için uyumaya.

Camın arkasında kar yağıyor,

Camın arkasında kar yağıyor,

Bir el, yüreğimin sessizliğine

Hüzün tohumları ekiyor.

Gereksinimin Yenilgisi

bir ateşti ve söndü

yürek senin bağlarından kurtulunca

bir bağdı ve koptu

üzüncün tılsımlı camı kırılınca

sarılayım diye sana geldim

oysa gördüm yapraksız bir dalsın

umudumun gözünde sen

ölümün gülümsemesisin

ah ne denli tatlıdır

mezarının başında senin, ey gereksinimli aşk

dans etmek

ah ne tatlıdır

ey yakan ölümcül öpüş,

senden vazgeçmek

ah ne denli tatlıdır

senden kopup başkasına varmak

kapıyı yürek üzüncüne kapamak

cennet burdadır

yemin olsun tanrıya, bulut gölgesi ve ekin kıyısı burdadır

sen hiç düşünme en iyisi

beni ve harlanan acımı

ben acıdan yakınmam

ben yalazdan yanmam

Sevmekten

bu gece gözlerinin göğünden

şiirime yıldız yağıyor

kâğıtların beyaz sessizliğinde

kıvılcım ekiyor pençelerim

sıtmalı, divane şiirim

arzuların yarığından mahcup

yeniden yakıyor vücudunu onun

ateşlerin ebedi susuzluğu

evet, sevmenin başlangıcıdır bu

gerçi belirsizdir yolun sonu

ama ben artık düşünmüyorum sonu

sevmektir güzel olan çünkü

karanlıktan sakınmak niye

gece elmas damlalarıyla doludur

geceden geriye kalansa

sarhoş eden leylak kokusudur

ah, bırak kaybolayım sende

benden iz sürerek bulamasın artık kimse izimi

yakıcı ruhun ve nemli ahın

şarkımın gövdesinde essin dursun

ah bırak bu açık pencerenden

rüyaların ipkeleri üzerinde uyuyarak

ışıltılı bir kanatla uçayım

dünyanın hisarlarından geçeyim

hayattan ne istiyorum biliyorsun

ben sen olayım, sen, tepeden tırnağa sen

bin defa gelmek mümkün olsa dünyaya

her defasında sen, her defasında sen

bir denizdir bende saklı olan

ne zaman güç bulacağım saklamaya kendimi

keşke sana bu korkulu tufanı

anlatacak gücüm olsaydı

öyle doluyum ki seninle

çöllerde koşmak

dağa taşa vurmak başımı

gövdemi dalgalara atmak istiyorum

öyle doluyum ki seninle

kendimden döküleceğim toz gibi

bastığın yere baş koyacağım usulca

uçarı gölgene asılıp kalacağım

evet, sevmenin başlangıcıdır bu

gerçi belirsizdir yolun sonu

ama ben artık düşünmüyorum sonu

sevmektir güzel olan çünkü

Duvar

soğuk anların ivmeli geçişinde

yabanıl gözlerin senin,

kendi suskunluğunda

çevreme duvar örüyor

kaçıyorum senden yol sapaklarında

kırları ay ışığı tozunda göreyim diye

yıkanayım diye ışık pınarlarında

sıcak yaz sabahının alaca sisinde

eteklerimi kır çiçekleriyle doldurayım diye

köy kulübeleri damından horoz sesleri duyayım diye

kaçıyorum senden, çöl ortasında ölesiye

yeşilliklere basayım diye

otların soğuk çiyini içeyim diye

kaçıyorum senden, terk edilmiş bir kıyıda

karanlığın bulutunda yiten kayalar üstünden

deniz fırtınalarının dönen danslını göreyim diye.

uzak bir günbatımında

yaban güvercinler gibi kanatlarımın altına alayim diye

gökyüzünü, dağları, kırları,

kuru çalılar arasından

çöl kuşlarının sevinç şarkılarını

duyayım diye

kaçıyorum senden, senden uzak, açayım diye

istek kentinin yolunu

ve kentin içinde

düş sarayının ağır altın kilidini

ancak senin gözlerin suskun çığlıklarıyla

yolları gözlerimde bulandırıyor

gizinin karanlığında durmadan

çevremde duvar örüyor

sonunda bir gün...

kuşku gözünün büyüsünden kaçarım

saçılırım alaca düş çiçeklerinden saçılır gibi

gece esintisi saçlarının dalgasından süzülürüm

giderim güneş kıyılarına değin

sonsuz dinginliğinde uyuyan bir dünyada

usulca kayarım altın renkli bir bulut yatağına

dökülür ışık sevinçli gökyüzüne

dökülür yığınla şarkının tarhı

ben oradan,, esrik ve özgür

bakarım dünyaya, senin büyülü gözlerinin

yollarını gözümde bulandırdığı

bakarım dünyaya, senin büyülü gözlerinin

gizemli karanlığında durmadan

çevresinde duvar ördüğü.

