M. ZİYA BABA DÎVÂNI

hzl: Kemalettin DENİZ
Arş. Gör., G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi

Özet:

Bu yazıda M. Ziya Baba Karaşar İnanç Eğitim Hayır Vakfı tarafından yayımlanan M. Ziya Baba Dîvânı adlı kitap tanıtılmaktadır. M. Ziya Baba'nın şiirlerinin toplandığı bu eserde çoğunlukla nefes, az sayıda da kıt'a , müsvedde ve müfred tarih bulunmaktadır.

Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi kütüphanesine yeni katılan eserlerden bir tanesi M. Ziya Baba Dîvânı' dır. Esere Hasan Baba (Efe) tarafından yazılan ön sözde Mehmet Ziya Baba’nın Horasan Erenlerinin kaynaklarından yeşerdiği; gönül erlerinden ve zamanın sahibi olanlardan birisi olarak insanlığı gerçek yola çağırdığı belirtilmektedir.

Mehmet Ziya Baba'nın hayatı ile ilgili kısa bir bölüm kitabın başında Hasan Baba (Efe) tarafından yazılmıştır. Burada belirtildiğine göre M. Ziya Baba (Şişman), 1894 yılında Üsküp'te doğmuştur. Evli ve yedi çocuğu vardır. 1932'ye kadar Üsküp'te yaşamıştır. Genç yaşlarından itibaren tarikatlara ilgi duymuş; Kadirî, Halvetî, Rufâî, Nakşibendî tarikatlarına girerek hizmetlerde bulunmuştur. 1932'de Türkiye'ye taşınarak İstanbul'a yerleşmiştir. Doğramacılık mesleğiyle geçimini sağlamıştır. Seyyid Hasan Basri Taptuk Baba Erenlerle tanışarak Bektaşîliğe intisab etmiş ve bu yolda hizmetlerde bulunmuştur,1967'de Hüseyin Hâki Baba'dan Halife Baba olmuştur. 08.01.1973 tarihinde İstanbul'da Hakk'a yürümüştür. Naaşı 2001 yılında Ankara, Sincan Kesiktaş'taki Taptuk Baba Türbesine nakledilmiştir.

M. Ziya Baba şiirlerinde Abdal Ziya mahlasını kullanmıştır. Ziya Babanın şiirlerinin özelliklerinden biri başlık bulunmamasıdır. Kitapta içindekiler bölümü oluşturulurken şiirlerin ilk mısralarından yararlanılmıştır. Eserde 214 nefes,ve az sayıda kıt'a, müseddes, ve müfred tarih bulunmaktadır.

Nefes, Bektaşi şairlerin yazdıkları tasavvufî şiirlere denir.(Dilçin, 1992: 346). Bu tür şiirlerde genellikle, Hz. Muhammed'e ve Hz. Ali'ye övgüler yer alır. Bunun yanında vahdet-i vücud kuramı ve Bektaşilik anlatılır. M. Ziya Baba Divanı'nda da bu temalara ağırlıklı olarak yer verildiği görülür:

Hz. Muhammed sallallâhü aleyhi ve sellem;

Hak Muhammed Mustafâ'sın

Pençe-i âl-i abâsın

Kavli muhtar Müctebâ’sın

İhsâna geldim yâ -Habîb (s. 204)

Hz. Ali kerremallâhü veche;

Derde düşmüş ehl-i derd derdine dermandır Ali

Nâr-ı hicranda kalmış her cana canandır Ali (s. 55)

Hacı Bektaş Veli kaddesellâhü sırrahu’l azîz;

Nidem gayrı sevda Ali kuluyum

Hünkâr Hacı Bektâş Velî gülüyüm (s. 18)

Bektaşilik;

Bektaşi kesret içinde Hak'kı seçer

Ser koyup kesret âleminden geçer

Tevhîd'i mânâ kadehinden içer

Sermest olur da bulur dem-sâzını (s. 40)

Vahdet-i Vücud;

Hak'kın cemâli sende, kemâli de sendedir

Âşık-ı billâh olan aşkullâha bendedir (s. 143)

Ziya Baba şiirlerinde öğüt verici;

iradeni kullan dostun yolunda

Görürsün yârini sağ u solunda

Bu lezzet bulunmaz arı balında

İcâzet olmayınca varıp gitme (s. 91)

Kalenderane;

Abdal Ziya bu devrân gelip geçer

Her yaratık ecel şerbetin içer

Birgün Melekül-mevt seni de seçer

Kendi noksânın gözet, elin görme (s. 121)

bir üslûp kullanılmıştır.

Şiirlerde daha çok 8,11,14,ve 15’li hece vezni kullanılmıştır.

Kaynaklar:

DİLÇİN, Cem; Türk Şiir Bilgisi,
TDK Yay. Ankara: 1992.

M. ZİYA BABA DÎVÂNI,
Ziya Baba Karaşar İnanç Eğitim Hayır Vakfı,
Yayın No: 2, 2002.

NUTK-U ŞERİFLERİNDEN

Âşık-ı billâh gelen geçen devrândan usanmaz

Cânânına verdiği ahd ü peymândan usanmaz

Ettiği ahde sıdk u sadâkatle sâdık olur

Huzûr-i aşk ile gördüğü seyrândan usanmaz

Meydân görüp verdi ikrâr neş’e- yâb oldu

Sâdık Er meydânına koydu ser, o meydândan usanmaz

Sâdıkların sabrına mümkün mü hayran olmamak

Cân-ı cânâna verir çün terk-i candan usanmaz

Abdal Ziya bunca hâli ahvâli etti beyân

Hâk-i pâyine yüz sürdüğü sultândan usanmaz

Gerçeklerle gerçek olayım dersen