Çeviri
Hz.Ali kerrem'allahü veche radiyallâhü anhin Âdab Ve Hikem Mecmuası
Ayasofya kütüphanesinde 1940 - 1942 seneleri arasında kitapları birer birer gözden geçirirken No. 2120 de kayıtlı bir mecmuada «Âdab ve Hikem» bahsini bulduk. Zahriyesinde güzel bir sivri kat’ı nakıs içinde eserin ismi yazılı. Altında da:
قلم الثلث
طريقة الاستاذ
علي بن هلال المعروف
بابن البواب
رحمة الله
ibâresi mevcut. Hemen sağında da II’inci Bayezid’in mührü görülmektedir. Fatih Sultan Mehmed’in hususî kütüphanesine ait olması pek muhtemel olan bu mecmua oğlu Bayezid’e intikal etmiştir. Zahriyede ve içte bazı sahifeleri kenarında bir çok notlar kayıtlıdır.
Bu risâle küçük eb’attadır ve 7 sahife sülüsden ibarettir ve metin tamamen Hazreti Ali’nin sözlerinden ibârettir. Meâlen tercümelerini ([1]) pek şayanı dikkat bulduğumuzdan koyuyoruz.
Varak 2:
1— Halini bilip de haddini tecavüz etmeyen kişiye Allah rahmeylesin.
2— Özrünü tekrarlamak günahı anmaktır.
3— insana müşavere gibi yardımcı olamaz.
4— Cemaat arasında nasihat etmek başa kakmaktır.
5— Akıl tamam olunca az söylenir.
6— Takvadan daha kıymetli bir kerem yoktur.
7— Çok şaka eden kimse, aleyhine kin bağlanmaktan ve alay edilmekten kurtulamaz.
Varak 3:
1— Günahkâra şefî’ [şefaatçi] olmak gibi zafer yoktur.
2— Mü’minin zannı kehanettir ([2]).
3— Akıl göziyle bakan ibret alır.
4— Aşağıları yumuşak ve zaif olanın yukarıları sert ve kavî olur.
5— Şer, kötü huyların hepsini câmi’dir.
6— Çok ümitler vardır ki - sahibini - mahrumiyete sürükler.
Varak 4:
1— Her yudum suda bile bir tehlike mevcuttur ([3]).
2— En iyi asalet huy güzelliğidir.
3— En yüksek neseb edeb güzelliğidir.
4— Vahşetlerin en vahşeti, yani dostsuz ve kimsesiz kalmaklığın yegâne sebebi insanın kendisini beğenmesidir.
5— Yoksulluğun en yoksulluğu ahmaklıktır.
6— Tama’kâr, zillet ve horluk bağları içindedir.
7— Hak için yüzünü izhar eden Helâk olur ([4]).
Varak 5:
1— Fakir düştüğünüz zaman sadaka vermek suretiyle Allah ile ticaret yapınız ([5]).
Bu 7 sahife yazının Ali bin Hilâl tarafından yazıldığını zahriyesindeki kayıttan öğreniyoruz. Hattatın ayrıca imzası yoksa da yazı onun tavrındadır ve baştaki şahadete inanmamız doğru gibi görünüyor.
Kenarlarda Hazreti Ali kerrem'allahü veche radiyallâhü anhin bu sözleri hakkında birçok izahlar mevcut ise de ayrıca onların tercümeleri üzerinde durmadık.
Kaynak:
Ord. Prof. Dr. A. SÜHEYL ÜNVER, HATTAT ALİ BİN HİLÂL HAYATI ve YAZILARI, YENİ LABORATUAR YAYINLARINDAN No. 10, 1958 İstanbul
[1] Müderris Bay Hazini Tuna tarafından dilimize çevrilmiştir.
[2] Asılda «El Mü’min» yerine «El âkil» dir. Aslına göre Âkil’in zannı kehanettir.
[3] Aslındaki cümlenin sonu tercümesi: Her lokmada bir tıkanma mevcuttur, meâlindedir.
[4] Hak yüzünü izhar, eden helâk olur mealimde de olan bu sözün Türkçede “doğru söyleyeni dokuz köy aşırırlır” mantığına uyduğunu hatırlatmak isteriz.
[5] Yani sadaka vermekle fakriniz gider ve gına hasıl olur, mânasına da gelir.
Not: Bazen Büyük Dosyaları tarayıcı açmayabilir...İndirerek okumaya Çalışınız.
Yorumlar