Günah

günah işledim lezzet dolu bir günah

titreyen esrik bir tenin yanında

tanrım ne bileyim ne yaptım ben

o karanlık susku dolu zulada

o karanlık susku dolu zulada

baktım gözlerine gizemleriyle dolu

gözlerinin çaresiz isteklerinden

kalbim göğsümde çırpınıp durdu

kırmızı şarap camda oynadı

gözlerinde heves yalazlandı

günah işledim lezzet dolu

bir günah alevli yangılı

bir kucakta günah işledim

kinci, sıcak ve demirsi iki kol ortasında

İsyan

Tanrı olsaydım eğer haykırırdım bir gece tüm meleklere

Kevser suyunu cehennemin kazanında kaynatsınlar

Yakıcı meşale ellerinde, sakınanların sürüsünü

Cennetin yeşil taze otlağından atsınlar

Tanrısal sakınımdan yorgun, gece yarısı İblis'in yatağında

Yeni hatanın uçurumunda sığınak arardım

Tanrısal altın tacıma karşılık

Bir günahın kucağındaki karanlık acıyı tadardım

Benim sevgilim

benim sevgilim o

arsız çıplak teniyle

güçlü bacakları üstünde

ölüm gibi durdu

eğik devinimli çizgiler

onun isyancı organlarını

güçlü desenlerinde

izlemekte ....

benim sevgilim

doğa gibidir

kaçınılmaz apaçık anlamıyla

o benim yenilgimle

erkin gerçek yasasını

onaylıyor        

o, çevresinde

bir çocuk kokusu gibi

sürekli suçsuz anıları

uyandırıyor

o, sıradan hoş bir serenat

gibi

hoyrat ve çırılçıplaktır

o katıksız seviyor

yaşamın zerreciklerini

toprağın zerreciklerini

insan oğlunun üzüntülerini

lekesiz üzüntülerini

katıksız seviyor

köyün bir bağ sokağını

bir ağacı

bir külah dondurmayı

bir çamaşır ipini

benim sevgilim

sade bir insandır

sade bir insan

benim onu uğursuz ucubeler diyarında

şaşılası bir mezhebin son belirtisi gibi

memelerimin çalıları ortasında

sakladığım.

Gecenin Devi

küçük oğlum benim ninni

kapa gözünü gece olmuştur

uyu bu kara dev, gözünde kan

dudağında gülüşle gelmiştir

hayır uzaklaş sen kötüsün

uzaklaş nefret ediyorum senden

ben bebeğimin yanında uyanıkken

alıp kaçıramazsın onu benden

Yaralarım Aşktandır

ben çıplağım,çıplağım, çıplak

sevgi sözcükleri arasındaki duraksamalar kadar çıplak

ve tüm yaralarım benim aşktandır

aşktan, aşktan, aşktan.

ben bu başıboş adayı

okyanusun devriminden geçirmişim

ve dağ patlamasından.

ve paramparça olmak o birleşik varlığın giziydi

en değersiz zerresinden güneş doğdu.

selam ey masum gece!

selam ey gece, ey çöl kurtlarının gözlerini

inanın ve güvenin kemiksi oyuklarına dönüştüren!

ve senin pınarının kıyısında, söğütlerin ruhları

baltaların sevecen ruhlarını kokluyorlar

ben düşüncelerin, sözlerin ve seslerin aldırmazlık dünyasından

geliyorum

ve bu dünya yılan dünyasına benzerdir

ve bu dünya

öyle insanların adım sesleriyle doludur ki

seni öpüyorken

kafalarında seni asacakları urganı örüyorlar.

Hediye

ben gecenin sonundan söz ediyorum

ben karanlığın sonundan

ve gecenin sonundan söz ediyorum

evime gelirsen eğer sevgili bana bir ışık getir

ve küçücük bir pencere oradan

mutlu sokağın kalabalığını seyredeyim.

