Erektil İşlev Bozukluğunda Melatoninin Rolü
Erektil
disfonksiyon, cinsel ilişki için gerekli olan penil ereksiyona ulaşmada ve
sürdürmede, en az 6 ay süre ile gözlenen yetersizlik olarak tanımlanır (1).
Nöral ve vasküler fonksiyonların koordineli hareketi penil ereksiyon için
gereklidir. Yetersiz fiziksel aktivite ve obezite, sigara, diyabetes mellitus,
hipertansiyon, depresyon ve antidepressif ilaçlar erektil disfonksiyonda rol
oynayabilir (2).
Melatonin
(5-methoxy-N-acetyltryptamine), pineal bezden (epiphysis cerebri) salgılanan
bir nörohormondur (3,4). Hipotalamusun suprakiazmatik nükleusunda bulunan bir
sirkadyen biyolojik saat tarafından salınımı düzenlenir. Plazmadan pineal beze
aktif mekanizmalarla geçen triptofan, triptofan hidroksilaz enzimi ile
5-hidroksitriptofana, o da dekarboksilasyona uğrayarak serotonine dönüştürülür.
Serotonin’den, aril alkilamin N-asetil transferaz ve hidroksi indol O-metil
transferaz enzimleri ile 5-methoxyN-acetyltryptamine (melatonin) oluşur.
Melatonin sentez ve salınımı karanlık ile uyarılırken aydınlık ortamda baskılanır
(3,4). İnsanlarda melatonin düzeyindeki artış karanlık çökmesinden hemen sonra
başlar (saat 20.00-23.00), gecenin ortasında (saat 01.00 ile 05.00 arası) zirve
düzeyine ulaşır ve gecenin ikinci yarısında giderek azalır. Serum melatonin
düzeyleri yaşa göre büyük değişiklikler gösterip en yüksek melatonin düzeyine
yaşamın üç ile beşinci yılları arasında ulaşılır. Genç erişkinlerde ortalama
gündüz ve gece zirve değerleri 10-60 pg/ml’dir. Melatonin sirkadiyen salınım
profili her bireyde sabit olup cinsiyet farklılığının melatonin salınımı
üzerine etkisi yoktur; ancak bireyler arasında melatonin düzeyleri çok
farklılık gösterir. Gece zirve düzeyi 30-200 pg/ml arasında değişmektedir.
Melatonin kardiyovasküler sistem (kardiyak ritim, kan basıncı, kalp hızı,
vasküler tonus gibi), bağışıklık sistemi, uyku düzeni, oksidan-antioksidan
sistem gibi pek çok fizyolojik fonksiyonun regülasyonunda rol oynar (3-7).
Başka
moleküllerle kolay bir şekilde elektron alışverişine giren maddelere oksidan
moleküller adı verilir (8). Oksidan moleküller, organizmada en sık lipid
yapılarla oluşur. Lipid radikaller malondialdehid gibi yüksek derecede sitotoksik
ürünlere de dönüşebilir. Antioksidanlar, hedef moleküldeki oksidatif hasarı
engelleyen, geciktiren ve oluşan hasarı da tamir edebilen maddelerdir. Endojen
ya da ekzojen kaynaklı antioksidanlar oksidatif bir tepkimenin değişik
basamaklarında etkili olabilirler. Endojen antioksidanların en önemlisi
süperoksit dismutazdır. Süperoksit dismutaz, süperoksit radikalini hidrojen
peroksit ve oksijene dönüştürür. Melatonin süperoksid dismutaz, glutatyon
peroksidaz gibi antioksidatif enzimlerin gen ekspresyonunu ve aktivitelerini
stimüle eder (9). Oldukça zararlı radikal olan hidroksil radikalini (OH)
ortadan kaldırır (9,10). Lipofilik özelliğinden dolayı kan beyin bariyerini
kolaylıkla geçer, bütün hücresel yapılara kolaylıkla diffüze olur ve oksidanların
zararsız hale getirilmesini sağlar.
Diyabetes
mellituslu hastalar erektil disfonksiyon açı-sından risk altındadır (2).
Diyabet aracılı oksidatif stres kemik iliğinden dolaşıma endoteliyal progenitör
hücrelerin mobilizasyonunda kritik rol oynar. Melatonin kemik iliğinde
süperoksid dismutaz seviyesini artırıken malondialdehid seviyesini azaltır. Bu
etki diyabetik ratlarda dolaşan endoteliyal progenitör hücrelerin artmış
seviyesine eşlik eder. Histolojik analiz, melatonin verilmesinden sonra korpus
kavernozumun endoteliyal dansitesinde artış gösterir. Bununla birlikte,
melatonin tedavisi diyabetik ratlarda korpus kavernozumda kollajen ve düz kas
oranlarını değiştirmez. Sonuç olarak, kronik melatonin tedavisi, tip I
diyabetik ratlarda erektil disfonksiyonun önlenmesinde yararlı etkilere
sahiptir (11).
Santral
sinir sistemi stimülasyonu ve seksüel fonk-siyonların kontrolü primer olarak
hipotalamus, mediyal preoptik alan ve paraventriküler nukleustan orijin alır.
Melatonin, seratonin, dopamin ve oksitosin gibi seksüel fonksiyonlardan sorumlu
nörotransmitterler kadın ve erkeklerde seksüel fonksiyon bozukluklarının
iyileştirilmesinde kullanılabilir (12). Akut, düşük doz (10-100 microg/kg)
melatoninin impotent Wistar erkek cinsi ratlarda seksüel aktiviteyi
iyileştirebildiği gösterilmiştir (13).
Sonuç
olarak, bir nörohormon olan melatonin seksüEL olabilir. Bu tip bozuklukların
önlenmesinde rutin tedavi protokolleri içerisine girebilmesi için daha geniş
ölçekli kontrollü çalışmalara gereksinim vardır.
Kaynaklar
1. NIH Consensus Conference. Impotence.
NIH Consensus Development Panel on Impotence. JAMA 1993;270:83-90.
2. Tuncel A, Güzel Ö, Atan A. Erektil
disfonksiyonda rol oynayan risk faktörlerini belirleme. Androloji Bülteni
2013;54:158-163.
3. Borjigin J, Zhang LS, Calinescu AA.
Circadian regulation of pineal gland rhythmicity. Mol Cell Endocrinol
2012;349:13-19.
4. Morris CJ, Aeschbach D, Scheer FA.
Circadian system, sleep and endocrinology. Mol Cell Endocrinol 2012;349:91-104.
5. Yıldız M, Sahin Yıldız B, Sahin A.
Characterization of the day-night fluctuations of serum melatonin in young boys
and girls with different body mass indexes within normal range according to
World Health Organization classification. Anadolu Kardiyol Derg
2013;13:385-387.
6. Yıldız M, Akdemir O. Assessment of the
effects of physiological release of melatonin on arterial distensibility and blood
pressure. Cardiol Young 2009;19:198-203.
7. Yildiz M, Sahin B, Sahin A. Acute
effects of oral melatonin administration velocity, in healthy young men. Exp
Clin Cardiol 2006;11:311-313.
8. Blokhina O, Virolainen E, Fagerstedt
KV. Antioxidants, oxidative damage and oxygen deprivation stress: a review. Ann
Bot 2003;91 Spec No:179- 94.
9. Reiter RJ, Tan DX, Osuna C, Gitto E.
Actions of melatonin in the reduction of oxidative stress. A review. J Biomed
Sci 2000;7:444-458.
10. Pieri C, Marra M, Moroni F, Recchioni R,
Marcheselli F: Melatonin: a peroxyl free radical scavenger more effective than
vitamin E. Life Sci 1994;55:271-276.
11. Qiu XF, Li XX, Chen Y, Lin HC, Yu W, Wang
R, Dai YT. Mobilisation of endothelial progenitor cells: one of the possible
mechanisms involved in the chronic administration of melatonin preventing
erectile dysfunction in diabetic rats. Asian J Androl 2012;14:481-486.
12. Carson CC 3rd. Central nervous
system-acting agents and the treatment of erectile and sexual dysfunction. Curr
Urol Rep 2007;8:472-6.
13. Drago F, Busa' L. Acute low doses of
melatonin restore full sexual activity in impotent male rats. Brain Res
2000;878:98-104.
Kaynak: Erektil
İşlev Bozukluğunda Pineal Hormon Melatoninin Rolü
Uzm. Dr. Banu Şahin Yıldız1, Prof.
Dr. Mustafa Yıldız2
1Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve
Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul
2İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji
Enstitüsü, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar