İKİTARAFÇA OYNANAN KUMAR: REKLAMIN Ve BİREYİN ETİĞİ/ VARLIĞI

 Hzl: Reha BAŞOĞUL 

”Bir kişi, grup veya toplum, “Yok arkadaş, ben (haklı-haksız)  elimde bulundurduğum yeryüzü kaynaklarını bölüşmem ve benden  başkasına hayat hakkı tanımam!” demesi, insanlığın yükselmek ve  yücelmek içen yüzyıllarda kat ettiği ya da etmesi gerektiği  yolu, bir anda sıfıra indirgemesi demektir. Ki bu aynı zamanda,  kendini ve var edilmiş olanın tasarruf keyfiyetini, eşyanın  (bütün maddî varlıkların)nihai hükmünü bilmemek ya da bilip de,  umursamamak anlamına gelir. “ / Halil Cibran

Yazımızda reklamın etiğinin ve varlığının gerek birey gerek reklam açısından  zorluğuna değinmeden önce etik değerlerin oluşmamasının her meslek kolunda  yarattığı sancıların olduğunu ve bunların etkisinde kalan toplum bireylerinin  gittikçe bunalım dönemi olarak adlandırdığı umutsuzlukların temel sebeplerini  anlatmaya çalıştık. Toplum üzerinde uygulanan modellerin her seferinde  belirttiğimiz sancılar doğurmasından reklamın üretici ve reklam veren tarafının da  etkilenmemesi mümkün değildir ve aynı toplum içindeki benzer buhranların  içinde olması nedeniyle bu anlamda günah keçisi konumuna düşürülmemelidir.  Zira etik sorunlar her meslek dalında bulunmaktadır ve bu sorunlar yığınlar  oluşturmasını sağlayan birbirini besleyen dinamiklerdir ancak reklamlar,  tüketimin ve rekabetin ana lokomotiflerinden biri konumunda bulunduğu için  medya kadar mercek altına alınmak zorunda olduğunu engellemez. Aksi takdirde  bu merceği çekmemizin  şu an belirtileri yoğun bir şekilde görüldüğü gibi  gelecek toplumlarının daha bağımlı, daha çok tüketen , daha az güvenen, çeşitli  streotypelarla birbirine benzer, sunulan ruhu benimseyen ve bunu bulamadığı andan itibaren kendine karşı güvensiz, üretimden ve yaratıcılıktan yoksun  bireyler şeklinde karşımıza çıkacağına kesin gözüyle bakılabilir. Her toplumda  olduğu gibi çeşitli içsel özgürlük adına dışetkiyle denetim altına alınan  yaptırımlarının olmasının faydasından önce her birey kendisinin toplum adına  faydasını düşünmeli ve sergilemelidir. Yapay bir öneme sahip yaratılan  marka, firma, mesaj, satış rakamları gibi “kendi doğrularını dikkate alarak  tanımladığı başarıya aç ve niteliği belirsiz” kavramlarla insan hayatının ve  insanoğlunun kendini gerçekleştirmesi açısında duygularını hissetmeyen bir  duruma getirilmesinin ne kadar tehlikeli olduğunu bilmemiz, her bireyin toplum  adına ve dolayısıyle kendi adına önemle düşünmesi ve de bireysel önlemlerini  alması gerekmektedir. Bu oluşumun en büyük sorunu bireyin topluma, toplumun  bireye olan güvenin eksilmesidir. İnsanoğluna hizmet etmekten ve onun hayata  bakışını irdelemesi için ürünler ve hizmetler ürettiğinin farkında olması gereken  firmalar, bu yaklaşımını ticaret pastasından pay almaktan geri kalmamak için  samimiyetsiz bir  şekilde gösterdikleri ve çalışanlarına öğrettikleri sürece  tavandan tabana inen ahlak yaklaşımının temellerini sarsmak ve yanlışı doğru  göstererek gelecek adına sorumludurlar. Çocukların ise örneği  İsviçre’deki  televizyonlarda olduğu gibi reklamlardan kesinlikle uzaklaştırmalı ve ailelerinin  de reklam hayranı yapılan çocuklarla ilgilenmek yerine onların reklamla meşgul  olmasının kendilerinde bir rehavet yaratmasından ve çocukların ruhsal ve  bedensel gelişimi için için ebeveynlerin harcaması gerekli vakti reklam izleyerek  azalmasıyla sorumluluklarından kaçmalarından memnun olmanın vicdani  rahatsızlığını üstlenmelidir. Tüm bunların yanında ve daha da önemlisi bizlere  nasıl bir yolu seçmemiz gerektiğinde  ışık olacak bilim adına akademik  platformlarda öğretilen teori,yasa ve modellerin de baştan aşağıya insanlığa  mutlak yararlılığı hem akademisylerce hem de bireylerce sorgulanmalı ve körü  körüne bir eğitimden ve yayılımdan ziyade alternatiflerle birlikte sunulmalı ve  tercih hakkının ortak bir anlaşma olduğu sürece tanınmalıdır, tıpkı G. Le Bonn’un  “Bilim bize geleceği vaad eder. Barışı yada mutluluğu değil.” sözüyle bilime  yaklaşımının alternatifinin bulunduğu gibi...  *

Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.

Benzer Yazılar