Çeviren : Haşim Hüsrevşahi

Yeniden Doğuş'tan

Ben Senden Ölürdüm

ben senden ölürdüm

oysa sen benim yaşamımdın

sen benimle giderdin

sen bende okurdun

ben caddeleri

başıboş dolaşırken

sen benimle giderdin

sen bende okurdun

sen ulu çınarlar ortasında, sevdalı serçeleri

pencerenin gün ışığına çağırırdın

gece yinelendiğinde

gece bitmediğinde sen

ulu çınarlar ortasında, sevdalı serçeleri

pencerenin gün ışığına çağırırdın.

sen ışıklarınla gelirdin sokağımıza

sen ışıklarınla gelirdin

çocuklar gidince

ve akasya başakları uyuyunca

ve ben aynada yalnız kalınca

sen ışıklarınla gelirdin...

sen ellerini bağışlardın

sen gözlerini bağışlardın

sen sevecenliğini bağışlardın

ben açken sen

hayatını bağışlardın

ışık misali bonkördün

sen laleleri toplardın

ve örterdin saçlarımı

saçlarım kendi çıplaklığında titrediğinde

sen laleleri toplardın

sen yanaklarını yaslardın

memelerimin acısına

ve ben

söylemeye başka bir şey bulamadığımda

sen yanaklarını yaslardın

memelerimin acısına

ve dinlerdin

ağlayarak akan kanımı

ve ağlayarak ölen aşkımı

sen dinlerdin

görmezdin beni ancak.

Kuş Sadece Bir Kuştu

kuş dedi: "oooh! nasıl da mis koku, nasıl da güneş!

bahar gelmiştir

ve ben kendi çiftimi bulmaya çıkacağım"

kuş taraçanın kıyısından uçtu

bir ileti gibi uçtu

kuş küçüktü

kuş düşünmüyordu

kuş gazete okumuyordu

kuşun borcu yoktu

insanları tanımıyordu kuş

kuş havada

ve kırmızı tehlike ışıkları üstünde

ve habersizlik yükseklerde uçuşuyordu

ve mavi anları

delice deniyordu

kuş, ah sadece bir kuştu.

Gazel

benim sesimi taşlarca dinliyorsun

taşsın hemen dinlediklerini unutuyorsun

ilkbahar sağanağısın ve pencerenin uykusunu

dürtü darbeleriyle kaçırıyorsun

okşayışın yeşil dalı olan elimi

ölü yapraklarla seviştiriyorsun

şaraptan daha sapkınsın ve gözü

yalazlara oturtuyor döndürüyorsun

ey kanımın bataklığının altın balığı

hoş olsun sarhoşluğun beni içiyorsun

sen gün batımının mor derelerisin ve gündüzü

göğsüne bastırıyor söndürüyorsun

gölgelerde, oturdu senin Furuğ'un ve uçuklaştı

gölgelerle onu neden karaya bürüyorsun?

Senin için bir Şiir

arsızlıkla damgalanan

boş kinayelere gülen bendim

kendi varlığımın sesi olayım

istedim yazık ki 'kadın'dım

---

[1]  Khatereh Sheibani, “Kiarostami ve Modern Fars Şiir Estetiği”, çev. Sevcan Sönmez, Sinecine, Yıl:
2010-Bahar, Sayı: 1, s. 103-104.

[2]  A.g.e., s. 105.

[3]  Furuğ Ferruhzad, “Soğuk Mevsimin Başlangıcına İnanalım”, der. Fahri Özdemir, Aşk Şiirleri, Kırmızı Yayınları, 2011, İstanbul. s.52.

[4]    Furuğ Ferruhzad, Nima Yusiç ve tabii Söhrab Sepehri gibi isimler bu döneme damga vurmuştur.

[5]    Furuğ'u anarken Kiyarüstemi filmlerinde Sepehri'nin etkisini de hatırlatmak gerek. Nasılbu şairler kalemleriyle konuşuyorlarsa, Kiyarüs-
temi de kamerasını kaleme dönüştürerek hemçizer, hem de yazar. (Kamera-kalem/ Camera stylo
kavramı Alexander Astruc'a aittir. Bkz. Astruc, The Birth of a New Avant-Garde, 1968).

[6]           Furuğ Ferruhzad, “Yeniden Doğuş”, Yaralarım Aşktandır, çev. Haşim Hüsrevşahi, Telos Yayınları, 2002, İstanbul, s. 129

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar